Τεχνοκρατικά ο νέος προϋπολογισμός αστοχεί

Στην Ελλάδα ο τρόπος κατάρτισης και εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού παίρνει τη μορφή ενός «κατάστιχου» με κονδύλια (πιστώσεις) δαπανών και με τα ποσά κάλυψης αυτών των δαπανών και δεν διαφαίνεται καμία σύνδεσή τους με τις κυβερνητικές επιλογές και τις κρατικές δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Έτσι δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αξιολόγησης των αποτελεσμάτων που παράγει ο δημοσιονομικός / κρατικός τομέας στην αναπτυξιακή προσπάθεια. Και το Κοινοβούλιο που τον ψηφίζει και οι φορολογούμενοι που χρηματοδοτούν τον προϋπολογισμό δεν είναι σε θέση να διαγνώσουν τις οικονομικές δραστηριότητές του και τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, καθόσον αφορά την ποσότητα και την ποιότητα των παραγόμενων από το κράτος και παρεχόμενων στους πολίτες αγαθών και υπηρεσιών. Ίσως αυτή η αδυναμία αξιολόγησης του κρατικού προϋπολογισμού να αποτελεί μια από τις πολλές αιτίες και της έξαρσης της φοροδιαφυγής.

Η διαδικασία κατάρτισης του κρατικού προϋπολογισμού στη χώρα μας είναι εντελώς αναχρονιστική και ανορθόδοξη. Δεν λαμβάνονται υπόψη ούτε καν είναι γνωστές, εάν υπάρχουν, οι προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής. Κατά εμπειρικό τρόπο αυξάνονται οι δαπάνες κατά ένα ποσοστό, σε σύγκριση με αυτές του προηγούμενου έτους και στη συνέχεια προϋπολογίζονται τα έσοδα για την κάλυψή τους (φορολογία και δανεισμός). Και όπου οι δαπάνες μοιάζουν να είναι υπερβολικές και «πολυτελείς» κατακερματίζονται σε διάφορους φορείς (υπουργεία, υπηρεσίες κ.λπ.). Ένα παράδειγμα: στον κωδ. 0700 αναγράφονται οι πληρωμές για μετακινήσεις, ύψους 389.151.706 ευρώ (μετακινήσεις Προέδρου της Δημοκρατίας, μελών της κυβέρνησης και της Βουλής και συνοδών, συμβούλων και λοιπών υπηρεσιακών παραγόντων). Στον προϋπολογισμό ’08 η πίστωση αυτή κατακερματίζεται και διαχέεται σε όλους τους φορείς μεμονωμένα, δηλαδή στην Προεδρία της Δημοκρατίας, στη Βουλή, στα διάφορα υπουργεία μέχρι και στις περιφερειακές υπηρεσίες του κράτους. Στον κωδ. 0500 βρίσκονται οι δαπάνες για διάφορες υπηρεσίες προς το Δημόσιο ύψους 967.071.600 ευρώ, για τις κεντρικές υπηρεσίες των υπουργείων μόνο. Οι αμοιβές των υπαλλήλων του κράτους για υπερωριακή εργασία μόνο και εργασία κατά τις εξαιρέσιμες μέρες προϋπολογίζονται στα 402,7 εκατ. ευρώ. Και αυτές οι πιστώσεις κατακερματίζονται σε όλα τα υπουργεία. Βέβαια υπάρχουν υπηρεσίες του κράτους που λειτουργούν όλες τις εξαιρέσιμες μέρες ή έχουν ανάγκη υπερωριακής απασχόλησης ορισμένου αριθμού υπαλλήλων τους. Όλη αυτή η υπερωριακή εργασία είναι αναγκαία; Έχει αξιολογήσει κανείς την απόδοση της υπερωριακής απασχόλησης σε σύνδεση με τη δαπάνη του κράτους; Μήπως εν όψει της πολιτικής περιορισμού της ανεργίας θα ήταν περισσότερο αποδοτικό για τις δράσεις της δημόσιας διοίκησης να προσληφθούν με παρτ τάιμ απασχόληση ορισμένοι έκτακτοι (επί συμβάσει) υπάλληλοι για να καλύψουν τις ανάγκες; Να γιατί είναι χρήσιμο ο προϋπολογισμός και η ανάλωση των χρηματικών πόρων του Δημοσίου (κρατικές δαπάνες) να συνδέονται στο σύνολό τους με τις προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής και με την αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Αυτή η διαδικασία αξιολόγησης των κρατικών δαπανών αναβαθμίζει ποιοτικά τον προϋπολογισμό, πιάνουν τόπο τα χρήματα των φορολογούμενων και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις άνετης εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους και σίγουρης δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Θα ήταν αρκετά χρήσιμο να αλλάξει ριζικά η δομή του προϋπολογισμού. Να σταματήσει να έχει τη μορφή ενός «κατάστιχου» εισπράξεων και πληρωμών και να πάρει τη μορφή της επακριβούς κοστολόγησης των δραστηριοτήτων του κράτους. Σήμερα, άραγε, ποιος στην κυβέρνηση ή στον κρατικό μηχανισμό γνωρίζει πόσο μας στοιχίζει π.χ. η Παιδεία; Υπάρχει κοστολόγηση ξεχωριστή για την Παιδεία, που να αρχίζει από τις δαπάνες στέγασης των εκπαιδευτηρίων, τις δαπάνες λειτουργίας, τις δαπάνες για τις αμοιβές δασκάλων, καθηγητών, υπαλλήλων της κεντρικής υπηρεσίας και γενικά παρουσιάζονται όλες οι δαπάνες του κράτους που γίνονται για την Παιδεία; Όχι βέβαια. Τα πάντα ομαδοποιούνται με κριτήριο την κατηγορία της δαπάνης. Π.χ. μισθοί δημοσίων υπαλλήλων και διάφορες παροχές σ’ αυτούς και εκεί ρίχνονται όλες οι δαπάνες για το σύνολο των υπαλλήλων του κράτους. Συνήθως μιλάμε για σπάταλο κράτος, για περιορισμό δαπανών, για συρρίκνωση της κρατικής δραστηριότητας ή για δημιουργία νέων κρατικών υπηρεσιών χωρίς να έχουμε συνδέσει προτεραιότητες – δράσεις – κόστος – αποτέλεσμα. Απλώς βαδίζουμε στα τυφλά και στα σκοτάδια της σκοπιμότητας! Και όπου βγει. Και συνήθως βγαίνει εις βάρος των φορολογουμένων και της ανάπτυξης.

Αδυναμίες και αντιφάσεις του προϋπολογισμού ’08: Ο νέος προϋπολογισμός για το 2008 προσδοκά αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 3,5% (έναντι 3,2% για φέτος), ενώ η δημόσια κατανάλωση θα περιοριστεί στο 0,7% (έναντι 4,2% για το 2007). Και αύξηση των επενδύσεων κατά 10,5% έναντι 8,9% για φέτος. Οι άδειες οικοδομών και η οικοδομική δραστηριότητα γενικά, καθώς και οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών θα έχουν το 2008 μειωμένο ρυθμό αύξησης. Επειδή κατανάλωση – εξαγωγές και επενδύσεις αποτελούν βασικούς παράγοντες διαμόρφωσης του ΑΕΠ, ρωτάμε: πώς είναι δυνατόν να πετύχουμε αύξηση του ΑΕΠ 4%, όταν οι ρυθμοί αύξησης της δημόσιας κατανάλωσης, της οικοδομικής δραστηριότητας και των εξαγωγών είναι μειωμένοι; Είναι δυνατόν ο προϋπολογισμός να στηριχθεί στην αμφιλεγόμενη αύξηση των επενδύσεων μόνο, όταν όλοι οι άλλοι παράγοντες συγκρότησης του ΑΕΠ παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα; Και ας μην ξεχνάμε και τη σημαντική αύξηση των τιμών του πετρελαίου. Και την σε παγκόσμια κλίμακα μείωση των ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ κατά το 2008. Πώς είναι δυνατόν, σε εποχή παγκοσμιοποίησης, η ελληνική οικονομία να παραμείνει ανεπηρέαστη από τη διεθνή συγκυρία;

Ο κ. Αλογοσκούφης στην εισηγητική του έκθεση επί του προϋπολογισμού ’08 (σελίς 27) εκτιμά ότι το 2008 ο πληθωρισμός θα παρουσιάσει σχεδόν τον ίδιο ρυθμό ανόδου με τη φετινή χρονιά (πληθωρισμός 2007 = 2,7% και 2008 = 2,8%, δηλαδή ελαφρά επιτάχυνση). Όμως η ΔΕΗ ζητάει αύξηση τιμολογίων μέχρι και 30% και οι βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις προαναγγέλλουν, σε πληθώρα ειδών ευρείας λαϊκής κατανάλωσης, αυξήσεις τιμών σε ποσοστό 15%-20%. Πώς θα συγκρατηθεί ο πληθωρισμός στο 2,8% με αυτές τις προοπτικές; Και αν οι υπολογισμοί για την πορεία του πληθωρισμού είναι σωστοί, ρωτάμε πώς δικαιολογείται ο σημαντικός περιορισμός της αύξησης τους, πραγματικού μέσου μισθού από 3,3% το 2007 στο 2,4% για το 2008; Στην πραγματικότητα υπάρχει σημαντική μείωση του πραγματικού μισθού και απορούμε πώς το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης εθελοτυφλεί τόσο φανερά και μας σερβίρει προγνώσεις-πρόκληση για τα όσα συμβαίνουν στην αγορά.

Το ποσοστό ανεργίας προβλέπει το υπουργείο Οικονομίας ότι θα μειωθεί το 2008 στο 7,4% από 8,5% της φετινής χρονιάς (πίν. 1.3 – σελίς 27 της εισηγητικής έκθεσης). Πώς είναι δυνατόν να αυξηθεί η απασχόληση και να μειωθεί η ανεργία, όταν η οικοδομική δραστηριότητα μειώνεται δραστικά, ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών επίσης και οι επιχειρηματικές επενδύσεις το 2008 θα έχουν μειωμένο ρυθμό αύξησης, όπως προβλέπει το υπουργείο Οικονομίας (9,9% για το 2007 και 9,8% για το 2008 – Προβλέψεις Απριλίου 2007 και προσχεδίου προϋπολογισμού ʼ08). Και στο σοβαρό πρόβλημα της τελικής διαμόρφωσης του ελλείμματος του προϋπολογισμού στο 1,6% του αναθεωρημένου πλέον ΑΕΠ ο κ. Αλογοσκούφης αστοχεί. Αυτά τα είπαμε και στην ανάλυσή μας της περασμένης Κυριακής και ειλικρινά ευχόμαστε να μας διαψεύσει η πραγματικότητα.

Παρακάτω επισημαίνουμε ορισμένες αδυναμίες του νέου προϋπολογισμού, οι οποίες κατά την άποψή μας είναι αρκετά σημαντικές:

α)Στις πιστώσεις του υπουργείου Εσωτερικών υπάρχει και η πίστωση για «την πολιτική προστασία και την αντιμετώπιση καταστροφών» συνολικού ύψους 407,5 εκατ. ευρώ. Με αυτές τις λίαν ανεπαρκείς πιστώσεις μπορούν να καλυφθούν οι δαπάνες που απαιτούνται για την αποκατάσταση των ζημιών στις πυροπαθείς περιοχές και για τη στήριξη του εισοδήματος όσων επλήγησαν από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, όπως έχει υποσχεθεί κατ’ επανάληψιν η κυβέρνηση; Απογοήτευση στους πάσχοντες!

β)Στα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δίδει προτεραιότητα. Τα προβλήματα είναι πολλά και επείγοντα και απαιτούν τεράστιες δαπάνες. Στον προϋπολογισμό ʼ08 αναγράφονται πιστώσεις ύψους 59,1 εκατ. ευρώ. Με τόσα λίγα χρήματα τι θα μπορέσει να καταφέρει το ΥΠΕΧΩΔΕ; Από το ΠΔΕ δεν υπάρχουν πιστώσεις.

γ)Στον κωδ. 2000 (μεταβιβαστικές πληρωμές) κρύβεται ένα όργιο διαφόρων επιδοτήσεων, επιχορηγήσεων και οικονομικών ενισχύσεων. Οι πιστώσεις που αναγράφονται στον κωδικό αυτόν ανέρχονται στα 15,7 δισ. ευρώ. Ορισμένες από τις επιχορηγήσεις αυτές είναι απόλυτα δικαιολογημένες. Πολλές όμως κρύβουν σκοπιμότητα. Έγινε κάποια σοβαρή αξιολόγηση όλων αυτών των χρημάτων των φορολογουμένων;

δ)Όταν για την προστασία του περιβάλλοντος διαθέτουμε 59 εκατ. ευρώ, έχουμε και παράλληλα 57 εκατ. ευρώ για δαπάνες παροχής βοήθειας σε ξένα κράτη (κωδ. 5130) και 20,6 εκατ. ευρώ για δαπάνες εθνικού χαρακτήρα (κωδ. 5160). Πλουτίσαμε και μοιράζουμε χρήματα και αφήνουμε το περιβάλλον να μολύνεται και να μας απειλεί. Αυτά τα παραδείγματα αποδεικνύουν την προχειρότητα σύνταξης και του νέου προϋπολογισμού. Ακριβώς όπως και στα προηγούμενα χρόνια της νεόπλουτης συμπεριφοράς των κυβερνήσεων Σημίτη.

Δεν ωφελεί να συνεχίσουμε την παράθεση των αδυναμιών. Ένα και μόνο θα πρέπει να τονίσουμε. Και ο νέος προϋπολογισμός δείχνει ότι η κυβέρνηση δεν έχει συνειδητοποιήσει τα προβλήματα και του δημοσιονομικού τομέα αλλά και των «μη προνομιούχων» πολιτών αυτής της χώρας. Γι’ αυτό και ο προϋπολογισμός δεν υπηρετεί την προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης ούτε στηρίζει την κοινωνική συνοχή.