ΠΕΡΙ ΠΑΡΕΛΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΕΟΡΤΩΝ
Έτσι τα προηγούμενα χρόνια ξεκίνησε μια παράδοση οργιώδους πολιτικής δραστηριότητας, παρεμβάσεων και ακτιβισμών κατά τις εθνικές επετείους, που σκοπό έχουν να θέσουν θέμα κατάργησης των παρελάσεων. Και αυτό συμβαίνει σε μια στιγμή που όχι μόνο η τουρκική επιθετικότητα συνεχίζεται, στην Κύπρο και το Αιγαίο, αλλά και άλλοι γείτονες, όπως τα Σκόπια, προβάλλουν τις πιο ανιστόρητες διεκδικήσεις. Από τη σκοπιά μου, έχω να καταθέσω τις ακόλουθες σκέψεις ως συμβολή στον προβληματισμό επί του θέματος:
Α) Οι παρελάσεις κατά τις εθνικές επετείους δεν έχουν τις ρίζες τους στον ναζισμό. Έλκουν την καταγωγή τους από την περίοδο των εθνικών επαναστάσεων (1789-1848) που συντάραξαν την Ευρώπη. Συμβολίζουν την επαναστατική, καθολική κινητοποίηση των μαζών κατά την διάρκεια του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Ο καθολικός χαρακτήρας της συμμετοχής στις επετείους εκφράζει ακριβώς ότι συμμέτοχος και εγγυητής στην ανεξαρτησία και την ελευθερία του έθνους είναι όλος ο λαός και όχι μόνο το κράτος ή μόνο ο στρατός. Ενυπάρχει δηλαδή στο εσωτερικό της μια αποφασιστική διάσταση εκδημοκρατισμού του έθνους. Γι’ αυτόν τον λόγο, εξάλλου, παρελάσεις πραγματοποιούν κατά τις εθνικές επετείους του Μεξικού οι Ζαπατίστας, παρότι είναι κίνημα εθνοτικό. Ως συμβολική, δε, πράξη καθολικής κοινωνικής κινητοποίησης παρελάσεις πραγματοποιούσαν όλα τα μεγάλα επαναστατικά κινήματα, από τη Γαλλική Επανάσταση, την Ελεύθερη Ισπανία του ’36 κ.λπ., κ.λπ. Στη διάρκεια της Κατοχής, οι μεγάλες αντιφασιστικές κινητοποιήσεις έγιναν με την ευκαιρία των εθνικών εορτών.
Β) Στην Ελλάδα, οι εθνικές μας επέτειοι είναι δύο: Αφ’ ενός η αντιφασιστική νίκη του 1940 επί των ιταλικών δυνάμεων του Άξονα και αφ’ ετέρου η επανάστασή μας κατά της οθωμανικής κυριαρχίας. Καλώς ή κακώς, η ιστορία του λαού μας έχει μία παράδοση αντιστασιακή, η οποία ενυπάρχει ως κυρίαρχη διάσταση στις επετείους μας. Υπό αυτή την έννοια, μήπως η αμφισβήτησή τους και η άρνηση της συμμετοχής της κοινωνίας στις επετείους αυτές υποδηλώνει και έμμεση αλλά σαφή άρνηση του αντιστασιακού τους χαρακτήρα; Και βέβαια, ο ισχύων νόμος για τις μαθητικές παρελάσεις είναι του 1985, επί ΠΑΣΟΚ, και όχι του Μεταξά!
Γ) Κάθε θεσμός, ακόμα και ο πλέον επαναστατικός, έχει μέσα του τα χαρακτηριστικά της επανάληψης και του καταναγκασμού. Το ίδιο συμβαίνει και με τις θεσμικές γιορτές. Στα πλαίσια της καθημερινότητας, κάθε γιορτή έχει και ένα στοιχείο καταναγκασμού και επανάληψης, είτε μιλάμε για το Πολυτεχνείο είτε για το Πάσχα και τα Χριστούγεννα είτε για την 28η Οκτωβρίου και την 25η Μαρτίου είτε για την Πρωτομαγιά. Ωστόσο, οι ανθρώπινες κοινωνίες έχουν ανάγκη από τη μνήμη και τη θεσμοποίησή της. Γι’ αυτό έχουν ανάγκη από εθνικές, θρησκευτικές ή ταξικές γιορτές! Διαφορετικά, δεν υπάρχει οργανωμένη κοινωνία με ιστορική συνέχεια. Τι θα έλεγαν άραγε όσοι θέλουν να καταργήσουν τις παρελάσεις στις εθνικές επετείους, αν καταργούνταν η Πρωτομαγιά και το Πολυτεχνείο! Ακόμα και αν μετατρέπονται σε θεσμούς επαναληπτικούς. Το γεγονός βέβαια ότι οι εθνομηδενιστές επικεντρώνουν στις εθνικές γιορτές δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Δ) Ζούμε σε καταναλωτικές κοινωνίες της λήθης, της διάλυσης κάθε συλλογικής αναφοράς και ταυτότητας, της πιο στυγνής εγωκρατίας. Αυτή η πραγματικότητα είναι που παράγει νέους, στη χώρα μας, οι οποίοι θεωρούν ότι την 28η Οκτωβρίου νικήσαμε τους… Γερμανούς ή τους… Τούρκους ή ότι νικήσαμε τους… Αλβανούς, νέους που δεν γνωρίζουν το τι έγινε στο Πολυτεχνείο το ’73, νέους που δεν δίνουν δεκάρα για το συλλογικό μας παρελθόν, και που δεν θα δώσουν δεκάρα για τα συλλογικά διακυβεύματα του μέλλοντος – εθνικά ή κοινωνικά.
Στην πολιτική, αναγκαστικά, τίθεται θέμα προτεραιοτήτων. Και όταν στο σημερινό πολιτικό κλίμα και συγκυρία κάποιος θέτει ως κύριο θέμα τις… παρελάσεις, τότε κάτι συμβαίνει με την ανάλυσή του. Πολλώ δε μάλλον, όταν επιμένει στον «εθνικισμό» και αγνοεί πως δίπλα, πολύ πιο μαζικές, συχνές και φρενήρεις είναι οι «παρελάσεις» στα λογιών λογιών ΙΚΕΑ και Καρφούρ. Μήπως όμως η κατάργηση των εορτών οδηγήσει στην οριστική λήθη των ίδιων των ιστορικών γεγονότων και την αντικατάστασή τους από το καταναλωτικό ον της παγκοσμιοποίησης, χωρίς μνήμη, ρίζες και ιστορία; Μήπως αυτό επιδιώκεται εν τέλει;
Ε) Και, τέλος, πώς λειτουργεί αντικειμενικά μια καμπάνια εναντίον των «εθνικιστικών παρελάσεων», τη στιγμή που σύσσωμες οι πολιτικές ελίτ, μεγαλοδημοσιογράφοι και μεγαλοεπιχειρηματίες… παρελαύνουν από τις ξένες πρεσβείες και συνεργάζονται ανοικτά, οικονομικά και πολιτικά, με τους Τούρκους στρατοκράτες, σε μια κούρσα της με το αζημίωτο εκχώρησης τής εθνικής μας ανεξαρτησίας; Και δεν εντάσσεται άραγε στην ίδια λογική με το βιβλίο της ιστορίας της 6ης Δημοτικού; Μήπως, εξάλλου, δεν είναι η ίδια παρέα που υποστήριζε αυτό το βιβλίο και την κατάργηση των παρελάσεων;
Υστερόγραφο: Η έτερη διαμάχη που συνήθως αναδύεται κατά τις εθνικές επετείους αφορά στο κατά πόσον οι αλλοδαποί μαθητές μπορούν (;) να γίνονται σημαιοφόροι. Ασφαλώς, η συνείδηση που δέχεται αλλοδαπούς για να δουλέψουν στα χωράφια μας ή στα εστιατόριά μας, που πανηγυρίζει όταν αυτοί σηκώνουν βάρη στην Ολυμπιάδα, αλλά εξεγείρεται όταν αυτοί σηκώνουν τη σημαία -με την προϋπόθεση βέβαια ότι επιθυμούν να το κάνουν- δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί ή δουλοκτητική ή βλακώδης.