Ψήφισαν τον «γιο του Ανδρέα»

Αν το αναλογιστεί κανείς αυτό σε όλη του την έκταση, θα αντιληφθεί ότι ο Γιώργος Παπανδρέου αναλαμβάνει πλέον τεράστιες ευθύνες όχι μόνο απέναντι σε αυτούς που τον ψήφισαν, αλλά και απέναντι στην ιστορία του Κινήματος που ίδρυσε ο πατέρας του και βέβαια απέναντι στη χώρα.

Τα ποσοστά έδειξαν επίσης ότι τα επιχειρήματα του Βενιζέλου δεν περνούσαν με ευκολία στους ψηφοφόρους, όσο δίκιο και αν είχε, και τα λάθη που έκανε ήταν μεγάλα. Οι πολίτες διψούσαν για καταψήφιση το ίδιο όπως ζητούσαν υπερψήφιση του Παπανδρέου. Εμπιστεύτηκαν εν τέλει τον Γιώργο γιατί τον θεωρούσαν δικό τους παιδί, ενώ τον Βενιζέλο ξένο, υπονομευτή, συνωμότη, δεξιό, που παίζει με εξωθεσμικά συμφέροντα, που διψά μόνο για την εξουσία. Λόγια του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ πριν από λίγες ημέρες.

Όσο δύσκολη όμως είναι η επόμενη ημέρα για τον Γιώργο Παπανδρέου, τόσο δύσκολη είναι και για τον Βενιζέλο. Το ποσοστό που έλαβε, 38,18%, δεν είναι μικρό και γι’ αυτό ήδη αισθάνεται τις πιέσεις από ορισμένα στελέχη του που θέλουν να ξέρουν πώς και με τι τρόπο ο διεκδικητής της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ θα διαχειριστεί το δικό του πολιτικό σώμα.

Ανανέωση σε πρόσωπα και ιδέες

Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ γνωρίζει ότι η δεύτερη ευκαιρία που κέρδισε την προηγούμενη Κυριακή δεν οφείλεται σε τίποτα άλλο παρά στην κινητοποίηση του απλού δημοκρατικού κόσμου, που εναντιώθηκε στις πιέσεις που δέχθηκε εξόφθαλμα από ορισμένα εξωθεσμικά κέντρα, τα οποία θέλησαν να φέρουν τα πάνω κάτω στο ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό και η μεγαλύτερη μερίδα του κόσμου που ψήφισε τον Γιώργο Παπανδρέου ήταν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, που είχαν συναισθηματικό δέσιμο με τον Ανδρέα και παραστάσεις από το 1965 με την αποστασία. Εκεί άλλωστε πόνταρε επικοινωνιακά ο Γιώργος. Έτσι ενεργοποίησε όλο αυτόν τον κόσμο, που πρέπει τώρα να μην τον απογοητεύσει. «Ενεργοποιήθηκε η δημοκρατική παράταξη», έλεγαν συνεργάτες του. Χρειάζεται επομένως η δραστηριοποίηση αυτού του κόσμου ώστε την ώρα των εθνικών εκλογών η δυναμική του να φέρει το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία κάνοντας τον Γιώργο πρωθυπουργό. Άλλη ευκαιρία άλλωστε ο ίδιος δεν έχει και τα πολιτικά του περιθώρια δεν του επιτρέπουν να ξεφύγει από τον μονόδρομο που χάραξε η 11η Νοεμβρίου.

Οι επιτελείς του Παπανδρέου εκτιμούν ότι χρειάζονται αλλαγές σε πρόσωπα και ιδέες. Απαιτείται κόμμα ικανό, με ραχοκοκαλιά, οργανωτική δομή: όχι μηχανισμό, αλλά κόμμα που με τις κατάλληλες σοβαρές και υπεύθυνες ρήξεις να αποκτήσει την ικανότητα να διαχειριστεί την αντιπαράθεσή του με την κυβέρνηση, λένε συνεργάτες του που αισθάνονται το βάρος της Κυριακής ακόμη μεγαλύτερο πάνω τους.

Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, όπως υποστηρίζουν οι άμεσοι συνεργάτες του, έμαθε, ωρίμασε και άλλαξε αυτές τις μέρες. Κυρίως από τη συμπεριφορά ορισμένων, όχι μόνο φίλων του και υποστηρικτών του, αλλά και εκείνων που υποστήριξαν τον Βενιζέλο, και γι’ αυτό στη Χαριλάου Τρικούπη εμφανίζονται βέβαιοι ότι οι αλλαγές που θα προωθήσει στο κόμμα θα είναι σοβαρές, ώστε να μην μπορεί να αμφισβητηθούν από κανέναν, και με προοπτική για το μέλλον. Η επανάσταση που ετοιμάζει στο κόμμα ο Παπανδρέου θα απευθύνεται στην κοινωνία και θα στηρίζεται στο μήνυμα που έλαβε την προηγούμενη Κυριακή με το 55,91%.

Επομένως ο Παπανδρέου χρειάζεται νέα πρόσωπα μαζί με τα έμπειρα. Πρέπει να σηματοδοτήσει ότι αξιοποιεί φρέσκα πρόσωπα και ζωντανές ιδέες. Πρώτα απ’ όλα όμως πρέπει να δείξει ότι κόβει τον «αέρα» σε όσους από τους δικούς του θελήσουν να εξαργυρώσουν την υποστήριξη που του παρείχαν, ηθική και πολιτική, οφείλει να τους δώσει να καταλάβουν ότι δεν θα προχωρήσει με διαχωρισμούς και διαιρέσεις, αλλά με ενότητα και σύνθεση, ώστε οι δίπλα του να μην αισθανθούν βασιλικότεροι του βασιλέως.

Παραμένει ο Αθανασάκης –

τοποθετείται γραμματεία δίπλα του

Μέχρι την ώρα που γραφόταν το ρεπορτάζ, οι πληροφορίες από το περιβάλλον του Παπανδρέου έλεγαν ότι ο Νίκος Αθανασάκης θα παραμείνει στη θέση του γραμματέα του ΠΑΣΟΚ, γιατί δεν θέλουν να συμβολίσουν τις αλλαγές στο επιτελείο του κόμματος με την απομάκρυνση ενός ανθρώπου που τις δύσκολες ώρες στήριξε το κόμμα, τον Παπανδρέου, αλλά διατήρησε και την ουδετερότητά του: Αν πάμε σε έναν άλλον γραμματέα, και έχουμε το παράδειγμα της Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου, που ναι μεν ήταν άριστη στη δουλειά της, αλλά τα μέσα ενημέρωσης δεν την πήραν με καλό μάτι και τη «χαμήλωσαν» πολιτικά, τότε θα έχουμε το ίδιο αποτέλεσμα. Αν πάλι εκλεγεί στη θέση του Νίκου στέλεχος δοκιμασμένο κάπου αλλού, δεν θα μιλάμε για ανανέωση… έλεγαν στο «Π» στελέχη που βρίσκονται πολύ κοντά στον Παπανδρέου.

Οι σκέψεις που υπάρχουν, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, είναι οι εξής: για να υπάρξει και ο συμβολισμός της ανανέωσης, δεν αποκλείεται κάτω από τον Αθανασάκη να τοποθετηθούν τέσσερα με επτά στελέχη ως «υπογραμματείς», κάτι σαν πολιτικό διευθυντήριο, που θα αποκεντρώνουν τη λειτουργία του γραμματέα και θα έχουν την ευθύνη για επιμέρους πολιτικές. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο ο Παπανδρέου θα μπορέσει να αξιοποιήσει και νέα στελέχη, από τη βάση, αλλά και να διατηρήσει την πολύτιμη εμπειρία του σημερινού γραμματέα του ΠΑΣΟΚ, που είναι αλήθεια ότι τον έβγαλε σε δύσκολες στιγμές ασπροπρόσωπο. Η ιδέα αυτή ωστόσο φαίνεται ότι δεν έχει ωριμάσει ακόμη, γιατί στο επιτελείο του Παπανδρέου δεν θέλουν να δώσουν αφορμή για το παραμικρό που θα μπορούσε να το αμφισβητήσει ο Βενιζέλος.

Ακούγεται ότι ενδιαφέρονται για τη θέση του κ. Αθανασάκη η Φώφη Γεννηματά, ο Μιλτιάδης Παπαϊωάννου και ο Χρήστος Πολυζωγόπουλος. Περισσότερες όμως πιθανότητες έχει ο Δημήτρης Ρέππας, αν ο Παπανδρέου θελήσει να αλλάξει τον Αθανασάκη.

Σε αναζήτηση ρόλου ο Βενιζέλος

Ο μεγάλος, πολιτικά όχι αριθμητικά, ηττημένος, ο Βαγγέλης Βενιζέλος, περιμένει με το δάκτυλο στη σκανδάλη τον Παπανδρέου να λάβει τις αποφάσεις του. Το επιτελείο του εκτιμά ότι όσο δύσκολο είναι για τον ίδιο να διαχειριστεί την επόμενη ημέρα άλλο τόσο δύσκολο είναι και για τον Παπανδρέου. Στο επιτελείο του Βενιζέλου υπάρχουν στελέχη που τον πιέζουν να πάρει σάρκα και οστά η εσωκομματική του τάση, να αποκτήσει οργανωτικά χαρακτηριστικά: το 38,18% δεν είναι μικρό ποσοστό και άλλωστε κανείς δεν απαγορεύει τις τάσεις και τα ρεύματα στο κόμμα μας, έλεγαν στενοί συνεργάτες του. Έκτός κι αν σχεδιάζει κάποια έκπληξη για όλους

Στα διάφορα μετεκλογικά γεύματα που παραθέτει ο Ευάγγελος Βενιζέλος, επιχειρεί να αναλύσει τι θα ήθελαν αυτοί που τον υποστήριξαν στο εγχείρημά του: Αυτό το περίπου 40% που ψήφισε τον Βενιζέλο είναι κατά του Παπανδρέου και γι’ αυτό ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ πρέπει να προσέξει πολύ τι πολιτική θα ασκήσει από εδώ και πέρα. Το ερώτημα ωστόσο που δεν έχει ακόμη απαντήσει ο Βενιζέλος είναι πώς θα μορφοποιήσει πολιτικά το ποσοστό που έλαβε. Οι συνεργάτες του λένε ότι μέχρι το συνέδριο οφείλει να κάνει αυτό που πρέπει, «γιατί αλλιώς οι Παπανδρεϊκοί θα επιχειρήσουν να μας θέσουν εκτός και να ελέγξουν όλα τα κομματικά όργανα».

Η αρχή έγινε βέβαια με τη στάση που κράτησε στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, όπου πριν ο Παπανδρέου αρχίσει την ομιλία του ο Βενιζέλος μοίρασε στους δημοσιογράφους μια ανακοίνωση με τις θέσεις του περί του εκλογικού

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 22

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 11

νόμου και συστήματος. Οι συνεργάτες του Παπανδρέου έλεγαν ότι πείστηκαν πλέον πως ο Βενιζέλος κάνει αυτές τις κινήσεις από έντονη και αποφασιστική διάθεση να πάει κόντρα στο σύστημα Παπανδρέου: Αν συνεχίσει, τότε ο Παπανδρέου μπορεί και να μην του κάνει τη χάρη, αλλά η κίνησή του για τον εκλογικό νόμο έδωσε φοβερή πάσα στον Παπανδρέου να κινηθεί αναλόγως από εδώ και πέρα.

Την ίδια ώρα «κόκκινο πανί» για το μπλοκ των Βενιζελικών είναι η Φώφη Γεννηματά και ο Χρήστος Πολυζωγόπουλος, που ακούγονται ως πιθανοί υποψήφιοι για τη θέση του γραμματέα, ενώ πιο εύπεπτη θεωρούν μια λύση τύπου Ρέππα, που έχει και άλλο κύρος. Οι δύο άλλοι είναι Γενίτσαροι, λένε χαρακτηριστικά κάποιοι εκ των συνεργατών του Βενιζέλου.

Η πολιτική κατάθλιψη που περνάει ο Βενιζέλος είναι προσωρινή. Ασφαλώς και είναι ανθρώπινο να αισθάνεται με κομμένα τα φτερά κάποιος που πήγαινε για αρχηγός κόμματος, η πολιτική αυτοπεποίθηση όμως επανέρχεται και σιγά σιγά αναδεικνύονται οι φιλοδοξίες. Θα θελήσει ωστόσο ο Βενιζέλος να διεκδικήσει και πάλι την αρχηγία από τον Παπανδρέου; Θα ασκεί εσωκομματική αντιπολίτευση στον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ; Θα σηκώσει μπαϊράκι στη Βουλή; Είναι ερωτήματα που ακόμη ούτε και οι δικοί του δεν μπορούν να απαντήσουν.

Η πρώτη σκέψη είναι το ρεύμα ιδεών του να συνεχίσει την ύπαρξή του χωρίς οργανωτικά χαρακτηριστικά, στρατολογώντας ωστόσο στελέχη σε όλη τη χώρα για την επόμενη ημέρα. Στην προσπάθεια αυτή πόσοι όμως θα τον υποστηρίξουν ξανά;

Τα σχέδια του Λοβέρδου

Από τη Δευτέρα των εκλογών κιόλας ο Ανδρέας Λοβέρδος, σημαίνον στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και πρώτος βουλευτής σε όλη την Ελλάδα, έχει αυξημένες υποχρεώσεις. Η φιλία του με τον Ευάγγελο Βενιζέλο δεν διαταράσσεται και θα διατηρηθεί και στο μέλλον. Άλλο όμως πολιτική φιλία και άλλο προσωπικοί στόχοι. Στους σχεδόν δύο μήνες της εσωκομματικής σύγκρουσης ο Λοβέρδος για πολλούς από το στρατόπεδο του Παπανδρέου ήταν το κόκκινο πανί. Νωρίτερα, πριν από τις εθνικές εκλογές, ο ίδιος αισθανόταν ότι οι σχέσεις του με τον Γιώργο Παπανδρέου πέρασαν -και είναι έτσι- από διάφορες διακυμάνσεις. Τώρα, παρά την επιθυμία ορισμένων συνεργατών του Παπανδρέου να ενταχθεί ο Λοβέρδος στο «σύστημα» του Γιώργου, ο ίδιος φαίνεται ότι έχει ανοίξει περπατησιά για άλλα μονοπάτια. Γυρίζοντας όλη την Ελλάδα, τώρα που ασχολήθηκε με τα εσωκομματικά δίπλα στον Βενιζέλο, μίλησε με στελέχη που δεν γνώριζε μέχρι τις 16 Σεπτεμβρίου και θέλει πλέον να αντιπολιτευτεί τη ΝΔ ως πρώτος βουλευτής της χώρας (Β΄ Αθήνας εκλέχθηκε), σε πρώτο πρόσωπο. «Είναι σαν μια μηχανή διαρκώς σε κίνηση», λένε συνεργάτες του. Μια «μηχανή» που θα σκοπεύει να αξιοποιήσει τη «μαγιά» που απέκτησε σε όλη τη χώρα. Πώς θα του βγει; Κανείς δεν ξέρει.

Τα λάθη του Βενιζέλου

Τώρα που τα πάθη ηρέμησαν και η κρίση στο ΠΑΣΟΚ δείχνει να καταλαγιάζει, στο επιτελείο του Βενιζέλου εκτιμούν τα λάθη τους. Έπαιξε και έχασε. Τι όμως έφταιξε και ο Βενιζέλος δεν μπόρεσε να κερδίσει έναν «ανίκανο πολιτικό», όπως χαρακτήριζε τον Γιώργο Παπανδρέου πριν από την 11η Νοεμβρίου; Έναν που δεν μπορεί να κερδίσει τον Καραμανλή, που χάνει και ξαναχάνει και ξαναχάνει;

Το ίδιο του το μυαλό, λένε αυτοί που τώρα έχουν αρχίσει και γκρινιάζουν γιατί έχασαν την προοπτική της εξουσίας. «Τις πρώτες ημέρες φάνηκε ότι δεν μπόρεσε να ισορροπήσει». Τα τεράστια λάθη του Βενιζέλου ήταν τρία τα οποία ο κόσμος δεν μπόρεσε να τα συγχωρήσει: η προκλητική βιασύνη του τη νύχτα της 16ης Σεπτεμβρίου να πάει αμέσως στο Ζάππειο και να δηλώσει «παρών», η έλλειψη ψυχραιμίας και η αλαζονική συμπεριφορά του στην υπόθεση του καφέ που του έριξε ο Ρέλλος έξω από τη Χαριλάου Τρικούπη, όπου μίλησε για κατευθυνόμενους από τον μηχανισμό του ΠΑΣΟΚ, και φυσικά τα όσα είπε στο γεύμα με τους δημοσιογράφους εκείνο το μεσημέρι, με αποκορύφωμα τα απαξιωτικά για τον Παπανδρέου, το μακιγιάζ του και το πως έγινε η δήλωση το βράδυ των εθνικών εκλογών.

Αυτοί που τον έζησαν από κοντά λένε ότι ο Βενιζέλος πολλές φορές έκανε του κεφαλιού του. Δεν λογάριαζε κανέναν, «ξέραμε μετά από όλα αυτά ότι θα χάναμε». Αν δεν υπήρχαν αυτά, θα υπήρχαν κάποια άλλα, τονίζουν εκείνοι που τον υποστήριζαν, κάνοντας σαφές ότι… αλλάζουν προτιμήσεις…