Νάρκη στρατηγών στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να δώσει στην Τουρκία άλλη μια ευκαιρία να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, με σκοπό να προχωρήσει η ενταξιακή της πορεία στην ΕΕ. Αυτό είναι το πνεύμα της έκθεσης προόδου για την Τουρκία. Η έκθεση δόθηκε από την Επιτροπή στη δημοσιότητα στις 7 Νοεμβρίου. Σκοπέλους για την Τουρκία αποτελούν ο ρόλος του τουρκικού στρατού και το άρθρο 301 του ποινικού κώδικα που τιμωρεί όσους στρέφονται κατά του «τουρκισμού». Η Επιτροπή υποστηρίζει στο κείμενό της ότι ο στρατός έχει επέμβει με δημόσιες τοποθετήσεις του επιτελείου του στη θεσμική κρίση την οποία αντιμετώπισε πρόσφατα η Τουρκία. Η θέση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής είναι ότι:
α) Η πολιτική ηγεσία πρέπει να ελέγχει τον στρατό και όχι ο στρατός την πολιτική ηγεσία.
β) Το τουρκικό Κοινοβούλιο πρέπει να ασκεί έλεγχο στις στρατιωτικές δαπάνες.
Ως προς το άρθρο 301, η Επιτροπή τονίζει ότι θα πρέπει να τροποποιηθεί. Διαφορετικά, όπως είπε ο κοινοτικός επίτροπος αρμόδιος για θέματα Διεύρυνσης Όλι Ρεν, δεν θα ανοίξει το κεφάλαιο για τη Δικαιοσύνη.
Παγωμένα κεφάλαια
Στην έκθεση η Επιτροπή τονίζει ότι η Τουρκία εξήλθε επιτυχώς από τη θεσμική κρίση την οποία αντιμετώπισε εντός του 2007 και προσθέτει ότι ο μεν Πρόεδρος εξελέγη με βάση όσα οι θεσμοί προβλέπουν, στο δε Κοινοβούλιο υπάρχει μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα απ’ ό,τι στο παρελθόν. Επισημαίνεται στην έκθεση ότι έχουν γίνει αλλαγές στην Τουρκία, αλλά χρειάζονται και άλλες, που περιγράφονται ενδελεχώς σε διάφορα κεφάλαια.
Σε ό,τι αφορά στο Κυπριακό, στην έκθεση τονίζονται τα ακόλουθα:
• Η Τουρκία δεν έπραξε το παραμικρό για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου που προνοεί τον τερματισμό του εμπάργκο, το οποίο επιβάλλει σε βάρος των πλοίων και των αεροσκαφών που φέρουν τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Η Τουρκία δεν έπραξε το παραμικρό ως προς την ομαλοποίηση των σχέσεών της με όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ περιλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Γίνεται αναφορά στη δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005, με την οποία η ΕΕ καθορίζει ότι στην Κύπρο αναγνωρίζει μόνο την Κυπριακή Δημοκρατία και καλεί την Άγκυρα να πράξει το ίδιο, στο πλαίσιο της ομαλοποίησης των σχέσεών της με όλα τα κράτη-μέλη. Το Συμβούλιο, τονίζεται στην έκθεση, αποφάσισε να προβαίνει σε περιοδική επισκόπηση της συντελεσθείσας προόδου στα θέματα που καλύπτει η δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005. Μεταξύ των θεμάτων αυτών είναι: Η ομαλοποίηση σχέσεων, η αναγνώριση, ο τερματισμός του εμπάργκο κλπ.
• Οκτώ ενταξιακά κεφάλαια της Τουρκίας θα παραμείνουν παγωμένα, ούτε θα ανοίξουν ούτε θα κλείσουν, εάν η Άγκυρα δεν συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κατάπιε τις απειλές
Από την άλλη η Επιτροπή κατάπιε τις τουρκικές απειλές σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας στο θέμα της ανόρυξης πετρελαίων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου. Η Επιτροπή χαρακτηρίζει στην έκθεσή της διαμαρτυρία τη στάση που τήρησε η Τουρκία. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε για τη συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας με το Λίβανο σχετικά με τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ο τουρκικός ισχυρισμός καταγράφεται στην έκθεση και αναφέρει ότι η κυπριακή κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα, ούτε με βάση το Σύνταγμα του ’60 ούτε με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, να προχωρήσει σε αυτή τη συμφωνία. Επιπρόσθετα, στην έκθεση καταγράφεται η διαμαρτυρία της Άγκυρας για τη στρατιωτική συμφωνία. Αναφορά γίνεται και στην απόφαση του ΕΔΑΔ, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Τουρκίας – ΕΕ, για την υπόθεση Ξενίδη – Αρέστη. Σε αυτήν, όπως επισημαίνεται στην έκθεση: «Το ΕΔΑΔ δέχθηκε κατ’ αρχήν την Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας που συνέστησαν οι Τουρκοκύπριοι ως νομιμοποιημένο μέσο». Όμως, όπως τονίζεται, «το Δικαστήριο δεν μπόρεσε να εξετάσει όλα τα θέματα που σχετίζονται με την αποτελεσματικότητα του μέτρου λόγω έλλειψης συμφωνίας μεταξύ των πλευρών για το θέμα της δίκαιης ικανοποίησης».
Η 8η Ιουλίου
Υπάρχει άλλο ένα στοιχείο για το Κυπριακό. Από τη μια η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι η Τουρκία είναι δεσμευμένη στη λύση του Κυπριακού και από την άλλη αναφέρεται στην 8η Ιουλίου ως βάση λύσης. Τονίζεται στην έκθεση ότι «η Επιτροπή αναμένει από την Άγκυρα να συνεχίσει τις προσπάθειές της προς τη συνολική λύση για την οποία επιτεύχθηκε η συμφωνία της 8ης Ιουλίου του 2006 μεταξύ των ηγετών των δυο κοινοτήτων».
Αναφορά στην έκθεση γίνεται και για την οικουμενικότητα του Πατριάρχη, την οποία, όπως τονίζεται, οι Τούρκοι δεν αποδέχονται.
Ανοικτός ο δρόμος
Η έκθεση της Επιτροπής είναι περιγραφικού χαρακτήρα. Μέσα από τις φραστικές διατυπώσεις η Επιτροπή επιχειρεί να τηρήσει ήπιους τόνους και να κρατήσει ζωντανή την ελπίδα και ανοιχτό τον δρόμο της Τουρκίας προς τις μεταρρυθμίσεις και τον εκδημοκρατισμό