ΤΙ ΠΡΟΣΔΟΚΟΥΜΕ

Μετά την εκλογική ήττα της 16ης Σεπτεμβρίου, μια ήττα που είχε πολλούς πατεράδες και ισάριθμες μανάδες, αλλά και μια πεθερά και ασφαλώς την υπονόμευση του προέδρου, Γ. Παπανδρέου, το ΠΑΣΟΚ μπήκε σε βαθιά κρίση, από την οποία πρέπει να βγει ενωμένο και αναγεννημένο το συντομότερο δυνατό. Δεν είναι ώρα για να αναλύσει κανείς τους λόγους της ήττας. Άλλωστε, αυτήν τη στιγμή δεν ωφελεί. Θα αρκεστούμε σήμερα στην αντιπαράθεση των τριών διεκδικητών για το αξίωμα του προέδρου του ΠΑΣΟΚ.

Στην αντιπαράθεση αυτή, αναπτύσσεται μια επιχειρηματολογία η οποία έχει κυρίως προσωπικά χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, η πλευρά Β. Βενιζέλου, παρακάμπτοντας την ανάγκη να δώσει στίγμα του ιδεολογικού προσδιορισμού του ΠΑΣΟΚ σε προοδευτική και αριστερή κατεύθυνση, επιδίδεται σε μια παλιομοδίτικη προσωπολαγνία, σε έναν επικίνδυνο μεσσιανισμό.

Σήμερα, στην αντιπαράθεση των διεκδικητών, εκείνο το οποίο έπρεπε να αποτελέσει τη βάση του διαλόγου είναι οι θέσεις προσδιορισμού του ιδεολογικού και πολιτικού πλαισίου του Κινήματος, το οποίο δεν μπορεί να είναι άλλο από ένα πλαίσιο με προοδευτικό και ριζοσπαστικό προσανατολισμό. Εκείνο που περιμένει ο λαός του ΠΑΣΟΚ είναι η «σύνδεση» με το ιστορικό παρελθόν του Κινήματος, με τις αξίες του και τις ιδρυτικές αρχές του.

Με άλλα λόγια, ο κάθε οπαδός θέτει το ερώτημα: ποιος εκφράζει ουσιαστικότερα και αυθεντικότερα τη συνείδηση της Δημοκρατικής Παράταξης, μια συνείδηση στην ιστορική, πατριωτική και προοδευτική της διάσταση, έτσι όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από τους κοινωνικούς και πατριωτικούς αγώνες; Ποιος μπορεί να συνδέσει δημιουργικά την ιστορική της φυσιογνωμία με το παρόν και τις ανάγκες του, αλλά και με το μέλλον του τόπου και την προοπτική του; Ποιος μπορεί να εμπνεύσει την αυτοπεποίθηση στο Κίνημα, αλλά και την επίγνωση του προορισμού του;

Το Κίνημα πρέπει να αποβάλει τον νεοσυντηρητικό χαρακτήρα του, έναν χαρακτήρα που διαμορφώθηκε με τον εκσυγχρονισμό και να επανακτήσει τα γνώριμα στον λαό προοδευτικά χαρακτηριστικά του. Πρέπει να γίνει ξανά ένα Κίνημα βαθιά κοινωνικό, αταλάντευτα προοδευτικό, ανυποχώρητα αγωνιστικό, ένα Κίνημα που θα εκπέμπει λόγο ειλικρινή και αξιόπιστο. Την αξιοπιστία του θα την αποκαταστήσει, όταν εμπλουτιστεί στις οργανωτικές του δομές με γνήσιες λαϊκές δυνάμεις προερχόμενες από τις δοκιμαζόμενες κοινωνικές ομάδες των αγροτών, των μικρομεσαίων, των φοιτητών και της νεολαίας γενικότερα. Πρέπει να γίνει Κίνημα αποκατάστασης ηθικών αξιών, ένα Κίνημα εξάλειψης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, χάριν της κοινωνικής αλληλεγγύης και της κοινωνικής ισορροπίας. Ένα Κίνημα που στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής θα μετατρέψει τη σημερινή εθνική αδράνεια σε εθνική δράση. Αυτή η εκ βάθρων αναμόρφωση του ΠΑΣΟΚ γίνεται με μια νέα, ριζοσπαστική Διακήρυξη 11ης Νοέμβρη, η οποία θα αναταράξει το σημερινό τέλμα του κοινωνικού και δημόσιου βίου, μια Διακήρυξη που θα σπάσει αγκυλώσεις αλλά και φθαρμένες δομές του πολιτικοκοινωνικού κατεστημένου για τις οποίες και το ΠΑΣΟΚ δεν είναι άμοιρο ευθυνών. Έτσι, τίθεται το ερώτημα: ποιος από τους τρεις διεκδικητές μπορεί να εγγυηθεί μια τέτοια προοπτική; Διατυπώνουμε εδώ την άποψη με παρρησία:

Θα μπορούσε ο Κ. Σκανδαλίδης; Ίσως, με ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες όμως στη σημερινή συγκυρία δεν υπάρχουν.

Ο Β. Βενιζέλος δεν μπορεί να εγγυηθεί μια τέτοια προοπτική γιατί -κακά τα ψέματα- είναι μια συντηρητική επιλογή. Η υπουργική του θητεία δεν συνοδεύτηκε από προοδευτικά χαρακτηριστικά, αλλά από συντηρητικά και αποδείχθηκε εν πολλοίς και ατελέσφορη (ατυχής αναθεώρηση του Συντάγματος με κορυφαίες αστοχίες το ασυμβίβαστο και τον βασικό μέτοχο, ο ανεφάρμοστος νόμος για τα ΜΜΕ κ.λπ.). Ακόμα και η γνωστή θέση του στο άρθρο 16 του Συντάγματος φοβόμαστε ότι δεν εκπορεύεται από προοδευτική αντίληψη, αλλά από συντεχνιακή αντίληψη. Να σημειωθεί εδώ ότι ο αυταρχικός του χαρακτήρας θα θέσει σε δοκιμασία τις δημοκρατικές λειτουργίες στο κόμμα και τα όργανά του. Ας το έχουν υπόψη τους όσοι εντυπωσιάζονται από την εικόνα. Στο επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο είναι ο μόνος που μπορεί να οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, πέρα από το ότι αμφισβητώ την αξία του επιχειρήματος, πρέπει να προσθέσω ότι πριν από την εξουσία, με ενδιαφέρει το είδος της εξουσίας.

Σε ό,τι αφορά στον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Γ. Παπανδρέου, έχει να παρατηρήσει κανείς ότι το πολιτικό DNA του είναι βαθιά δημοκρατικό, έχει σαφή προοδευτικά και κοινωνικά στοιχεία. Είναι τα στοιχεία εκείνα τα οποία προσδιορίζουν τη δημοκρατική παράταξη στην ιστορική της διαδρομή και τα οποία τα τελευταία χρόνια τελούν «εν αναστολή». Αυτήν την αναστολή οφείλει να διακόψει οριστικά και αμετάκλητα ο Γιώργος Παπανδρέου, ώστε το Κίνημα να γίνει ξανά Κίνημα πατριωτικό, δημοκρατικό, προοδευτικό. Να γίνει εκφραστής των οραμάτων και των πόθων του λαού, των ελπίδων της νεολαίας, όπως το ήθελε ο ιδρυτής, Ανδρέας Παπανδρέου. Αυτό περιμένει ο Λαός, αυτό περιμένουν οι μη προνομιούχοι Έλληνες, οι οποίοι συνθλίβονται στις μυλόπετρες του παραδοσιακού συντηρητισμού και εκσυγχρονιστικού νεοσυντηρητισμού.

Μια τέτοια προοπτική, όμως, έχει προϋπόθεση την πολιτική αυτονομία του Κινήματος. Πολιτική αυτονομία σημαίνει απαλλαγή της παράταξης από κηδεμόνες οι οποίοι, δεκαετίες τώρα, τη θεωρούν επιχείρησή τους και ως τέτοια την καρπώνονται, και την εμπορεύονται. Αυτήν την πολιτική αυτονομία της παράταξης μπορεί να την εγγυηθεί μόνο ο λαϊκός χαρακτήρας του Κινήματος και ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός του, τους οποίους σηματοδοτεί η ηγεσία του. Αυτήν τη σηματοδότηση για μια νέα πορεία του Κινήματος προσδοκούμε.