Ραντεβού στα κρυφά για τη λύση του Κυπριακού

Όμως, από τα πορίσματα ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στις 7 και 8 Νοεμβρίου στις Βρυξέλλες κεκλεισμένων των θυρών, η κατάσταση μοιάζει δύσκολη ως προς την ομαλή εφαρμογή της λύσης και την πλήρη εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου. Λόγω πρακτικών προβλημάτων, θα πρέπει, με τη λύση, να επιβληθούν στο βόρειο κατεχόμενο σήμερα τμήμα της Κύπρου αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο ή να μην εφαρμοστεί καθόλου για κάποια χρονική περίοδο. Όμως, μια τέτοια διαδικασία μερικής εφαρμογής και μερικής απόκλισης του κεκτημένου σκοντάφτει σε νομικά προβλήματα και δημιουργεί ερωτήματα κατά πόσο είναι εφικτή μια λύση-εξπρές μέσα στο 2008.

Τα πορίσματα

Στην ημερίδα των Βρυξελλών το γενικό πρόσταγμα είχε ο Άντριου Ράσμπας, διευθυντής στο επιτελείου του Επιτρόπου Ρεν. Ο κ. Ράσμπας είναι επικεφαλής των υπηρεσιών του Επιτρόπου Ρεν, που ασχολούνται με την εφαρμογή του κανονισμού για την οικονομική στήριξη προς τους Τουρκοκύπριους. Καλεσμένοι της Επιτροπής στις Βρυξέλλες ήταν ο αντιπρόσωπος του Γ.Γ. των Ην. Εθνών στην Κύπρο Μάικλ Μόλερ με συνεργάτες του, καθώς και τεχνοκράτες από τις διευθύνσεις της ΕΕ. Ένα από τα κύρια θέματα ήταν η δυνατότητα εφαρμογής ή όχι του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου σε περίπτωση λύσης.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ημερίδας:

Το κοινοτικό κεκτημένο δεν μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως μετά τη λύση του Κυπριακού, λόγω πρακτικών προβλημάτων. Δεν υπάρχουν σχετικές υποδομές, υπηρεσίες, νομοθεσία και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Είναι υποχρεωτικές οι αποκλίσεις από την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στο πλαίσιο μεταβατικών περιόδων. Στο σημείο αυτό διαπιστώνεται η ύπαρξη νομικού προβλήματος. Όπως ελέχθη από τους τεχνοκράτες της Επιτροπής, η Κυπριακή Δημοκρατία εντάθηκε στην ΕΕ με βάση τη Συνθήκη Προσχώρησης και το πρωτόκολλο 10, το οποίο προβλέπει μεν ολόκληρη την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ με αναστολή εφαρμογής δε του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου λόγω, όπως χαρακτηριστικά τονίζει, της υφιστάμενης κατάστασης. Το πρωτόκολλο 10 προνοεί ότι η αλλαγή της απόφασης για την αναστολή του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου θα πρέπει να επέλθει με νέα ομόφωνη απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Το πρόβλημα

Το πρόβλημα βρίσκεται στο εξής σημείο: Ότι η απόφαση του Συμβουλίου αναφέρεται μόνο στον τερματισμό της αναστολής του κοινοτικού κεκτημένου. Συνεπώς, δεν υπάρχει νομική βάση επί της οποίας να στηριχθούν οι αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο και οι μεταβατικές περίοδοι. Η νομική βάση μπορεί να προκύψει από την κατασκευή μιας νομοθετικής ρύθμισης εντός της ΕΕ πρωτογενούς δικαίου, η οποία θα καθορίζει τις αποκλίσεις και τις μεταβατικές της περιόδους. Όμως, για να τεθεί σε ισχύ μια τέτοια ρύθμιση θα πρέπει να τύχει της έγκρισης και των 27 κρατών-μελών. Υπό αυτές τις συνθήκες, σημαίνει ότι ακόμη και μετά τη λύση είναι πιθανό να μη ληφθεί απόφαση για την αναστολή του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Πώς, όμως, μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο; Θα υπάρξουν σοβαρά πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά και θεσμικά προβλήματα. Θα είναι δύσκολη αν όχι αδύνατη η εφαρμογή ή/και η βιωσιμότητα της λύσης.

Το πρωτογενές δίκαιο

Γι’ αυτούς τους λόγους το Σχέδιο Ανάν και οι αποκλίσεις του από το κοινοτικό κεκτημένο, καθώς και οι μεταβατικές περίοδοι, θα αποτελούσαν, όπως έλεγε ο Άλβαρο ντε Σότο, πρωτογενές ευρωπαϊκό δίκαιο. Εάν οι Ελληνοκύπριοι έλεγαν «ναι» στο Σχέδιο Ανάν, στην ΕΕ δεν θα εντασσόταν η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά τα κράτη του Ανάν με τις αποκλίσεις τους και τις μεταβατικές τους περιόδους. Η όποια συνθήκη προσχώρησης δεν θα κάλυπτε και δεν θα αφορούσε την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά το «new state of affairs», που θα δημιουργούνταν με το Σχέδιο Ανάν.

Περιουσιακό

Η ημερίδα των Βρυξελλών οργανώθηκε για τους ακόλουθους, επίσης, λόγους:

α) Για να είναι έτοιμες οι Βρυξέλλες ως προς την εφαρμογή ή όχι του κοινοτικού κεκτημένου σε περίπτωση λύσης του Κυπριακού στο βόρειο κατεχόμενο σήμερα τμήμα της Κύπρου, το οποίο, εάν τελικώς η λύση θα είναι αυτή της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, θα αποτελεί το «Τουρκοκυπριακό Συνιστών Κράτος» ή την «Τουρκοκυπριακή Πολιτεία». Προβλήματα υπάρχουν και με το θέμα των ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα. Το κατοχικό καθεστώς σφετερίζεται τις περιουσίες αυτές, αλλά η ΕΕ ουδέν πρακτικώς πράττει, παραπέμποντας στη λύση και στους διακανονισμούς που μπορεί να γίνουν στη βάση είτε της ανταλλαγής περιουσιών είτε των αποζημιώσεων.

β) Για να γνωρίζουν τα Ην. Έθνη, στο πλαίσιο των οποίων θα διεξαχθούν οι συνομιλίες τελικής διευθέτησης του προβλήματος, τις θέσεις της Επιτροπής για την εφαρμογή (και πώς) ή όχι του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα του νησιού.

Συνομιλίες και βοήθεια

προς Τουρκοκυπρίους

Ο επίτροπος Ρεν εκτιμά ότι οι συνομιλίες θα αρχίσουν μετά τις προεδρικές εκλογές της Κυπριακής Δημοκρατίας τον προσεχή Φεβρουάριο. Όπως δήλωσε στο Στρασβούργο την περασμένη Τρίτη το βράδυ, η Επιτροπή επιθυμεί να αρχίσουν το συντομότερο δυνατό οι συνομιλίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων, στη βάση της συμφωνίας της 8ης Ιουλίου για τη λύση του Κυπριακού, αμέσως μετά τις προεδρικές εκλογές και να δώσουν αποτελέσματα, όπως πρόσθεσε, για λύση μέσα στο 2008. Διευκρίνισε, πάντως, ότι η ΕΕ δεν αναγνωρίζει καμιά «κυβέρνηση» στο βόρειο τμήμα της Κύπρου και ότι από το πακέτο για την οικονομική βοήθεια προς τους Τουρκοκύπριους έχουν διατεθεί 24 εκατ. ευρώ, που αναλογούν σε 9% επί του συνολικού ποσού. Ο κ. Ρεν υποστήριξε ότι το συνολικό πακέτο οικονομικής ενίσχυσης των Τουρκοκυπρίων υπολογίζεται να ολοκληρωθεί ως το 2012.

Λύση-εξπρές

Η αναφορά του επιτρόπου Ρεν παραπέμπει στη λύση-εξπρές κατά το στυλ, περίπου, που την εμφάνισε ο τουρκοκύπριος ηγέτης Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, ο οποίος υποστήριξε ότι οι δυσκολίες της 8ης Ιουλίου μπορούν να ξεπεραστούν στην ακόλουθη βάση: Εάν οι Τεχνικές Επιτροπές εντός διμήνου ή τριμήνου δεν αποδώσουν, εν συνεχεία θα πρέπει οι δύο ηγέτες να προχωρήσουν σε συνομιλίες τελικής λύσης, μάλλον στη βάση του Σχεδίου Ανάν, εφόσον εντός δύο ή τριών μηνών θα είναι δύσκολο οι Τεχνικές Επιτροπές να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις και νέα βάση τελικής λύσης. Ταυτοχρόνως, πώς θα εφαρμοστεί η λύση-εξπρές όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι θα πρέπει μεν να υπάρχουν αποκλίσεις από το κοινοτικό κεκτημένο με μεταβατικές περιόδους, αλλά ακόμη και σε αυτό το ζήτημα υπάρχει νομικό κώλυμα; Καλά ξεμπερδέματα…