Δυσμενής δημοσιονομική συγκυρία

Και από την άποψη αυτήν είναι άξια διερεύνησης κατά τη γνώμη μας. Το ένα είναι η απόφαση της Eurostat να απορρίψει τους υπολογισμούς του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας) για την αναθεώρηση (αύξηση) του ΑΕΠ κατά 25,7%. Η αρμόδια υπηρεσία της ΕΕ (Eurostat) περιόρισε την αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ στο πολύ «φτωχό» 9,6% και η όλη επιχείρηση της αναθεώρησής του κατέληξε σε αποτυχία. Έσβησαν τα όνειρα του υπουργείου Οικονομίας να παρουσιάσει ρυθμούς ανάπτυξης στο 4% και πάνω για φέτος και για τα επόμενα χρόνια και να πετύχει στα χαρτιά μείωση των ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους. Και το δεύτερο γεγονός ήταν η έντονη φημολογία για αύξηση του ΦΠΑ κατά 2 ή 3 μονάδες και μάλιστα μέσα στον επόμενο μήνα. Δύο γεγονότα εκ πρώτης όψεως ασύνδετα μεταξύ τους, που όμως θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη συμπεριφορά του κράτους στον δημοσιονομικό τομέα και κυρίως στην επαύξηση του φορολογικού βάρους των πολιτών.

Αν η Eurostat δεχόταν την κατά 25,7% αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ, αυτό θα είχε συνέπεια την «αναζωογόνηση» της δημοσιονομικής μας κατάστασης. Εμφάνιση υψηλοτέρων ρυθμών ανάπτυξης, κυρίως για λόγους «γοήτρου», στις χρηματοπιστωτικές αγορές και ο δανεισμός του Δημοσίου θα ήταν ευκολότερος. Πέραν αυτού;
α)Το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος ως ποσοστά του ΑΕΠ δεν θα μπορέσουν να μειωθούν σε επίπεδα συμβατά με τις υποχρεώσεις που ανέλαβε απέναντι στην
ΕΕ (και στην ΟΝΕ) ο κ. Αλογοσκούφης. Ειδικά μέχρι το 2010 δεν θα μπορέσουμε να μηδενίσουμε το έλλειμμα της δημοσιονομικής διαχείρισης και να παρουσιάσουμε ισοσκελισμένο κρατικό προϋπολογισμό, όπως υποσχέθηκε ο υπουργός Οικονομίας στα κοινοτικά όργανα. Όταν ο γάλλος Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί έλεγε ότι η χώρα του θα προσπαθήσει να μηδενίσει το έλλειμμα μέχρι το 2010, αλλά δεν μπορεί να το υποσχεθεί, ο κ. Αλογοσκούφης με υπεροψία δήλωνε ότι η Ελλάδα μέχρι τότε θα έχει μηδενίσει το έλλειμμα! Και την πάσαν ελπίδα του γι’ αυτό τη στήριξε στην αναθεώρηση του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια ο υπουργός Οικονομίας είχε πιστέψει ότι θα μπορούσε με την αναθεώρηση να πετύχει το θαύμα. Να αυξάνεται το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος ως αριθμητικά μεγέθη (σε απόλυτους αριθμούς) και ταυτόχρονα να παρουσιάζονται μειωμένα ως ποσοστά του αυξημένου ΑΕΠ. Και η Ελλάδα θα θριάμβευε με τα «υψηλά» ποσοστά ανάπτυξης και θα δημιουργούσε και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις δανεισμού από τις διεθνείς χρηματαγορές. Το θαύμα δεν πραγματοποιήθηκε και ο κ. Αλογοσκούφης, για να παρηγορήσει τον εαυτό του και να ρίξει και προπέτασμα καπνού στο όλο θέμα, βγήκε στα κανάλια την ημέρα που ανακοινώθηκε η απόφαση για αύξηση του ΑΕΠ μόνο κατά 9,6% και δήλωσε με τη γνωστή αυταρέσκειά του ότι το θέμα αυτό είναι καθαρά τεχνικό και αφορά μόνον της ΕΣΥΕ! Δεν αντελήφθη άραγε τις επιπτώσεις ή θέλησε η αποτυχία του αυτή να περάσει χωρίς σχολιασμό; Όμως το γεγονός της «ψαλιδισμένης αναθεώρησης» έχει και μια άλλη δυσάρεστη συνέπεια: ανατρέπει ολόκληρο τον δημοσιονομικό σχεδιασμό! Και αυτό είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στην κυβέρνηση.
β)Το φετινό έλλειμμα θα προσεγγίσει το 3% του ΑΕΠ (ή και μπορεί να το υπερβεί!), εκτός εάν η δημιουργική (του χάους) λογιστική επιστρατευτεί, όπως γινόταν και στο παρελθόν. Και ο δανεισμός του Δημοσίου θα φτάσει στα 40 δισ. ευρώ περίπου. Για να μπορέσουμε να είμαστε συνεπείς απέναντι στην υποχρέωση για μηδενισμό του ελλείμματος μέχρι το 2010, θα πρέπει το 2008 και 2009 να πετύχουμε δραστικό περιορισμό του πάνω από μια εκατοστιαία μονάδα του ΑΕΠ. Αυτό μεταφράζεται σε σημαντική αύξηση του φορολογικού βάρους. Φέτος ο κρατικός προϋπολογισμός (για να συγκρατηθεί τελικά το έλλειμμα σε «ευπρεπή» επίπεδα) θα χρειαστεί πρόσθετα έσοδα, καθώς οι φετινές δαπάνες έχουν αρκετά ξεφύγει από τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών. Μια αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ θα μετρίαζε τις φετινές δημοσιονομικές ανισορροπίες, καθώς θα περιόριζε σημαντικά το έλλειμμα και τις δανειακές ανάγκες του Δημοσίου. Όμως οι επιπτώσεις του μέτρου αυτού θα είναι έντονα αρνητικές για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς (ισχυρό κύμα ακρίβειας στην αγορά) και για την οικονομία γενικότερα (αύξηση πληθωρισμού, περιορισμός τελικής κατανάλωσης, μείωση ρευστότητας στον ιδιωτικό τομέα κ.λπ.). Ο περιορισμός της φοροδιαφυγής, στον οποίο στηρίζει ελπίδες ο κ. Αλογοσκούφης, δεν φαίνεται να αποδίδει, για φέτος τουλάχιστον. Είναι μια μεγάλη πληγή, τον έχουν αποκαλέσει «εθνικό σπορ», που είναι αδύνατον να θεραπευτεί σε περίοδο που οι φορολογικοί συντελεστές στην έμμεση φορολογία αυξάνονται. Εξάλλου και οι φορολογικοί έλεγχοι επιχειρήσεων είναι μέτρο που αποδίδει μακροπρόθεσμα. Έτσι μια αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ φαίνεται σφόδρα πιθανή, παρά τις κυβερνητικές διαψεύσεις.
γ)Για το 2008 το σχέδιο του προϋπολογισμού που έχει κατατεθεί από την 1/10/2007 στη Βουλή προβλέπει αύξηση των εσόδων, κυρίως των φορολογικών εσόδων, κατά 6 δισ. ευρώ, σε σύγκριση με τα φετινά έσοδα. Και συγκράτηση του ελλείμματος στο 1,7% του ΑΕΠ. Το μεγάλο πρόβλημα του προϋπολογισμού του 2008 είναι να μπορέσει να συγκεντρώσει τα επιπλέον προϋπολογιζόμενα έσοδα. Ο ΦΠΑ το 2008 πρέπει να αποδώσει επιπλέον έσοδα 2,37 δισ. ευρώ και χωρίς την αύξηση των συντελεστών, που σημαίνει αύξηση της απόδοσής του κατά 13,4%, σε σύγκριση με τη φετινή χρονιά. Το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών στηρίζει τις ελπίδες του στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, δηλαδή σε έναν εντελώς αστάθμητο παράγοντα, που επιπρόσθετα είναι και βραδύτατης απόδοσης. Είναι αρκετά αισιόδοξη η προοπτική της είσπραξης 2,37 δισ. επιπλέον από τον ΦΠΑ, όπως το ίδιο συμβαίνει και με την είσπραξη των αυξημένων κατά 1,3 δισ. ευρώ από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης Καυσίμων. Εδώ το υπουργείο Οικονομικών πιστεύει ότι θα μπορέσει να εισπράξει αυτό το επιπλέον ποσό από τον περιορισμό του λαθρεμπορίου καυσίμων και από την αύξηση των συντελεστών του ΕΦΚ Καυσίμων. Και στις δύο αυτές κατηγορίες εσόδων προβλέπουμε «μαύρες τρύπες». Στον προϋπολογισμό του 2008 η μείωση του ελλείμματος στηρίχτηκε βασικά στην αποδοχή από την Eurostat της αύξησης του ΑΕΠ κατά 25,7%. Τώρα που η αύξηση θα περιοριστεί στο 9,6% και αν υπάρξει «μαύρη τρύπα» στα προϋπολογιζόμενα έσοδα και μια έστω και φυσιολογική αύξηση των προϋπολογιζόμενων δαπανών (και αυτό είναι σίγουρο, καθώς παρατηρείται κάθε οικονομικό έτος), αλλά και όσων δεν έχουν προϋπολογιστεί, οι οποίες για το 2008 είναι αρκετές και σημαντικά υψηλές, τότε μπορεί κανείς να φανταστεί σε ποιο ύψος θα φτάσει το έλλειμμα στο τέλος του 2008. Κατά τους υπολογισμούς μας, όπως γράφαμε και στο άρθρο μας της Κυριακής 14/10, μπορεί να φτάσει και στο 4% του ΑΕΠ, χωρίς βέβαια τις παρεμβάσεις της δημιουργικής λογιστικής. Και της τεχνητής συγκράτησης των δαπανών (ετεροχρονισμός – αναβολή εξόφλησης υποχρεώσεων).
Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι τα δημοσιονομικά περιθώρια έχουν στενέψει για την κυβέρνηση. Πέρα από την αύξηση της φορολογίας σπανίζουν πλέον οι εναλλακτικές λύσεις. Η άμεση φορολογία φυσικών και νομικών προσώπων είναι αδιανόητο πλέον να αυξηθεί (με την αύξηση των φορολογικών συντελεστών) και έτσι ως λύση απομένει η εξεύρεση εσόδων από την έμμεση φορολογία. Ο ΦΠΑ είναι ο κορμός, ο πυλώνας της έμμεσης φορολογίας και έχει και το σημαντικό πλεονέκτημα ότι αποδίδει έσοδα αμέσως. Με τα δεδομένα αυτά αποτελεί ασφαλές καταφύγιο για κάθε «πικραμένο» υπουργό Οικονομικών. Ο κ. Αλογοσκούφης μάλλον θα επιλέξει τελικά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ. Και εν γνώσει του φυσικά ότι αυτό το μέτρο θα πλήξει με ιδιαίτερη σφοδρότητα τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς των χαμηλού εισοδήματος πολιτών. Εκείνο που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι το ότι από τη στιγμή που τα δεξιά και τα τάχα σοσιαλιστικά κόμματα υπέκυψαν στις νεοφιλελεύθερες απαιτήσεις και σχεδόν απάλλαξαν από κάθε φορολογική επιβάρυνση το μεγάλο κεφάλαιο, τα φορολογικά βάρη θα μετακυλίονται στους χαμηλοεισοδηματίες, μέσα από την αύξηση κυρίως της έμμεσης φορολογίας κυρίως. Με τη δικαιολογία του ανταγωνισμού συνεχώς θα μειώνονται οι συντελεστές φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών. Με την «εφεύρεση» των Οικονομικών Ενώσεων καταργήθηκαν ή μειώθηκαν δραστικά οι δασμοί και οι λοιπές εισαγωγικές επιβαρύνσεις, για να επέλθει τάχα μείωση των τιμών τελικού καταναλωτή και τη μείωση αυτή δεν την είδαμε ποτέ. Απλώς η κατάργηση των εισαγωγικών επιβαρύνσεων και το σχετικό όφελος ενσωματώθηκε και αύξησε τα επιχειρηματικά κέρδη των μεγάλων επιχειρήσεων, που κρατάνε στα χέρια τους τις διεθνείς συναλλαγές. Τα κέρδη του κερδοσκοπικού κεφαλαίου (οι τάχα επενδύσεις) παραμένουν αφορολόγητα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ζήτησε προ ημερών σε ομιλία του δίκαιη κατανομή του πλούτου. Πολύ σωστά. Κι εμείς με τη σειρά μας ζητάμε δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών. Είναι αδιανόητο αυτά που ζημιώθηκε το κράτος από την κατάργηση της φορολογίας του μεγάλου κεφαλαίου να προσπαθεί να τα εισπράξει από την υπερφορολόγηση του εισοδήματος που προέρχεται από την εργασία. Μέσα στο πλαίσιο αυτό πρέπει να εξηγηθεί και το μέτρο της σφόδρα πιθανής αύξησης του ΦΠΑ.