Πιστωτική κόπωση και συνταξιοδοτική ανακοπή
«Οι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων ξεπουλάνε, καθώς προτιμούν περισσότερον ρευστοποιήσιμα κρατικά χαρτιά ως τα γερμανικά», ανέφεραν οι «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» (9.11.07).
Ο πρόεδρος του ΟΑΕΕ κ. Α. Ασημακόπουλος, εις επιστολήν προς τον κ. Αλογοσκούφη, εγνώρισεν ότι «ακόμη και αν ο ΟΑΕΕ πουλήσει όλα τα περιουσιακά του στοιχεία αδυνατεί να καλύψει τις υποχρεώσεις τους προς τους ασφαλισμένους για τους προσεχείς 12 μήνες».
Ούτως, η «τήξις» (meltdοwn) του νεοελληνικού ασφαλιστικού συστήματος φαίνεται ότι είναι ante portas, ενώ οι ανερχόμενες ανησυχίες για τους πιστωτικούς κινδύνους καθιστούν τους δανειστές του ελληνικού δημοσίου δυσπρόσιτους.
Χωρίς ξένες πιστώσεις, οι καταβολές των συντάξεων γίνονται προβληματικές, καθώς ο κρατικός προϋπολογισμός έχει εξαντλήσει τα περιθώρια – λείπουν κάπου 6 δισ. ευρώ διά τις ανάγκες του 2008 και η κυβέρνησι έχει αποκλείσει την αύξησι του Φόρου Προστιθεμένης Αξίας.
Τα αίτια της πιστωτικής κοπώσεως είναι συγκυριακά και παθολογικά: «Όπως κάθε περιουσιακό στοιχείον, από τις μετοχές των διεθνών τραπεζών έως της παγκοσμίου αγοράς ακινήτων, επλήγη εκ των στεγαστικών δανείων μειωμένης αξιοπιστίας στις ΗΠΑ, έτσι κι η ευρωπαϊκή αγορά των ομολόγων υφίσταται αιφνιδία τις συνέπειες τις πιστωτικής διαταραχής», αναφέρει ένας ειδικός.
Τα ομόλογα, που στηρίζονται σε υγιή φορολογικά έσοδα ή σε έσοδα ισχυράς οικονομικής αναπτύξεως, απολαύουν αυξημένης αξιοπιστίας και ζητούνται. Στην αγορά ομολόγων επικρατεί ανταγωνισμός και ο νόμος της προσφοράς και της ζητήσεως κεφαλαίων ισχύει, όπως άλλωστε παντού.
Σήμερον, προτιμώνται τα γερμανικά ομόλογα, ως δημοσιονομικώς υγιέστερα, έναντι… λ.χ. των ελληνικών ή των ιταλικών, που φθίνουν εξ αιτίας των ελλειμματικών κρατικών προϋπολογισμών. Ως αποτέλεσμα η τιμή των υποχωρεί. (σ.σ.: τ’ αντίστροφο της «αποδόσεως», yield).
Τον περασμένο μήνα η διαφορά της αποδόσεως (spread) των ελληνικών 10ετών ομολόγων διευρύνθη κατά 5,8 σημεία βάσεως (0,058%) στο 4,46%, έναντι των αντιστοίχων γερμανικών (bund) που είναι το «μέτρον» αγοράς κρατικών ευρωομολόγων (απόδοσι 4,14% ετησίως). Ανάλογες εκπτώσεις τιμών υπέστησαν βεβαίως και τα γαλλικά, ισπανικά και ιταλικά ομόλογα, αλλά τα ελληνικά χαρτιά υπεχώρησαν περαιτέρω.
Αιτία της αποστροφής της ζητήσεως είναι η μεγάλη αναλογία του ελληνικού δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ (άνω του 100%), όταν το αντίστοιχο γερμανικό αναμένεται να υποχωρήσει στο 63% του ΑΕΠ το 2008 και στο 61% το 2009.
Υπάρχουν, όμως, και παθολογικές αιτίες της επιδεινώσεως των ελληνικών ομολόγων, ως η αδυναμία εξυγιάνσεως του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας – ήδη νοσούντος από της εποχής της στρατιωτικής δικτατορίας, όταν ο Γ. Παπαδόπουλος ηρνήθη να συγχωνεύσει τα Ταμεία, υπό την απειλήν… απεργίας των τραπεζοϋπαλλήλων, ενώ ίσχυεν ο στρατιωτικός νόμος!
Με την προϊούσαν, έκτοτε, χειροτέρευσι του ασφαλιστικού συστήματος, η πεπατημένη «οδός» των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων είναι η έκδοσι κρατικών ομολόγων εις εξόφλησι υποχρεώσεων του Δημοσίου προς το ΙΚΑ, τον ΟΑΕΕ κ.λπ.
Αλλ’ ο «πληθωρισμός ομολόγων», αν μη τι άλλο αυξάνει το δημόσιον χρέος και συνεπώς επιβαρύνει τον δανεισμό του Δημοσίου κι όχι μόνον… Οι επενδυτές απαιτούν υψηλότερους τόκους (κουπόνια) για κάθε νέον ομολόγο που εκδίδεται εις εξόφλησι προηγουμένου. Τούτο χειροτερεύει την δημοσιονομική κατάστασι, καθώς το δημόσιο χρέος μας είναι βραχυπρόθεσμον.
Στο risk premium, δηλ. στο «καπέλο μεγαλυτέρου κινδύνου», για την διακράτησι των ομολόγων προστίθενται τώρα και οι ανησυχίες των πιστωτών για την ρευστότητά των (=δυνατότητα μεταπωλήσεως) στην δευτερεύουσα αγοράν. Ούτως οι επενδυτές ζητούν ένα επιπλέον «καπέλο ρευστότητος» (liquidity premium), πέραν του πιστωτικού κινδύνου.
Ο κ. Αλογοσκούφης οφείλει να θυμηθή τι έπαθε προσφάτως ο οίκος δημοπρασιών αντικειμένων τέχνης ΣΟΘΜΠΥΣ, που είδε την μετοχή του να χάνει 34% σε μία ημέρα. Όπως οι πίνακες αφηρημένης ζωγραφικής («προϊόν αταλάντων, πωληθέν υπό αήθων, εις απολύτως σαστισμένους αγοραστές»*) έχασαν αξία, έτσι και τα ελληνικά ομόλογα μπορούν να γίνουν εν μία νυκτί ανεπιθύμητα, ιδίως εάν κάποιος οίκος πιστωληπτικής αξιολογήσεως υποβαθμίσει την αξιοπιστία του Δημοσίου. Οπότε θα επέλθη ο Αρμαγγεδών του πιστωτικού μας συστήματος και μαζί του η κρατικής χρηματοδότησις των συντάξεων.
www.ccollmer.com
(*) Βλ.σχ. «Η Λαφυραγωγία των Ταμείων» εκδόσεις ΛΙΒΑΝΗ 2007.