Mε το βλέμμα στο μέλλον
Το θέμα της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ ήταν αντικείμενο έρευνας και πριν από τις εθνικές εκλογές. Με τη ΝΔ σε τροχιά δεύτερης εκλογής, το ερώτημα που συχνά θέταμε ήταν «τι θα πρέπει να κάνει το ΠΑΣΟΚ αν χάσει τις εκλογές;». Η απάντηση που έδιναν σχεδόν οι μισοί ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ ήταν η αυτονόητη και εύκολη λύση: «να αλλάξει αρχηγό».
Αν κάποιος περιόριζε τη διερεύνηση της κοινής γνώμης σε αυτό το ερώτημα θα μπορούσε να προτείνει σε κάποιον να θέσει υποψηφιότητα, μια και η λύση του νέου προσώπου στην προεδρία του Κινήματος προκρινόταν από την πλειοψηφία. Διερευνώντας όμως πιο προσεκτικά την κοινή γνώμη και υποβάλλοντας μια σειρά ερωτημάτων ανακαλύπταμε πως οι ψηφοφόροι και ιδεολογικοί ή πολιτικοί φίλοι του ΠΑΣΟΚ συνέτειναν στην παραδοχή πως «το ΠΑΣΟΚ πρέπει να αλλάξει».
Η επομένη των εκλογών βρήκε το ΠΑΣΟΚ στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, πολιτικά λαβωμένο και τους ψηφοφόρους του σαστισμένους. Σε εκείνη τη χρονική στιγμή οι δημοσκόποι καλούνταν να απαντήσουν στο ερώτημα «Ενδείκνυται η παρούσα περίοδος για τη διεξαγωγή δημοσκοπήσεων;».
Οι δυνατότητες του δημοσκόπου ήταν δύο. Να καταγράψει το φαινόμενο άμεσα και τη στιγμή που εξελίσσεται ή να επιλέξει να ξεκινήσει την καταγραφή όταν τα δεδομένα θα είχαν διαμορφωθεί και οι πολίτες, απαλλαγμένοι από τη συναισθηματική φόρτιση που προέκυπτε με το γεγονός, θα μπορούσαν να διατυπώσουν πιο νηφάλιοι τη γνώμη τους.
Κατά την εσωκομματική προεκλογική περίοδο του ΠΑΣΟΚ διεξήχθησαν περισσότερες από 30 δημοσκοπήσεις με αντιφατικά κάποιες φορές αποτελέσματα. Αντίφαση που όμως προέκυπτε από την προσέγγιση.
Τα κύρια στοιχεία που δημιούργησαν τη διαφοροποίηση ήταν το χρονικό σημείο καταγραφής της γνώμης των πολιτών και ο υπό διερεύνηση πληθυσμός.
Η σαφής υπεροχή του κ. Παπανδρέου και ταυτόχρονα ο αποκλεισμός του ενδεχομένου διεξαγωγής β΄ γύρου κατεγράφη στην πρώτη έρευνα, που προσδιόριζε σαφώς τον υπό διερεύνηση πληθυσμό και έθετε το ερώτημα της πρόθεσης ψήφου μόνον σε όσους θα πήγαιναν να ψηφίσουν και όχι στο σύνολο του εκλογικού σώματος. Η έρευνα αυτή διεξήχθη από τη RASS και δημοσιεύθηκε στις 30/9 στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής». Έκτοτε τα ποσοστά προτίμησης στους τρεις υποψηφίους δεν άλλαξαν σημαντικά, ενώ ήταν εμφανές ότι οι ψηφοφόροι επιθυμούσαν ένα άλλο ΠΑΣΟΚ και όχι άλλον ηγέτη.
Από τα αποτελέσματα της 11ης Νοεμβρίου μπορούμε να καταγράψουμε τρία πράγματα τώρα και να σημειώσουμε ένα για αργότερα. Πρώτον πως το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να κινητοποιήσει έναν στους τέσσερις ψηφοφόρους του να συμμετάσχει στην επιλογή αρχηγού, δεύτερον το ότι οι εκλογείς έδωσαν στον ηγέτη τους τον πολιτικό χρόνο που ζήτησε για να παραγάγει πολιτικό αποτέλεσμα και τέλος ως παράπλευρο όφελος την αύξηση του ενδιαφέροντος των ψηφοφόρων για την πολιτική. Ενώ για το μέλλον μένει να ερευνήσουμε εάν η συσπείρωση γύρω από τον κ. Βενιζέλο και κ. Σκανδαλίδη ήταν συγκυριακή ή είχε και ιδεολογική βάση.