ΚΥΣΕΑ, ένα διάτρητο θεσμικό Όργανο

Είναι υποχρεωμένη να το κάνει μετά την απραξία των 3,5 ετών και λόγω του, από το 1996, δημιουργηθέντος «ανοίγματος» στους εξοπλισμούς. Δαπανήθηκαν τεράστια ποσά αλλά χωρίς ποιοτικό αντίκρισμα. Τα τρισ. δρχ. που ξοδεύτηκαν εξυπηρέτησαν άλλους σκοπούς παρά την άμυνα.

Το βασικό και κορυφαίο όργανο εξοπλισμών είναι το ΚΥΣΕΑ (Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξωτερικών – Άμυνας).

Ένα θεσμικό όργανο που, θεωρητικά, χαράσσει γραμμή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής και των εξοπλισμών. Το αντίστοιχο όργανο της Τουρκίας είναι το Συμβούλιο Ασφαλείας (όσοι έχουν καλή μνήμη θα το θυμούνται όπως το παρουσίαζε η τηλεόραση στην κρίση των Υμίων) το οποίο συνεπικουρείται από σοβαρά συμβουλευτικά όργανα (Think Tanks). To ημέτερο, που συνεδριάζει σπανιότατα, συνεπικουρείται από Empty Tanks (Άδεια κουτιά…). Συνήθως το έργο παροχής «σοφών συμβουλών» επί εθνικών θεμάτων προσφέρεται, στα «καθ’ ημάς», από άσχετους κομματικούς νομενκλατούριους, ενίοτε επικίνδυνους.

Ασφαλώς δεν θα έχετε λησμονήσει τον διασυρμό του ΚΥΣΕΑ τη φοβερή νύχτα των Υμίων. Δεν έβρισκε το σκυλί τον αφέντη του…

Το ΚΥΣΕΑ, ως προς τους εξοπλισμούς, είχε αποστολή να εξετάζει εξονυχιστικά κάθε πτυχή προμήθειας, την αναγκαιότητα, το κόστος, τις επιπτώσεις, τον συσχετισμό της αγοράς με τις διεθνείς μας σχέσεις. Ουδέν όμως των ανωτέρω πράττει. Απλώς λειτουργεί ως «πλυντήριο» των εφευρημάτων και εμπνεύσεων εκάστου υπουργού Άμυνας. Εκείνοι, από την πολυπληθή αυτή κουστωδία, που γνωρίζουν ή μάλλον πρέπει να γνωρίζουν οπωσδήποτε το αντικείμενο είναι μόνο ο πρωθυπουργός, ο υπουργός Άμυνας και ο Α/ΓΕΕΘΑ.

Οι λοιποί έχουν μαύρα μεσάνυχτα. Απλώς φορτώνονται την ευθύνη υπογραφών. Ο πρώτος, αν θέλει, μπορεί να επιμείνει να μαθαίνει λεπτομέρειες και να αποφασίζει. Στην περίπτωση π.χ. του κ. Σημίτη, ο κ. πρωθυπουργός δεν ήθελε να μαθαίνει, είχε «τυφλή» εμπιστοσύνη στους υπουργούς του. Έτσι εξαγόραζε και εξασφάλισε τη νομιμοφροσύνη τους. Ο Α/ΓΕΕΘΑ γνώριζε καλά αλλά ήταν, συνήθως, yes man του υπουργού. Εξαιρέσεις, ελάχιστες. Γι’ αυτό, ορθώς έπραξε σ κ. Σπηλιωτόπουλος που του αφαίρεσε τον λόγο, τον άφησε παρατηρητή άνευ ψήφου; Έμειναν δύο, λοιπόν!

Επαναλαμβάνω για να το εμπεδώσουμε: Τι είναι το ΚΥΣΕΑ για τους εξοπλισμούς; Το Κυβερνητικό Συμβούλιο Άμυνας – Εξωτερικών, θα μου πείτε αφελώς. Όχι βέβαια. Είναι Κυβερνητικό Συμβούλιο Εξαγνισμού Αρπαχτών. Αλλά, για του λόγου το αληθές, ας δώσουμε τον λόγο στις δύο πιο έγκυρες εφημερίδες, τότε κυβερνητικές.

Γράφουν τα «ΝΕΑ» (7/4/01):

«Συνήθως οι μετέχοντες στο ΚΥΣΕΑ υπουργοί, αν και συνυπεύθυνοι για την αγορά των οπλικών συστημάτων, δεν λαμβάνουν έγκαιρα, εκ των προτέρων, όχι μόνο τους σχετικούς φακέλους με την περιγραφή των συστημάτων και τους λόγους για τους οποίους το ΥΕΘΑ θέλει να τα προμηθευτεί, αλλά ούτε καν την ημερησία διάταξη της συνεδρίασης! Άρα τα μέλη του ΚΥΣΕΑ δεν έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν, αναλύσουν και ελέγξουν τις προμήθειες, προσέρχονται απροετοίμαστοι και ψηφίζουν στα τυφλά. Οι αποφάσεις τους λοιπόν είναι proforma. Η κρίση τους δεν συντελεί στη βελτίωση επιλογής. Οι διαδικασίες επιβεβαιώνουν ότι το ΚΥΣΕΑ επισφραγίζει τυπικά τις αποφάσεις άλλων (σ.σ.: δηλαδή των παλικαριών της ΓΔΕ ή της βούλησης του υπουργού Άμυνας και μόνο). Επίσης στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Εξωτερικών και Άμυνας, ένα άλλο όργανο που θα μπορούσε να εξετάσει τις απαιτήσεις του ΥΕΘΑ, το υπουργείο, καταθέτει σ’ αυτήν ασαφή και συγκεχυμένα στοιχεία για τα προγράμματα εξοπλισμών…».

Αλλά ας δούμε και τι έγραφε η «Ελευθεροτυπία» (4/8/01 ):

«Η ΓΔΕ ετοιμάζει τις εισηγήσεις για εξοπλισμό με τα δικά της κριτήρια, την οποία παρουσιάζει στο ανώτατο όργανο επιλογής, το γνωστό ΚΥΣΕΑ, στο οποίο συμμετέχουν πρωθυπουργός, ΥΕΘΑ, ΥΠΕΘΑ, ΥΠΕΞ, αναπλ. ΥΠΕΞ, υπουργός Δ. Τάξης, υπουργός Εσωτερικών, ΥΠΕΧΩΔΕ, υπουργός Ανάπτυξης, υπουργός Αιγαίου, Α/ΓΕΕΘΑ. Εισηγητής ο ΓΔ της ΓΔΕ (Γεν. Διευθ. Εξοπλισμών).

Απ’ ό,τι φαίνεται σαφώς, σχετικοί με το θέμα είναι μόνο δύο. Ο ΥΕΘΑ και ο Α/ΓΕΕΘΑ. Οι υπόλοιποι αγνοούν το αντικείμενο. Αν ληφθεί δε υπόψη ότι, κατά κανόνα, ο ογκώδης φάκελος κάθε υπόθεσης τίθεται προ των μελών 5 λεπτά πριν από την έναρξη της συνεδρίασης, στην οποία συζητιούνται 5-6 θέματα, αντιλαμβάνεται κανείς γιατί το ΚΥΣΕΑ θεωρείτο ανέκαθεν πλυντήριο των αποφάσεων της ΓΔΕ ή αλλιώς κουβέρτα συγκάλυψης των αμαρτιών της. Παράλληλα επιτυγχάνεται και κάτι άλλο: Η διάχυση των ευθυνών. Σε έντονη κριτική από τον Τύπο για λανθασμένη επιλογή οπλικού συστήματος, αξιωματούχος της ΓΔΕ αποστόμωσε τους πάντες: Μα το ενέκρινε το ΚΥΣΕΑ, είπε. Σημειώνεται ότι αντίστοιχο ΚΥΣΕΑ για εξοπλισμούς της Τουρκίας αποτελείται μόνο από πρωθυπουργό, ΥΕΘΑ, Α/ΓΕΕΘΑ, υφυπουργό Εξοπλισμών… Οι υπόλογοι είναι συγκεκριμένοι και όχι ένα τσούρμο ασχέτων».

Καλούσαμε τότε την κ. Παπαζώη, τον κ. Σηφουνάκη ή τον Λαλιώτη να αποφασίσουν για πυραύλους κ.λπ… και σήμερα θα κάνουμε το ίδιο με την κ. Μπακογιάννη ή με τους κ. Φώλια, Παυλόπουλο ή Βουλγαράκη;

Σε άλλες περιπτώσεις, όταν η ΓΔΕ επικαλείται το «κατεπείγον», παίρνει τις υπογραφές «διά περιφοράς». Τότε είναι που το πρόγραμμα περνάει στα όρθια, όπως λένε.

Αυτό είναι το ΚΥΣΕΑ και αυτή είναι η υπόληψη που έχει. Να το χαιρόμαστε! Ασφαλώς όμως ο καθένας θα μπορούσε να διερωτηθεί για το τι έκανε ο εκάστοτε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ που έχει βαρύτατη ευθύνη για την άμυνα της χώρας και που είναι, ή πρέπει να είναι, απόλυτα ενήμερος των πεπραγμένων της Γεν. Διεύθυνσης Εξοπλισμών / ΥΕΘΑ. Στο «ΠΑΡΟΝ» (27-1-07) είχα γράψει ένα κείμενο με τίτλο «ΑΝΑΖΗΤΕΙΤΑΙ ΗΓΕΣΙΑ» που προβλημάτισε το σύνολο των αξιωματικών και των ενδιαφερόμενων για την άμυνα. Ας αφήσουμε όμως το θέμα για να προκαλέσει ερωτήματα στον αναγνώστη.

Απλώς σημειώνω ότι από όσα ξέρω, και φυσικά δεν τα ξέρω όλα, ουδέποτε ο Α/ΓΕΕΘΑ διατύπωσε ένσταση για το είδος, ποιότητα και κόστος κάποιου εξοπλιστικού προγράμματος καίτοι η πρόταση της ΓΔΕ ήταν αντίθετη με αυτή του ενδιαφερόμενου Επιτελείου… Καίτοι το υλικό ήταν εντελώς άχρηστο ή απαρχαιωμένο. Αν οι αρχηγοί του ΓΕΕΘΑ είχαν προσωπικότητα, θα είχαν αποτρέψει το φόρτωμα των ΕΔ με εξοπλισμούς-σαβούρες. Και κάτι άλλο, εξίσου ενδιαφέρον: Ο νυν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ως αναπληρωτής ΥΠΕΞ ή ΥΠΕΞ ουδέποτε πάτησε το πόδι του στο ΚΥΣΕΑ. Έβρισκε, πάντοτε, μια πρόφαση για ν’ απουσιάσει. Διάθετε σπουδαίο ένστικτο!

Κοντολογίς και συμπερασματικά, το ΚΥΣΕΑ δεν κάνει τίποτα παραπάνω από το να καλύπτει και να νομιμοποιεί όλες τις ατασθαλίες που έγιναν ή γίνονται στο ΥΕΘΑ και να ευλογεί την κατασπατάληση του κρατικού χρήματος. Κάποιος πρέπει να προβληματισθεί με το θέμα τώρα που θα ξαναρχίσουν οι εξοπλισμοί.

Αλλιώς θα επαναληφθούν τα ίδια λάθη και θα θριαμβεύσει η αδιαφάνεια και η αρπαγή και πάλι, εις βάρος της αποτροπής.

* Ο Κων/νος Φράγκος είναι υπ/γος ε.α.
DEA Πανεπιστημίου PARIS
στην Πολιτική της Άμυνας