Οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο η πρώτη μετωπική σύγκρουση του Γιώργου με τον Καραμανλή

Η κυβέρνηση επιχειρεί να «κόψει το κοστούμι στα μέτρα της» με μια απλή τροπολογία του ήδη υπάρχοντος εκλογικού νόμου και ο Γιώργος Παπανδρέου προτείνει ένα νέο εκλογικό σύστημα – εκλογικό νόμο που, αν και στο παρελθόν είχε περιγράψει τους άξονες του, τώρα έρχεται ως συνέχεια της δυναμικής και της ρητορείας που ανέπτυξε το τελευταίο διάστημα περί αυτονομίας της πολιτικής, καταπολέμησης του μαύρου πολιτικού χρήματος και των πελατειακών σχέσεων. Η κυβέρνηση, επικαλούμενη τον κίνδυνο ακυβερνησίας, από μη ισχυρές κυβερνητικές πλειοψηφίες, που μπορεί να προκύψουν από τον παρόντα εκλογικό νόμο, προωθεί ρύθμιση με την οποία αυξάνεται το μπόνους στο πρώτο κόμμα κατά 10 ακόμα έδρες. Δηλαδή από τις 40 που προβλέπει ο ισχύων νόμος σε 50. Παράλληλα «κόβει» την προβλεπόμενη από τον ισχύοντα νόμο πριμοδότηση (πάντα με σαράντα έδρες) συνασπισμού κομμάτων, σε περίπτωση που αναδειχτεί πρώτος. Ουσιαστικά με τη «διευθέτηση» αυτή, στον υπάρχοντα εκλογικό νόμο, προσπαθεί να αποτρέψει ενδεχόμενη εκλογική «ανατροπή» της και κυρίως να την αποτρέψει από ένα εκλογικό συνασπισμό του ΠΑΣΟΚ με τον ΣΥΡΙΖΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το μπόνους της πριμοδότησης θα κόβεται για συνασπισμό κομμάτων, όμως πιθανόν θα ισχύει αν αυτός εκφραστεί από ενιαίο κόμμα, προεκλογικά. Ένα τέτοιο εγχείρημα όμως δύσκολα θα μπορούσε να προχωρήσει μιας και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα εντασσόταν σε ένα ενιαίο υπό το ΠΑΣΟΚ κόμμα, ενώ πιο εύκολα και υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε ενδεχομένως να πάει σε μια εκλογική συνεργασία συνασπισμού αυτόνομων κομμάτων.

• Το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε αυτήν την «διευθέτηση» – τροποποίηση του νόμου που ετοίμασε η κυβέρνηση.

• Ο Γιώργος Παπανδρέου προτείνει ένα καινούργιο εκλογικό σύστημα – εκλογικό νόμο με τις εξής πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές:

• Να αποκρυσταλλώνει την εμπειρία όλων των ευρωπαϊκών χωρών όπου η εκλογική αναμέτρηση διεξάγεται σε μικρές εκλογικές περιφέρειες (πρωτίστως και κατά συντριπτική πλειοψηφία σε μονοεδρικές και σε ορισμένες περιπτώσεις διεδρικές ή το πολύ τριεδρικές). Πουθενά δηλαδή στην Ευρώπη δεν υπάρχουν, εδώ και δεκαετίες, εκλογικές περιφέρειες μαμούθ, όπως συμβαίνει με τις περισσότερες εκλογικές περιφέρειες στην Ελλάδα.

• Να μπορεί να αντιμετωπίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα το μαύρο πολιτικό χρήμα και η εξάρτηση των βουλευτών, αφού σε μικρές εκλογικές περιφέρειες δεν χρειάζεται ο υποψήφιος να σπαταλά μεγάλα ποσά για προεκλογική εκστρατεία και βρίσκεται σε πιο άμεση σχέση με τους πολίτες και δεν του χρειάζονται πολύ τα «τηλεπαράθυρα » για να αποκτήσει «αναγνωρισιμότητα ».

• Να διασφαλίζεται γνησιότερη αντιπροσώπευση.

• Να περιορίζονται οι τοπικοί εμφύλιοι μεταξύ υποψηφίων ακόμα. Ο κ. Παπανδρέου προτείνει μια προσαρμογή των ευρωπαϊκών δεδομένων (πλειοψηφία από μικρές μονοεδρικές περιφέρειες) σε συνδυασμό με ευρύτερες και κυρίως του γερμανικού μοντέλου που μπορεί μαζί με τις προηγούμενες παραμέτρους (μονοεδρικές και ευρείες περιφέρειες) να συνδυάζει τον σταυρό προτίμησης (που θα αφορά την εκλογή της μεγάλης πλειοψηφίας βουλευτών) με τη λίστα (που θα περιλαμβάνει περίπου το ένα τρίτο των υποψηφίων και πρωτίστως αυτούς που θα εκλέγονται στις ευρείες περιφέρειες). Θα υπάρχουν σύμφωνα με τον πρώτο σχεδιασμό 200 μονοεδρικές περιφέρειες. Αυτό σημαίνει σπάσιμο όλων των μεγάλων περιφερειών, πρωτίστως αυτών στα δύο μεγάλα αστικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Δεν αποκλείεται επίσης να υπάρχουν και ορισμένες διεδρικές ή τριεδρικές στα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι υπόλοιποι 100 βουλευτές θα εκλέγονται με λίστα, βάσει των πανελλαδικών αποτελεσμάτων των κομμάτων. Για το θέμα αυτό υπάρχουν επιφυλάξεις από κυβερνητικά στελέχη σε ό,τι αφορά τις συνταγματικές διατάξεις για τους βουλευτές Επικρατείας (που μπορεί να είναι έως 15).

Ωστόσο, συνεργάτες του κ. Παπανδρέου αντιτείνουν πως δεν υπάρχει το παραμικρό πρόβλημα αντισυνταγματικότητας με τους βουλευτές Επικρατείας. Θα ισχύει το 3% ως μίνιμουμ για να μπει ένα κόμμα στις κατανομές (στη Βουλή πρακτικά). Θα υπάρχει μεγάλη αναλογικότητα, δηλαδή ένα μίνιμουμ εδρών για τα μικρά κόμματα το οποίο θα πλησιάζει το 85% της απλής αναλογικής, κάτι που ισχύει και σήμερα. Όλο αυτό το σύστημα θα απαλλάξει τους βουλευτές από τα τεράστια έξοδα, άρα από τις εξαρτήσεις χρηματοδότησης. Σημαίνει επίσης πως οι 200 βουλευτές που θα εκλέγονται στις μικρές (μονοεδρικές και ορισμένες διεδρικές) περιφέρειες πρέπει να είναι γνωστοί στην περιοχή τους και όχι απλώς να έχουν ισχυρές πλάτες ή βοήθειες. Ο εκλογικός νόμος είναι σε κάθε περίπτωση η πρώτη μεγάλη συζήτηση μετά την εκλογή του νέου αρχηγού του ΠΑΣΟΚ. Πάντως, αυτό που καθιστά σαφές προς κάθε κατεύθυνση ο κ. Παπανδρέου είναι πως δεν πρόκειται να δεχτεί ημίμετρα για το θέμα αυτό, δηλαδή μια πιθανή προσπάθεια της κυβέρνησης για να περιορίσει τις φωνές από το εσωτερικό της που έχουν ταχθεί υπέρ του γερμανικού μοντέλου, με π.χ. κατάτμηση μόνο της Β΄ Αθήνας ή και της Β΄ Θεσσαλονίκης. «Για να είναι λυτρωτικό και αποτελεσματικό το εκλογικό σύστημα, και για τον λαό και για τους πολιτικούς, πρέπει να ισχύσει παντού, σε όλη την Ελλάδα. Δεν μπορούμε με επικοινωνιακά τρικ π.χ. για τη Β΄ Αθήνας να μεταφέρουμε όλα τα αρνητικά στην περιφέρεια ή να αφήσουμε ανέγγικτα στην περιφέρεια τα αρνητικά που όλοι γνωρίζουν».