«Επιτήδειος ουδέτερος» θυμωμένος με πολεμικήν εξάρτυση ευκαιρίας

Παρά τις απειλητικές κραυγές του κ. Ερντογάν προς τις ΗΠΑ, το ψήφισμα στη Βουλή, τις συσκέψεις εθνικών συμβουλίων υπό τον Γκιουλ, τη νέα μεγάλη συγκέντρωση στρατευμάτων στα σύνορα και παρά την πτώση του τουρκικού χρηματιστηρίου κατά πέντε μονάδες τη Δευτέρα, εν όψει πολέμου, δεν θα ήταν παράτολμο ένα στοίχημα ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να εισορμήσει στον βάλτο του Ιράκ. Χώρα σώφρων, με μακρά γόνιμη πείρα στην τεχνική της απειλής και του εκβιασμού (όσο και του υπνωτισμού, της εξαγοράς και της διαίρεσης του αντιπάλου) δεν διακινδυνεύει μια πολεμική περιπέτεια, εάν δεν έχει προηγουμένως εξασφαλίσει τη διεθνή ανοχή και τη βεβαιότητα μιας αδάπανης επιτυχίας.
Έτσι, προκειμένου και οι λαϊκές κινητοποιήσεις -που προσθέτουν πειστικότητα στον «πολεμικό πυρετό»- να διατηρηθούν στα επιθυμητά ελεγχόμενα όρια, το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο απαγόρευσε, κατόπιν κυβερνητικής εντολής, τη μετάδοση ειδήσεων και εικόνων από στρατιωτικές απώλειες σε συγκρούσεις με κούρδους αντάρτες. Ο εθνικός συναγερμός πρέπει να πείθει τους Αμερικανούς κυρίως και λοιπούς συμμάχους και γείτονες, αλλά να μην ξεχειλίσει στην απώλεια ελέγχου των χειρισμών από την κυβέρνηση.
Αποκαλύψεις προηγουμένου
Αποκαλύψεις τελείως άγνωστων διεθνώς στοιχείων, για την προηγούμενη μείζονα αμερικανο-τουρκική κρίση περί το Ιράκ, που προέκυψαν σε πρόσφατη εσωτερική συζήτηση για το κουρδικό πρόβλημα της Τουρκίας, είναι διδακτικές για την απαρέγκλιτη προσήλωση της γειτονικής χώρας στην παραδοσιακή μεθοδολογία του «επιτήδειου ουδέτερου».
Είναι γνωστό ότι την 1η Μαρτίου 2003 η τουρκική Εθνοσυνέλευση απέρριψε την άδεια διέλευσης αμερικανικών στρατευμάτων για την και από βορρά εισβολή στο Ιράκ. Η ημερομηνία αυτή θεωρείται σταθμός στο αμερικανο-τουρκικό ειδύλλιο πενηντάχρονης διάρκειας. Τελείως άγνωστα ήσαν όσα είχαν προηγηθεί και όσα ακολούθησαν τον ίδιο χρόνο και τα οποία αποκάλυψαν, σε υπεράσπιση των Αμερικανών, ο απόστρατος στρατηγός Οζκιόκ (προκάτοχος του Μπουγιούκανιτ), ο τέως πρεσβευτής Ιλτέρ Τουρκμέν και ο σχολιαστής Ρόμπερτ Έλις:
Μήνες προ της ψήφου στη Βουλή η κυβέρνηση Ερντογάν είχε συμφωνήσει με τους Αμερικανούς για τη συμμετοχή της Τουρκίας στην εκστρατεία «των προθύμων», υπεράνω του ΟΗΕ, εναντίον του Ιράκ, υπό ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους: Τα τουρκικά στρατεύματα θα κατελάμβαναν το βόρειο Ιράκ (κουρδικές περιοχές), αλλά δεν θα συμμετείχαν σε πολεμικές επιχειρήσεις. Αυτή η πρόταση πρόσφερε δωρεάν στη Τουρκία τον έλεγχο των εξελίξεων στην περιοχή του μετέπειτα ημιανεξάρτητου Κουρδιστάν.
Στις 6 Φεβρουαρίου 2003, η τουρκική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε την άφιξη αμερικανικού στρατιωτικού και τεχνικού προσωπικού για την ανακαίνιση των τουρκικών λιμένων, στρατιωτικών βάσεων και εγκαταστάσεων που θα εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της από βορρά αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ. Θεωρώντας δεδομένη την τουρκική συμφωνία, οι Αμερικανοί είχαν στείλει πλοία με 65.000 στρατιώτες στην Τουρκία. Κατά τον Οζκιόκ, οι αμερικανοί στρατιώτες υποχρεώθηκαν να περιμένουν στα πλοία τους επί μήνες. Την 1η Μαρτίου η Εθνοσυνέλευση (με κυβερνητική πλειοψηφία) καταψήφισε την κυβερνητική πρόταση…
Σημαντική λεπτομέρεια: Στο μεταξύ η Τουρκία είχε ζητήσει από την Ουάσινγκτον, για την υποστήριξή της, αποζημίωση 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων! (όπως αποκαλύπτει ο Ρόμπερτ Έλις, σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην «Turkish Daily News»). Αλλά υπάρχει συνέχεια.
Αργότερα, η Άγκυρα το ξανασκέφθηκε και στις 7 Οκτωβρίου 2003 η Εθνοσυνέλευση συμφώνησε στην αποστολή σημαντικής στρατιωτικής δύναμης, σε ενίσχυση των συμμάχων στο ήδη κατειλημμένο Ιράκ (προτού φουντώσει το αντάρτικο). Αλλά τότε οι Αμερικανοί δεν δέχθηκαν την προσφορά – «λόγω της αντίθεσης των Αράβων και των Κούρδων».
Εκβιασμός πολλαπλής στόχευσης
Τα σημερινά πολεμικά τύμπανα εισβολής στο βόρειο Ιράκ (και συμπλήρωσης του αμερικανικού μεσανατολικού εφιάλτη), μεταδιδόμενα από τα χρυσά ηχεία της Άγκυρας στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, φαίνεται να επιτυγχάνουν προς το παρόν: α) τη ματαίωση της αναγνώρισης της αρμενικής γενοκτονίας από την αμερικανική Βουλή και β) την αμερικανική πίεση στις ιρακινές και κουρδικές αρχές για λήψη θεαματικών μέτρων κατά των ανταρτών του ΡΚΚ-«τρομοκρατών», κατά τους Αμερικανούς και την πειθήνια Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά οι στόχοι αυτής της «πολεμικής κινητοποίησης» εκβιασμού είναι πολύ ευρύτεροι και αποβλέπουν να αποσπάσουν, ως ανταμοιβή της τουρκικής «αυτοσυγκράτησης», ανταλλάγματα που περιλαμβάνουν –μεταξύ πολλών άλλων– και την επαναφορά του Σχεδίου Ανάν, υπό ψευδώνυμο, ως λύσης του Κυπριακού.
Άμεσος στόχος, πάντως, είναι κάποιας μορφής μεικτή αμερικανοτουρκική «εκκαθαριστική» επιχείρηση στις κουρδικές επαρχίες του βορείου Ιράκ και η, διʼ αυτής, αναγνώριση «συνυπευθυνότητας» και «συναπόφασης» στα πράγματα της περιοχής. Με μεσοπρόθεσμη επιδίωξη τη ματαίωση του δημοψηφίσματος και υπαγωγή του πετρελαιοφόρου Κιρκούκ στην επικράτεια του ημιανεξάρτητου Κουρδιστάν. Και με απώτερη βλέψη την αποσόβηση της πλήρους ανεξαρτητοποίησης του τελευταίου, που θα το μετέβαλε σε ακατανίκητο μαγνήτη για τα 15-20 εκατομμύρια Κούρδων της Τουρκίας.
Η Τουρκία εμμέσως προβάλλει στους Αμερικανούς αυτήν τη διεκδίκηση της συνδιαχείρισης -ή κοινής κηδεμονίας- στο ιρακινό Κουρδιστάν ως συμμαχική τους υποχρέωση, αφού έτσι μόνο κατοχυρώνεται η εθνική της ασφάλεια. Έχουμε εδώ την επανάληψη επιχειρηματολογίας γνωστής και από το Κυπριακό. Δοκιμασμένο επίσης είναι και το δεύτερο επιχείρημα, περί υποχρέωσης της Τουρκίας να προστατεύσει την τουρκομανική μειονότητα της περιοχής – που υποδαυλίζεται από τούρκους πράκτορες, στην απόρριψη του δημοψηφίσματος και εναντίον των Κούρδων.
Ευρύτερα, στη στόχευση της επιχείρησης ένοπλου εκβιασμού περιλαμβάνεται και η εξασφάλιση ελευθερίας κινήσεων στη «στρατηγική σύμμαχο» αλλά και «περιφερειακή δύναμη», που είναι η Τουρκία, με την αμερικανική ανοχή σε κινήσεις και πρωτοβουλίες, που ναι μεν εξέρχονται των κανόνων της συμμαχικής πειθαρχίας αλλά κατά βάθος υπηρετούν το ευρύτερο συμμαχικό συμφέρον. Για παράδειγμα: η σύναψη ενεργειακών συμφωνιών με το Ιράν για αγωγούς και ανάπτυξη πετρελαιοπηγών παραβιάζει μεν το ισχύον και το επιδιωκόμενο αυστηρότερο εμπάργκο, αλλά θα εξυπηρετήσει τη μερική ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία… Η ανάπτυξη σχέσεων στενής συνεργασίας με τη Συρία και σχέσεων με την παλαιστινιακή Χαμάς αντιστρατεύεται μεν την κοσμοθεωρία της Ουάσινγκτον, που τις θεωρεί ορμητήρια τρομοκρατών, αλλά είναι αναγκαία για τη μεσολαβητική αποστολή που ανέλαβε η Τουρκία, και προς το Ισραήλ, για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, που επιζητεί και η Ουάσινγκτον… Και ούτω καθεξής.
Η σφαίρα επιρροής –ή αρμοδιότητας– την οποία διεκδικεί η Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη περιλαμβάνει, σε ποικίλλοντα βαθμό διείσδυσης, τη Συρία, το βόρειο Ιράκ, το Ιράν, το Αζερμπαϊτζάν, μέρος των Βαλκανίων, το Αιγαίο και την Κύπρο. Η Ελλάδα έχει ενταχθεί σʼ αυτήν με ηδυπάθεια (ιδέ και το «τουρκικό» καθεστώς στη Θράκη).
Φρένο, στο χείλος της εισβολής
Ωστόσο, μπορεί άφοβα να στοιχηματίσει κανείς ότι με την ικανοποίηση μερικών, δευτερευουσών, από τις διεκδικήσεις της Τουρκίας, εκείνων που συμπίπτουν με τους αμερικανικούς σχεδιασμούς, και αυτή η κρίση θα οδηγηθεί σε εκτόνωση, το πολύ με μια περιορισμένης εμβέλειας και διάρκειας «επιχείρηση καταδίωξης και εξόντωσης τρομοκρατών» στο έδαφος του βορείου Ιράκ, παρόμοια με αυτές που προηγήθηκαν στη δεκαετία του ʼ90 χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Αμερικανικές στρατιωτικές χειρονομίες για την ικανοποίηση της τρωθείσας τουρκικής υπερηφάνειας και κλείσιμο των γραφείων του ΡΚΚ στο βόρειο Ιράκ μπορεί, μάλιστα, να αρκέσουν για την πτώση του πυρετού.
Μια στρατιωτική επιχείρηση μεγάλης κλίμακας, σαν αυτή που υποδηλώνει ο όγκος στρατευμάτων και εξοπλισμού που συγκεντρώνονται στα σύνορα, θα αποτελούσε για την Τουρκία μια καταστροφική περιπέτεια, όπως επισημαίνουν συγκλίνουσες αναλύσεις τούρκων διπλωματών και επιχειρηματιών, βρετανών και αμερικανών στρατιωτικών αναλυτών και βρετανικού ιδρύματος στρατιωτικών μελετών. Συνοπτικά συμπίπτουν στις εξής προβλέψεις:
• Η επιχείρηση δεν θα είχε μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα. Στις κακοτράχαλες κορυφές του όρους Καντίλ, σε υψόμετρο 3.000 μέτρων, οι ασκημένοι κούρδοι αντάρτες έχουν την τακτική υπεροχή. Με υψηλό τίμημα αίματος, ο τουρκικός στρατός μπορεί να πετύχει μόνο τη βραχυπρόθεσμη αποδιοργάνωσή τους. Μόνο παρατεταμένη κατοχή του βορείου Ιράκ μπορεί να έχει διαρκέστερα αποτελέσματα.
• Θα προκληθούν αναπόφευκτα θύματα μεταξύ του άμαχου κουρδικού πληθυσμού, αντίσταση των κουρδικών ενόπλων δυνάμεων, αντίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης και απομόνωση της Τουρκίας στο Κουρδικό. (Ήδη όχι μόνο οι παραδοσιακοί της σύμμαχοι, το ΝΑΤΟ, η Κομισιόν και η Ρωσία, αλλά και η Συρία και το Ιράν τής συνέστησαν αυτοσυγκράτηση.) Η τιμή του πετρελαίου θα υπερβεί τα 100 δολάρια το βαρέλι. Η οδός προς την Ευρωπαϊκή Ενωση θα κοπεί και η διπλωματία της περιφερειακής δύναμης θα καταρρεύσει. Η Τουρκία θα χωθεί βαθιά στον ιρακινό βάλτο.
• Η οικονομία και η ανάπτυξη της νότιο ανατολικής Τουρκίας, που στηρίζεται στο εμπόριο και τις επενδύσεις στο αναπτυσσόμενο ημιανεξάρτητο Κουρδιστάν, θα καταρρεύσει. Τρεις τουλάχιστον ενώσεις επιχειρηματιών της περιοχής έχουν απευθύνει δημόσιες εκκλήσεις προς την κυβέρνηση να μην προχωρήσει στο απονενοημένο διάβημα.
• Η στρατηγική του Ερντογάν για την πολιτική (στο κόμμα του) και πολιτειακή (υπό ιδιαίτερο κουρδικό κόμμα) ενσωμάτωση των Κούρδων θα καταρρεύσει. Μια αιματηρή στρατιωτική επέλαση στο Κουρδιστάν θα επιτύχει την επιθυμητή από το ΡΚΚ ριζοσπαστικοποίηση των κουρδικών πληθυσμών, κίνημα αλληλεγγύης προς τους πληττόμενους αδελφούς τους, διόγκωση της ένοπλης αντίστασης και δημιουργία εκρηκτικής κατάστασης στην Τουρκία.
Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους, σωφρόνως, η Άγκυρα θα εξακολουθήσει να δίνει προτεραιότητα στη διπλωματία…