Στο παρασκήνιο των ελληνικών προεδριών της ΕΕ

Το συμπέρασμα προκύπτει από το αξιόλογο βιβλίο «Οι Τέσσερις Ελληνικές Προεδρίες από Μέσα», του κ. Γιάννη Κίννα, πρώην πρεσβευτή-συμβούλου Α΄, που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Αρμός.

Είναι η πρώτη φορά που ένα βιβλίο με τα «εσώτερα» του υπουργείου Εξωτερικών βλέπει το φως της δημοσιότητας. Για το βιβλίο και τον πολυγραφότατο συγγραφέα του μίλησαν στο «Πατάρι του Αρμού», η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μερόπη Σπυροπούλου και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Βασίλης Ράπανος.

Το βιβλίο προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς λειτουργεί η προεδρία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και πώς γίνονται οι διαπραγματεύσεις εκεί. Στο πλαίσιο αυτό, αποκαλύπτει τις αδυναμίες συντονισμού των ελληνικών υπηρεσιών, κάτι που αποτελεί «ένα από τα προβλήματα», ενώ «αγκάθι» συνιστά, κατά τον συγγραφέα, και η ιδιοτυπία της «πολυμερούς διπλωματίας» (διπλωματία με τους διεθνείς οργανισμούς), με τις αποκαλούμενες μόνιμες αντιπροσωπείες που επέχουν θέση πρεσβειών απέναντι στους διεθνείς οργανισμούς που είναι διαπιστευμένες.

Στο βιβλίο θίγονται θέματα διασφάλισης των θεσμών, αλλά και η κακοδαιμονία των «συμβούλων» των υπουργών επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ (η αναφορά στη συγκεκριμένη περίοδο γίνεται διότι με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ συνέπεσαν και οι τέσσερις ελληνικές προεδρίες), οι οποίοι συχνά, όπως αναφέρεται στο βιβλίο, με ελλιπή μόρφωση και ατάλαντοι, εμφανίζονταν περίπου ως αλεξιπτωτιστές και παραμέριζαν έμπειρους τεχνοκράτες με γνώση στο αντικείμενο. Αποτέλεσμα, να δημιουργούνται τραγελαφικές καταστάσεις που εξέθεταν την Ελλάδα εντός και εκτός των τειχών, στα διεθνή φόρουμ…

«Η ύπαρξη ειδικών συμβούλων και, αργότερα, ειδικών γραμματέων, προς τακτοποίηση της εκλογικής πελατείας είναι πάγιο στοιχείον και πρόβλημα συγχρόνως της Ελληνικής Διοικήσεως», επισημαίνει ο συγγραφέας.

«Δυστυχώς οι σύμβουλοι δεν βοηθούν στην αποκατάσταση της επαφής με την πραγματικότητα. Και τούτο είναι φυσικό με την παροδική παρουσία τους στα υπουργεία και την έλλειψη συνέχειας (συνέχεια την οποία διαθέτουν μόνον οι υπηρεσιακοί παράγοντες) και κατά προέκταση έλλειψη συνέπειας στην εξωτερική πολιτική αλλά και την έλλειψη εγγράφων, όταν φεύγουν και τα παίρνουν μαζί τους!», επισημαίνει ο κ. Κίννας στο αξιόλογο βιβλίο του.

Με γλαφυρότητα ο εμπειρογνώμων του ΥΠΕΞ εξιστορεί σπαρταριστό περιστατικό, στις Βρυξέλλες, «ενήμερου» συμβούλου το οποίο, όμως, έλαβε εκδικητική μορφή στην Αθήνα. Μάλιστα, ο συγγραφέας παραθέτει και αυτούσιο διάλογο με τον σύμβουλο του τότε υπουργού ΥΠΕΞ κ. Κάρολου Παπούλια, νυν Προέδρου της Δημοκρατίας.

Όπως αναφέρει στη σελίδα 33 του βιβλίου του, «ο σύμβουλος ήταν Αρχηγός της Ελληνικής Αντιπροσωπείας και από τον ΥΠΕΞ εκπρόσωποι ο τότε συνάδελφος καθηγητής Π. Καζάκος και ο γράφων. Κύριο θέμα της συνάντησης ήταν η παρουσίαση από τον εκπρόσωπο του UNIDO τότε Εκτελεστικό Διευθυντή, Αιγύπτιο Kahne των προοπτικών για μια Διεθνή Διάσκεψη στη Βιέννη. Υπήρχαν και άλλα δευτερεύοντα θέματα στα οποία το λόγο έλαβε ο σύμβουλος». Ο κ. Κίννας, όπως εξιστορεί, δεν έκανε καμία παρέμβαση (αρχηγού και μάλιστα συμβούλου υπουργού παρόντος «πάσα αρχή παυσάτω», γράφει). Ο Π. Καζάκος μετείχε στις εργασίες της υπουργικής ΟΟΣΑ που συνέπιπτε χρονικώς.

Μετά την επιστροφή στην Αθήνα και τη σύνταξη, από τον κ. Κίννα, της σχετικής έκθεσης με αποδέκτες το ΥΠΕΘΟ και τις υπηρεσίες του ΥΠΕΞ στο εξωτερικό, έγινε το εξής επεισόδιο, όπως το περιγράφει κατά λέξη:

«… όταν μετά μερικές μέρες με επισκέφθηκε στο γραφείο μου σύμβουλος του τότε Υπουργού ΥΠΕΞ κ. Κάρολου Παπούλια, διημείφθη σχεδόν επακριβώς ο εξής διάλογος:

Σύμβουλος: Καλημέρα! Για πες μου, τι κάνατε στη συνάντηση στο Παρίσι; (σ.σ.: δηλαδή ο Καζάκος και εγώ).

ΕΓΩ: (Με απορία) Μα… τα έγραψα στην έκθεσή μου. Είμαστε παρόντες στις συναντήσεις. Ο Καζάκος στην υπουργική και εγώ στην ομάδα Βορρά – Νότου.

ΣΥΜΒ: Είσαι βέβαιος ότι τα έγραψες όλα; Διάβασε αυτό! Και μου έδωσε ένα χαρτί “απόρρητο”, προσωπικό προς τον τότε υπουργό Εξωτερικών (κ. Κάρολο Παπούλια) από τον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας (Γερ. Αρσένη), στο οποίο ο υπουργός ενός άλλου υπουργείου “ετύλιγε σε μια κόλλα χαρτί” δύο υπαλλήλους του ΥΠΕΞ! Επί λέξει το κείμενο της επιστολής: “Σου γνωρίζω ότι οι υπάλληλοι του υπουργείου σου κ. Ι. Κίννας και Π. Καζάκος, κατά τη συμμετοχή τους στις εργασίες του ΟΟΣΑ, ασκούσαν αντικυβερνητική πολιτική”. Προφανώς ο στόχος ήμουν εγώ, αφού ο Καζάκος δεν ήταν στις εργασίες της ομάδας, αλλά θα ήταν πολύ χτυπητή η αποκλειστική αναφορά σʼ εμένα και προτιμήθηκε η διφυής, επισημαίνει ο κ. Κίννας.» Και συνεχίζει:.

«ΣΥΜΒ: Τι έχεις να πεις γιʼ αυτό;

ΕΓΩ: Δεν καταλαβαίνω τίποτα. Για ποιο θέμα έκανα αντικυβερνητική πολιτική; Εγώ δεν μίλησα καθόλου! Στην έκθεσή μου δεν αναφέρω τίποτε για την Ελλάδα. Πάντως, ευχαριστώ που με ενημέρωσες, Ο Πάνος το ξέρει;

ΣΥΜΒ: Αυτό είναι το σφάλμα σου. Δεν έγραψες τίποτε για την παρέμβαση του συμβούλου του ΥΠΕΘΟ στη συνάντηση της Ομάδας Βορρά – Νότου του ΟΟΣΑ. Του Πάνου δεν θα του το πω, γιατί είναι ευέξαπτος.

ΕΓΩ: Δηλαδή; Τι θα κάνει ο υπουργός (Κ. Παπούλιας); Θα απαντήσει; Θα μας καλέσει σε απολογία;

ΣΥΜΒ: Θα το βάλει ο υπουργός στο αρχείο. Αλλά να έχεις υπόψη σου να μην αγνοείς τι λένε οι σύμβουλοι, έστω και εάν λένε κοινοτοπίες, γιατί ιδού τι συμβαίνει…

ΕΓΩ: Ευχαριστώ πολύ. Ουδέποτε φανταζόμουν ότι η παράλειψη αναφοράς παρέμβασης «συμβούλου» θα αποτελούσε αντικυβερνητική πολιτική!»…

Ο αποκαλυπτικός αυτός διάλογος (ο κ. Κίννας είπε πως τον αποτύπωσε στο χαρτί αμέσως μετά την αποχώρηση του κ. Συμβούλου) είναι αποκαλυπτικός του κλίματος που επικρατούσε στο ΥΠΕΞ.

Όπως χαρακτηριστική της γενικότερης νοοτροπίας της δημόσιας διοίκησης είναι η αντίληψη «να σκοτώνουν τα άλογα όταν γεράσουν». Επί χρόνια η δημόσια διοίκηση, με χρήματα των ελλήνων φορολογούμενων, εκπαιδεύει στελέχη της τα οποία όταν αποκτήσουν αξιόλογη εμπειρία έχουν φθάσει το όριο της συνταξιοδότησης, με αποτέλεσμα να παροπλίζονται και να περνούν στα αζήτητα, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα έμπειρα στελέχη αξιοποιούνται σε σημαίνουσες θέσεις ακόμη και ως συνταξιούχοι.

Για του λόγου το αληθές, στη σελίδα 73 διαβάζουμε πως στην τέταρτη ελληνική προεδρία (α΄ εξάμηνο 2003), ενώ άλλες ευρωπαϊκές χώρες κάλεσαν για να προσφέρουν τις υπηρεσίες και τις γνώσεις τους παλιά στελέχη του Δημοσίου που είχαν αποχωρήσει από την ενεργό δράση, τον κ. Κίννα, που είχε συνταξιοδοτηθεί το 1997), το ΥΠΕΞ ούτε που τον σκέφτηκε σε αντίθεση με συναδέλφους του άλλων υπουργείων που τον θυμήθηκαν!

Ίσως μέχρι την επόμενη ελληνική προεδρία (προβλέπεται την άνοιξη του 2014) τα πράγματα να έχουν αλλάξει και στο ΥΠΕΞ.