Ο προϋπολογισμός ʼ08 ως κορυφαία πολιτική επιλογή

Με το δεδομένο αυτό θα κρίνουμε τον νέο προϋπολογισμό ʼ08 ως πολιτική επιλογή και την επόμενη Κυριακή θα παρουσιάσουμε τον τεχνοκρατικό σχεδιασμό της δημοσιονομικής διαχείρισης για το επόμενο έτος. Τα δύο αυτά στοιχεία (πολιτική επιλογή – τεχνοκρατικός σχεδιασμός) προσδιορίζουν την «ποιότητα» του προϋπολογισμού και εξ αυτών κρίνεται εάν ο κρατικός προϋπολογισμός ενισχύει την ανάπτυξη, τα χαμηλά εισοδήματα και την κοινωνική συνοχή, δηλαδή τον κοινωνικό χαρακτήρα του κράτους, και τελικά οδηγεί στη δημοσιονομική εξυγίανση.

Μέσα από το πρίσμα αυτό τα ερωτήματα που προκύπτουν και απαιτούν απάντηση είναι:

α) Η εισοδηματική πολιτική που η κυβέρνηση υιοθετεί για το 2008, μέσω του νέου προϋπολογισμού, οδηγεί στην κοινωνική συνοχή, που είναι το κορυφαίο ζητούμενο;

β) Κάτω από τις τωρινές δημοσιονομικές συνθήκες διαφαίνεται μέσα από τον νέο κρατικό προϋπολογισμό προσπάθεια (πολιτική βούληση) συγκράτησης των κρατικών δαπανών, περιορίζεται δραστικά το σπάταλο, πλουσιοφανές κράτος;

γ) Ποιοι είναι οι στόχοι του νέου προϋπολογισμού; Υπηρετεί τους στόχους αυτούς; Αν όχι, πρόκειται για αποτυχία της δημοσιονομικής πολιτικής της κυβέρνησης.

δ) Η φορολογική πίεση βρίσκεται μέσα στα όρια αντοχής των φορολογουμένων και της οικονομίας γενικότερα; Αν τα υπερβαίνει, φουντώνει και η φοροδιαφυγή, πέρα και από τις άλλες επιπτώσεις.

Θα προσπαθήσουμε με συντομία να απαντήσουμε στα παραπάνω βασικά ερωτήματα.

Α) Εισοδηματική πολιτική: Είναι άραγε ικανοποιημένη η κυβέρνηση, όταν το γενικό επίπεδο τιμών ανεβαίνει με ετήσιο ρυθμό 15% και άνω, οι μισθοί να αυξάνονται κατά 3% (και με την ωρίμανση κατά 6%-7%) και οι συντάξεις κατά 4%; Θετική βέβαια είναι η απόφαση για «γενναιότερες» αυξήσεις του ΕΚΑΣ (επίδομα χαμηλοσυνταξιούχων) και των συντάξεων του ΟΓΑ, καθώς και των μισθών των ένστολων κρατικών υπαλλήλων. Οι μόνοι που θα απολαύσουν από τον προϋπολογισμό ʼ08 είναι οι νυν και τέως δικαστές και οι βουλευτές, με τα υπέρογκα αναδρομικά που θα εισπράξουν. Το μέγα πλήθος των εργαζομένων και των συνταξιούχων θα δει την αγοραστική δύναμη των αποδοχών του να μειώνεται τουλάχιστον σε ποσοστό 10%. Βέβαια, για τη χάραξη της εισοδηματικής πολιτικής η κυβέρνηση επικαλείται το ποσοστό ανόδου του πληθωρισμού (ένα μέγεθος εντελώς αναξιόπιστο) και προσπερνάει με αδιαφορία την ακρίβεια και την άνοδο του γενικού επιπέδου τιμών. Αδιαφορεί για το ότι η Ελλάδα είναι σήμερα η ακριβότερη χώρα της ΕΕ. Και τα ελληνικά νοικοκυριά, για να καλύψουν την ανεπάρκεια του εισοδήματός τους, καταφεύγουν στην υπερχρέωση και στην υποδούλωση στο τραπεζικό σύστημα. Ακρίβεια και υπερχρέωση των νοικοκυριών αυξάνουν τα φορολογικά έσοδα του κράτους και έτσι η κυβέρνηση τα ανέχεται (αν δεν τα προκαλεί). Η ακρίβεια αυξάνει τα έσοδα από τον ΦΠΑ και τους άλλους έμμεσους φόρους και η υπερχρέωση αυξάνει τα κέρδη των τραπεζών και των μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων (αύξηση της κατανάλωσης) και έτσι αυξάνεται και η απόδοση της φορολογίας των επιχειρηματικών κερδών, δηλαδή του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων. Αυτή η καταλήστευση του εισοδήματος από το κράτος και τις «αγαθοποιές» δυνάμεις της αγοράς δεν βοηθάει στην κραταίωση της κοινωνικής συνοχής. Αντίθετα, η εισοδηματική πολιτική και ο κρατικός προϋπολογισμός μπορούν δικαιολογημένα να χαρακτηριστούν ότι διακατέχονται από κοινωνική αναλγησία, που είναι ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου.

B) Πολιτική συγκράτησης δαπανών: Από κυβερνητικούς αξιωματούχους συχνά ακούμε ότι η κυβέρνηση ακολουθεί πολιτική συγκράτησης των κρατικών δαπανών. Πόση αλήθεια υπάρχει στη διαβεβαίωση αυτή; Κατʼ αρχάς πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι α) η δημοσιονομική εξυγίανση επιτυγχάνεται ευκολότερα και γρηγορότερα με συγκράτηση των δαπανών και όχι με την αύξηση των εσόδων του κράτους και β) λέγοντας «συγκράτηση δαπανών», εννοούμε ότι χρόνο με τον χρόνο μειώνονται οι κρατικές δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού, μέχρις ότου φτάσουν στο επιθυμητό ύψος, που αποτελεί και τον στόχο στην προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης. Τι προκύπτει από τους προϋπολογισμούς και την εκτέλεσή τους εδώ και πολλά χρόνια; Συνεχής αύξηση των δαπανών και μάλιστα σε ποσοστό υψηλότερο του πληθωρισμού! Ας πάρουμε παράδειγμα την τελευταία 3ετία. Το 2006 οι δαπάνες αυξήθηκαν σε ποσοστό 2,9% έναντι εκείνων του 2005, το 2007 προβλέπεται να αυξηθούν κατά 9,8% έναντι των δαπανών του 2006, δηλαδή σε ποσοστό υπερτριπλάσιο του πληθωρισμού και ο νέος προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση κατά 7,3% έναντι αυτών του 2007, δηλαδή σε ποσοστό 2,5 φορές πάνω από το ποσοστό του πληθωρισμού. Έτσι εξηγείται και η συνεχής αύξηση του φορολογικού βάρους και το άγχος της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών να εισπραχθούν στο σύνολό τους τα προϋπολογιζόμενα έσοδα. Τα ίδια και χειρότερα είχαμε και την εποχή της «εκσυγχρονιστικής τριάδος» Σημίτη – Παπαντωνίου – Χριστοδουλάκη. Δυστυχώς η ιστορία επαναλαμβάνεται. Μέσα στην 3ετία 2006-2008 οι δαπάνες συνολικά θα υπερβούν τα έσοδα κατά 14 δισ. ευρώ. Και αν εξαιρέσουμε τις δαπάνες για τόκους, που είναι πράγματι ανελαστικές, οι άλλες δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού μπορούν να μειωθούν, αν υπάρξει σχετική πολιτική βούληση. Όμως το σπάταλο κράτος δεν εννοεί να παραιτηθεί από την κατάσταση πλουσιοφάνειας, την οποία από καιρό έχει υιοθετήσει και την εφαρμόζει με φανατισμό. Ξοδεύει απερίσκεπτα, καθώς εύκολα δανείζεται, και επίσης εύκολα εκποιεί τη δημόσια περιουσία. Η ανευθυνότητα της σημερινής κυβέρνησης στον δημοσιονομικό τομέα είναι «κατʼ εικόνα και ομοίωσιν» εκείνης που επικρατούσε και επί ΠΑΣΟΚ! Ίδια γεύση!

Γ) Οι στόχοι του προϋπολογισμού ʼ08: Ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Αλογοσκούφης στο διαβιβαστικό έγγραφο του νέου προϋπολογισμού στη Βουλή απαριθμεί τους στόχους του προϋπολογισμού ʼ08. Έτσι, ο νέος προϋπολογισμός καλείται να θεραπεύσει «πάσαν νόσον» της ελληνικής οικονομίας και ειδικότερα του δημοσιονομικού τομέα. «Μαγικό ραβδί» κατά Αλογοσκούφη. Περισσότερο συντηρητικός ο κ. πρωθυπουργός, σε δήλωσή του, εντόπισε τους στόχους: α) στη συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης, β) στην επίτευξη υψηλού ρυθμού ανάπτυξης και κατά το 2008 και γ) στην ενίσχυση του εισοδήματος των ασθενέστερων εισοδηματικά νοικοκυριών. Αντιπαρέρχομαι τους δύο τελευταίους στόχους, που νομίζω ότι αποτελούν «ευσεβείς πόθους» της κυβέρνησης, για να επικεντρώσω το ενδιαφέρον μου στον πρώτο στόχο. Στη δημοσιονομική εξυγίανση και ειδικά στη μείωση του ελλείμματος στο 1,6% του ΑΕΠ, που προβλέπει ο νέος προϋπολογισμός. Στην εισηγητική έκθεση επί του προϋπολογισμού (σελίς 72 – πίνακας 3.1: κρατικός προϋπολογισμός) ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών προβλέπει ότι το έλλειμμα θα φτάσει το 2008 στα 8,306 δισ. ευρώ ή στο 3,4% του νέου αναθεωρημένου ΑΕΠ (έλλειμμα Τ.Π.=3,538 δισ. + έλλειμμα ΠΔΕ=4,768 δισ.). Και στη συνέχεια στον επόμενο πίνακα (3.2: ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης) στην ίδια σελίδα μάς λέει ότι το έλλειμμα αυτό θα καλυφθεί από τα θετικά αποτελέσματα της διαχείρισης των ΟΤΑ (Οργ. Τοπικής Αυτοδιοίκησης) των ΟΚΑ (Οργανισμοί Κοινωνικής Ασφάλισης) και λοιπών ΝΠΔΔ που τα προϋπολογίζει στα 7,165 δισ. ευρώ και προσθέτει και κάτι «εθνικολογιστικές προσαρμογές» ακαθόριστης προέλευσης, ύψους 1,528 δισ. Στον ίδιο πίνακα, στο έλλειμμα των 8,306 δισ. προσθέτει 3,013 δισ. τη χρηματοδότηση σε ΟΚΑ και ΟΤΑ και 1,4 δισ. για εξόφληση παραλαβών (αγορών) στρατιωτικού υλικού. Με όλα αυτά μειώνει το έλλειμμα στα 4,026 δισ. ή στο 1,6 του ΑΕΠ. Καλογερίστικος τρόπος μείωσης του ελλείμματος, για να φτάσει στο επιθυμητό ύψους του 1,6%! Τα στοιχεία του πίνακα 3.2 ανεβάζουν το έλλειμμα στα 12,719 δισ. ευρώ και είναι όλα απαιτητά και αναμφισβήτητα, ενώ τα «περισσεύματα», που μειώνουν το έλλειμμα, είναι εν πολλοίς φανταστικά ή λίαν επιεικώς υπεραισιοδοξία. Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για περισσεύματα των ΟΤΑ, ΟΚΑ και ΝΠΔΔ ύψους 7,165 δισ. και συγχρόνως οι ΟΤΑ να γκρινιάζουν ότι δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους; Πως είναι δυνατόν να μιλάμε για «περισσεύματα» των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και ταυτόχρονα να παρουσιάζουμε το ασφαλιστικό μας σύστημα υπό κατάρρευση; Αυτό και αν είναι αντίφαση! Στο θέμα της διαμόρφωσης του ελλείμματος ο κ. Αλογοσκούφης έχει να αντιμετωπίσει δύο αξεπέραστα προβλήματα: α) να εισπράξει το 2008 παραπάνω φορολογικά έσοδα ύψους 6,1 δισ. ευρώ και β) να παρουσιάσουν οι ΟΤΑ, ΟΚΑ και ΝΠΔΔ περισσεύματα 7,1 δισ. (έναντι 4,3 δισ. που υπολογίζονται για φέτος). Ευχόμαστε καλή επιτυχία.

Δ) Η φορολογική πίεση: Το 2008 και με βάση το αναθεωρημένο ΑΕΠ, το οποίο υπολογίζεται να φτάσει στα 245,5 δισ. ευρώ, το σύνολο των φορολογικών εσόδων του κράτους προϋπολογίζεται στα 54,645 δισ. (22,040 από την άμεση φορολογία + 32,605 από την έμμεση). Που σημαίνει ότι η φορολογική αφαίμαξη θα φτάσει στο 22,1% του ΑΕΠ, χωρίς να υπολογίζεται τυχόν αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ ή η επιβολή άλλων φορολογικών μέτρων. Για το 2007 η φορολογική αφαίμαξη φαίνεται ότι τελικά θα κλίσει στο 21,1%. Από το 2004 και μετά τα συνολικά φορολογικά έσοδα παρουσιάζουν την εξής εξέλιξη (ως ποσοστό του ΑΕΠ): 2004=21,3%, 2005=21,2%, 2006=21%, 2007=21,1% και 2008=22,1%. Έτσι, το 2008 θα έχουμε την ισχυρότερη φορολογική πίεση. Οι ανάγκες του κράτους αυξάνονται αλματωδώς. Το 2004 τα φορολογικά έσοδα είχαν φτάσει στο ποσό των 39,5 δισ. ευρώ και το 2008 υπολογίζει ο κ. Αλογοσκούφης να εισπράξει από τη φορολογία 54,6 δισ., δηλαδή μέσα σε διάστημα 5ετίας (2004-2008) έχουμε αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης κατά 15 δισ. ευρώ! Από ποιους εισπράττει αυτά τα φορολογικά έσοδα το κράτος; Παραπέμπομε στο εμπεριστατωμένο άρθρο του εκλεκτού συνεργάτη της εφημερίδας μας και αγαπητού φίλου Δημήτρη Στεργίου, που δημοσιεύτηκε την περασμένη Κυριακή με τον τίτλο: «Μόνιμα υποζύγια των φόρων οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι» («ΤΟ ΠΑΡΟΝ» σελ. 26). Τουλάχιστον γι’ αυτούς και για τους μικρούς επιχειρηματίες η φοροδοτική ικανότητα έχει πλέον εξαντληθεί. Οι υψηλοεισοδηματίες και οι μεγάλες επιχειρήσεις αντέχουν ακόμη, καθώς προστατεύονται και από τη φοροδιαφυγή, που αυξάνει την αντοχή τους. Ισχυρό το κίνητρο της φοροδιαφυγής!
Το συμπέρασμα είναι ότι ο προϋπολογισμός ʼ08 ως κορυφαία επιλογή της κυβέρνησης, δεν βοηθάει στην επιτάχυνση της ενίσχυσης των εισοδημάτων της συντριπτικής πλειοψηφίας των χαμηλού εισοδήματος νοικοκυριών (εργαζομένων, συνταξιούχων, μικροεπιτηδευματιών), ούτε οδηγεί στη δημοσιονομική εξυγίανση. Απλώς εξωραΐζει την πραγματικότητα. Είναι προϋπολογισμός με έντονο νεοφιλελεύθερο άρωμα, που με κανέναν τρόπο δεν είναι δυνατόν να διεμβολίσει τη λαϊκή βάση του ΠΑΣΟΚ. Η εισοδηματική και φορολογική πολιτική πάσχουν τρομερά.