O… «συνωστισμός» στη Σμύρνη (αμερικανικές περιγραφές)

«Ο ίδιος ο Κεμάλ μπήκε στην πόλη με τη μεραρχία ιππικού. Προηγουμένως είχε δώσει διαβεβαιώσεις στους συμμάχους ότι ο τοπικός πληθυσμός δεν πρόκειται να θιγεί. Ωστόσο μέσα σε λίγες ώρες άρχισαν οι τυφεκισμοί και οι αρπαγές. Όλες ουσιαστικά οι αρμενικές κατοικίες και περιουσίες λεηλατήθηκαν και σύντομα απλώθηκε ο ψίθυρος ότι επίκειται σφαγή των χριστιανών. Ίσως αναπόφευκτα, επομένως, μέσα σε 48 ώρες από την άλωση, μια πανικόβλητη έξοδος πλημμύρισε οδούς και παρόδους, καθώς άνδρες, γυναίκες και παιδιά διαγκωνίζονταν για να ανοίξουν δρόμο προς τις αποβάθρες και τα ελλιμενισμένα συμμαχικά πολεμικά. Μέσα σε μία μέρα μόνο, σαράντα χιλιάδες Έλληνες εκπατρίσθηκαν με 11 πλοία, σε αλληλοδιάδοχη κίνηση. Και συνεχώς νέοι πρόσφυγες συρρέουν στην πόλη και τρέχουν προς την αποβάθρα, μέσα στον αμείλικτο καύσωνα του μεσογειακού ήλιου.

Η αμερικανίδα ανταποκρίτρια Κλαιρ Σέρινταν περιέγραψε τη σκηνή:

“Όσοι κατάφερναν να διανοίξουν δρόμο, έχοντας υποστεί μαστιγώματα, ποδοπάτημα και συστηματικά αρπαγή των υπαρχόντων τους σε κάθε φράγμα ελέγχου, έφθαναν στην αποβάθρα σε κατάσταση κατάρρευσης. Οι γυναίκες έκλαιγαν, λιποθυμούσαν, μερικές είχαν χάσει τα λογικά τους. Έπρεπε να τους πάρουν τα παιδιά από την αγκαλιά και να τις βοηθήσουν να ανέβουν στο πλοίο. Σήκωνα μωρά μέχρι που τα χέρια μου πόνεσαν – βρώμικα, μισοπεθαμένα μωρά, που βύζαιναν τα άδεια στήθη της μητέρας τους. Είχαμε και γεννήσεις στην αποβάθρα… Ένα αγοράκι, τραγικά παραφορτωμένο με τα υπάρχοντα της οικογένειας, σκόνταψε στη σκάλα και έπεσε ανάμεσα στο πλοίο και την αποβάθρα και πνίγηκε, πριν ανασυρθεί. Μια γυναίκα χτυπούσε τα στήθη της και ούρλιαζε –ήταν ο γιος της– αλλά κανείς δεν είχε καιρό για συμπάθεια, άλλες μάζες σπρώχνονταν προς την αποβάθρα, η μάνα χάθηκε μέσα στο πλήθος, νεκροί και ετοιμοθάνατοι ήσαν παντού. Όταν οι πύλες του λιμανιού έκλεισαν, μετά τον απόπλου ενός πλοίου, άνθρωποι που έμοιαζαν να κοιμούνται ήταν στη πραγματικότητα νεκροί…”.»

Από το βιβλίο του Χάουαρντ Σάχαρ «The Emergence of Middle East», N. Yόρκη 1969, με παραπομπή στο βιβλίο της Κλαιρ Σέρινταν «Nuda Veritas», Λονδίνο 1927.

Για τη μετάφραση,
Μ. Σ.