Βουλή των… λόρδων

Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες μέρες για την αλλαγή του εκλογικού νόμου και την υιοθέτηση του λεγόμενου «γερμανικού συστήματος», την εκλογή δηλαδή 100 βουλευτών με λίστα και 200 με σταυρό προτίμησης σε μικρές μονοεδρικές περιφέρειες. Με αφορμή αυτήν τη συζήτηση θα ήθελα να καταθέσω λίγες σκέψεις με την ελπίδα συνεισφοράς στον δημόσιο διάλογο:
Στην κοινή γνώμη είναι εδραιωμένη η πεποίθηση ότι ο εκλογικός νόμος κόβεται και ράβεται στα μέτρα της εκάστοτε κυβέρνησης. Είναι αλήθεια ότι το ΠΑΣΟΚ χρησιμοποίησε τον εκλογικό νόμο ως μέσο για τη δημιουργία προσχωμάτων στην πορεία της ΝΔ προς την εξουσία. Τούτο συνέβη το 1989, όταν παραμονές εκλογών άλλαξε ο εκλογικός νόμος και χρειάστηκαν τρεις αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις για να σχηματίσει η ΝΔ κυβέρνηση 151 εδρών, παρά το υψηλό ποσοστό του 47% που συγκέντρωσε. Συνέβη και στις πρόσφατες εθνικές εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007, όταν και πάλι η ΝΔ περιορίστηκε σε ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία 152 εδρών. Υπενθυμίζω ότι το 1996 ο κ. Σημίτης με αντίστοιχα ποσοστά είχε άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία 162 εδρών. Η ΝΔ, δείχνοντας σεβασμό στους θεσμούς, δεν άλλαξε παραμονές εκλογών τον εκλογικό νόμο ούτε το 1993 ούτε το 2007. Η συζήτηση για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος και η ψήφιση του νέου νόμου που θα ισχύσει στις μεθεπόμενες εκλογές γίνεται τώρα, στην αρχή της κοινοβουλευτικής περιόδου, γιατί δεν είναι πρόθεσή μας ο αιφνιδιασμός κανενός. Έγκαιρα να γνωρίζουν όλοι τους κανόνες του παιχνιδιού.
Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος μπορεί να αποδειχθεί εργαλείο αντιμετώπισης παθογενειών που ταλανίζουν την πολιτική ζωή της χώρας. Παθογένειες που αναδείχθηκαν στη διάρκεια των χρόνων από τη μεταπολίτευση και οι οποίες γιγαντώθηκαν τα τελευταία χρόνια. Το λεγόμενο πολιτικό χρήμα και οι «προνομιακές» σχέσεις με τα ΜΜΕ -αναγκαίες προϋποθέσεις επικοινωνίας του πολιτικού με το εκλογικό του σώμα στις μεγάλες περιφέρειες- αλλά και το πελατειακό σύστημα με πολιτικούς που «όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν» είναι οι σημαντικότερες από αυτές.
Το γερμανικό σύστημα θα δημιουργήσει εκ των πραγμάτων καθεστώς βουλευτών δύο ταχυτήτων: α) τους βουλευτές που εκλέγονται άμεσα από τον λαό με σταυρό προτίμησης και λογοδοτούν καθημερινά σε αυτόν και β) τους βουλευτές της λίστας που δεν ελέγχονται από τους εκλογείς τους, παρά μόνο από την ηγεσία του κόμματός τους και ως δοτοί δύσκολα θα διαφωνήσουν με αυτό, απεμπολώντας έτσι το δικαίωμα της ψήφου συνείδησης, που το Σύνταγμα επιτάσσει για τα μέλη της εθνικής αντιπροσωπείας. Εν τοις πράγμασι λοιπόν, θα είχαμε τη Βουλή των αντιπροσώπων και τη… Βουλή των λόρδων!
Ο εκλογικός νόμος είναι ένα σημαντικό θεσμικό ζήτημα, που δεν είναι άσχετο με τη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας. Πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μικρότερες εκλογικές περιφέρειες, στις οποίες θα έχει τη δυνατότητα ο υποψήφιος βουλευτής να επικοινωνήσει με τους πολίτες χωρίς ενδιάμεσα φίλτρα. Είναι κοινό μυστικό ότι σε μεγάλες εκλογικές περιφέρειες -όπως η Β΄ Αθηνών- για να μπορέσει να πολιτευθεί κανείς θα πρέπει να είναι είτε κληρονόμος ονόματος είτε πλούσιος ή να διαθέτει σπόνσορες ή τέλος να προέρχεται από τον χώρο του θεάματος, του star system για να έχει αναγνωρισιμότητα. Αυτά είναι δεδομένα τα οποία δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει εύκολα κανείς. Οφείλουμε να τα αντιμετωπίσουμε, αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με όσα κατά καιρούς όλες οι πολιτικές δυνάμεις διακηρύσσουν για ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη διαφάνεια, με τη διαπλοκή, με την απεξάρτηση της πολιτικής από οικονομικά συμφέροντα ή με τα εξωθεσμικά κέντρα. Προτείνω, λοιπόν, έναν νέο διοικητικό χάρτη με εκλογικές περιφέρειες πέντε έως οχτώ το πολύ εδρών, στις οποίες θα έχει την ευκαιρία ο πολιτικός να επικοινωνήσει το μήνυμά του χωρίς την απαραίτητη διαμεσολάβηση των ηλεκτρονικών ΜΜΕ. Έτσι, θα υπάρχει και αναλογική πολυκομματική εκπροσώπηση σε όλη την επικράτεια.
Τέλος, η πολυσταυρία, αν και αμβλύνει τους εσωκομματικούς ανταγωνισμούς, μειώνει τη βαρύτητα της επιλογής. Όπως έλεγε και παλαιός κοινοβουλευτικός, «οι εκλογές δεν είναι ούτε επαιτεία ούτε καλλιστεία! Ο πρώτος σταυρός έχει την ίδια βαρύτητα με τον πέμπτο».