Θα απαλλαγούμε από τα κερδοσκοπικά κεφάλαια;
Το νέο όνομα καθησυχάζει κάπως τους μικρομεσαίους επενδυτές, που ως επί το πλείστον έχουν ελλιπή πληροφόρηση καθόσον αφορά τα interna της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς. Τα γεγονότα του πρώτου δεκαπενθημέρου του Αυγούστου και η κάθετη πτώση των χρηματιστηριακών τότε αξιών έσπειραν τον πανικό στους κερδοσκόπους επενδυτές, μικρούς και μεγάλους. Το αίσθημα απληστίας που διακατείχε τα κερδοσκοπικά κεφάλαια μετατράπηκε σε αίσθημα φόβου και πανικού. Και τα χρηματιστήρια γνώρισαν πτώση, καθώς υπήρξαν αθρόες οι ρευστοποιήσεις δολαριακών τίτλων. Οι κερδοσκόποι των χρηματιστηρίων βρήκαν αφορμή να χτυπήσουν νελέητα τους κερδοσκόπους επενδυτές. Εμφύλιος πόλεμος! Είναι διαπιστωμένο ότι οι κερδοσκόποι πάντα αξιοποιούν προς όφελός τους κάθε είδηση, θετική ή αρνητική. Και πολλές φορές παραποιούν τις ειδήσεις, τις διογκώνουν ή επιχειρούν στρέβλωση των επιπτώσεων. Και όλα αυτά θεωρούνται σήμερα θεμιτά και εξόχως έξυπνα κόλπα!
Aφορμή γι’ αυτήν τη χρηματιστηριακή αναταραχή έδωσαν δύο ειδήσεις που οι επιπτώσεις τους θα έπρεπε να είναι ουδέτερες για τη διεθνή οικονομία και δικαιολογούσαν μόνο μια μικρή πτώση αξιών στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ. Όμως λόγω της ενοποιημένης πλέον χρηματοπιστωτικής αγοράς και της τάσης των κερδοσκόπων των χρηματιστηρίων να αξιοποιούν κάθε οικονομική είδηση, η αναταραχή πέρασε σε όλα τα χρηματιστήρια των αναπτυγμένων αγορών. Οι ειδήσεις που προκάλεσαν την αναταραχή και γέμισαν με φόβο και πανικό τους κερδοσκόπους επενδυτές ήταν: α) η κρίση στην αγορά στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ και β) η χρεοκοπία δύο hedge funds (κερδοσκοπικών κεφαλαίων) της μεγάλης αμερικανικής διαχειριστικής εταιρείας Bear Strategies, η ανακοίνωση της κολοσσιαίας τράπεζας των ΗΠΑ Goldman Sachs ότι η απόδοση του κερδοσκοπικού της κεφαλαίου Global Alpha (με τοποθετήσεις σε αφερέγγυα στεγαστικά δάνεια ύψους 9 δισ. δολαρίων) παρουσίασε πτώση 12% την τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου και τέλος η ανακοίνωση της μεγάλης γαλλικής τράπεζας BNP Paribas ότι παγώνει τη διαπραγμάτευση τριών hedge funds του χαρτοφυλακίου της. Οι ειδήσεις αυτές, πέρα για πέρα αληθινές, στάθηκαν ικανές να σπείρουν τον πανικό στους κερδοσκόπους, που πιθανολόγησαν την επέκταση της χρεοκοπίας.
Τα στεγαστικά δάνεια προς αφερέγγυους δανειολήπτες είχαν γίνει της μόδας εσχάτως. Ήταν τα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου που δίδονταν σε δανειολήπτες χαμηλού εισοδήματος. Οι τράπεζες είχαν δημιουργήσει ειδικό λογαριασμό ή ειδικές εταιρείες που δέχονταν καταθέσεις με πολύ υψηλά επιτόκια, τις οποίες στη συνέχεια διοχέτευαν στην αγορά στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου. Φυσικά οι τράπεζες δάνειζαν τα κερδοσκοπικά αυτά κεφάλαια με ακόμη υψηλότερα επιτόκια. Όταν οι μεγάλοι ή οι μικροί κερδοσκόποι κατέθεταν τα κεφάλαιά τους με επιτόκιο σχεδόν διπλάσιο του κανονικού, γιατί δεν ρώτησαν πώς δικαιολογείται αυτό; Και αν οι τράπεζες τούς απέκρυψαν τον υψηλό κίνδυνο που διέτρεχαν τα κεφάλαιά τους, εύκολο θα ήταν να μάθουν πώς και γιατί διαμορφώνεται αυτό το υψηλό επιτόκιο των καταθέσεών τους. Μη λυπάστε τους χαμένους κερδοσκόπους, μικρούς ή μεγάλους. Ζημιώθηκαν εξ ιδίου αμαρτήματος. Και είχαν απόλυτο δίκαιο οι σοφοί αρχαίοι ρωμαίοι νομικοί που είχαν θεσπίσει ότι «ο εξ ιδίου αμαρτήματος ζημιούμενος, ου δοκεί αποζημιούσθαι». Όποιος ζημιώνεται από δικό του φταίξιμο, δεν νομιμοποιείται να ζητά αποζημίωση. Αυτό ακριβώς συνέβη και στους κερδοσκόπους. Έπαθαν ό,τι έπαθαν από δικό τους αμάρτημα. Νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να γίνουν κι αυτοί ζάπλουτοι, σαν τον γνωστό σε όλους κερδοσκόπο Σόρος, που σώρευσε αμύθητα πλούτη, πλήττοντας ασθενείς οικονομίες και παραπαίοντα νομίσματα. Οι νέοι κερδοσκόποι, με τη βοήθεια των τραπεζών που διέθεταν hedge funds, χτύπησαν ασθενή νοικοκυριά για να θησαυρίσουν!
Το σύστημα βέβαια δεν θα μπορούσε να αντέξει την πλήρη κατάρρευση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, που αποτελούν προσφιλή δραστηριότητα της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Έτσι, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες έκριναν ότι το αντίδοτο στην «τρελή χρηματοπιστωτική αγορά» είναι η τόνωση της ρευστότητας, καθώς διαπιστώθηκε ότι σε ορισμένους τομείς υπάρχει πλήρης έλλειψη ρευστότητας. Κι αυτή η έλλειψη δεν διευκόλυνε την απορρόφηση της μεγάλης προσφοράς χρηματιστηριακών τίτλων (ρευστοποίηση δολαριακών τίτλων). Με συντονισμένες ενέργειες της ΕΚΤ και της FED ενισχύθηκε η ρευστότητα. Η ΕΚΤ διέθεσε για τον σκοπό αυτόν 170 δισ. ευρώ και οι Κεντρικές Τράπεζες των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας άλλα 100 δισ. δολάρια και εξασφαλίστηκε κατά μεγάλο ποσοστό η απαιτούμενη ρευστότητα για την απορρόφηση της μεγάλης προσφοράς χρηματιστηριακών τίτλων, που οι κερδοσκόποι επενδυτές πουλούσαν υπό το κράτος πανικού και φοβίας. Επίσης εξασφαλίστηκε και η στήριξη των hedge funds, ώστε, έχοντας την απαιτούμενη ρευστότητα για την ικανοποίηση των υποχρεώσεών τους, κυρίως προς τους πανικόβλητους αποσυρόμενους από τα funds κερδοσκόπους επενδυτές, να αποφύγουν την πλήρη κατάρρευση, που ίσως θα σήμαινε και την πλήρη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος πρώτα των ΗΠΑ και μετά και των άλλων δυτικών χωρών.
Για τον λόγο αυτόν ο γάλλος πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ δήλωσε με υπεροψία ότι «η παρέμβαση της ΕΚΤ στη ρευστότητα της αγοράς σημαίνει ότι παρακολουθούμε τις εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές εκ του σύνεγγυς». Οι μεγάλοι τραπεζίτες δυστυχώς βλέπουν τον ρόλο τους να εξαντλείται σε μέτρα στήριξης του κεφαλαίου, ανεξάρτητα από την επωφελή ή καταστροφική δραστηριότητά του. Να μη θιγεί, προς Θεού, το κεφάλαιο έστω και αν είναι κερδοσκοπικό! Η ΕΚΤ παρακολουθεί τις εξελίξεις στις κεφαλαιαγορές, παίζει με τη ρευστότητα και τα επιτόκια, στηρίζει τις όποιες δραστηριότητες του κεφαλαίου και για τις εξελίξεις στην πραγματική οικονομία της Ευρωζώνης αδιαφορεί. Πού είναι τα μέτρα της ΕΚΤ για την τόνωση της παραγωγικής δραστηριότητας και τον περιορισμό της υψηλής ανεργίας στην Ευρωζώνη; Πού είναι τα μέτρα πάταξης της ακρίβειας και της ενίσχυσης της αγοραστικής δύναμης του ευρώ; Πού είναι τα μέτρα περιορισμού της εκ μέρους των τραπεζών εκμετάλλευσης των οικονομικά αδυνάτων δανειοληπτών (μικρομεσαίων επιχειρήσεων και φτωχών νοικοκυριών); Από αυτά δεν κινδυνεύει το κεφαλαιοκεντρικό μας σύστημα. Επομένως είναι έξω από τις εξελίξεις που ενδιαφέρουν το σύστημα και την ΕΚΤ, καθώς και τις άλλες Κεντρικές Τράπεζες! «Όπου φτωχός και η μοίρα του», όπως μας λέει και η λαϊκή σοφία.
Αυτή η περιληπτική ανατομία της πρόσφατης χρηματιστηριακής κρίσης μας οδηγεί στην εξαγωγή των παρακάτω κυρίως συμπερασμάτων:
α)Η παγκόσμια πλέον χρηματοπιστωτική αγορά (συμπεριλαμβανομένων και των χρηματιστηρίων) είναι έντονα κερδοσκοπική περισσότερο από τις άλλες αγορές και έτσι καθίσταται περισσότερο ευάλωτη στις όποιες, έστω και φευγαλέες, αρνητικές εξελίξεις στην οικονομία. Η κερδοσκοπία της αγοράς αυτής εύκολα μπορεί να εξαφανίσει αστραπιαία τα κεφάλαια των μικρομεσαίων κερδοσκόπων επενδυτών, που δεν έχουν πλήρη πληροφόρηση και εύκολα καταλαμβάνονται από πανικό και φοβία. Ψυχραιμία λοιπόν και όχι αλλόκοτη συμπεριφορά, όταν οι κερδοσκόποι των χρηματιστηρίων χτυπάνε. Αυτό ας το έχουν υπόψη τους οι μικροί επενδυτές.
β)Η χρηματοπιστωτική αγορά δεν προσδοκά κέρδη από την παραγωγική δραστηριότητα, αλλά από την εκμετάλλευση γεγονότων πολλές φορές άσχετων με τις οικονομικές εξελίξεις. Κερδοσκοπία των γεγονότων, που μπορεί ενίοτε να είναι ουδέτερα, αλλά πάντα παραποιημένα από αυτούς που τους συμφέρει η άνοδος ή η πτώση της αγοράς. Αφού έτσι έχουν τα πράγματα, η αγορά αυτή δεν έχει θεμέλια. Είναι οικοδομημένη στην άμμο και συνεπώς η απόδοση των τοποθετημένων κεφαλαίων είναι ασταθής και απρόβλεπτη. Ο καιρός που οι χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν αναπτυξιακός θεσμός και υπηρετούσαν την αναπτυξιακή προσπάθεια των κρατών ανήκει στο παρελθόν. Τώρα είναι θεσμός κερδοσκοπικός, όπου μόνο οι μεγάλες κερδοσκοπικές επενδύσεις μπορούν να έχουν την ευκαιρία υψηλών αποδόσεων.
γ)Η έντονη κερδοσκοπία και η καθόλου παραγωγική συμπεριφορά των κερδοσκοπικών κεφαλαίων πρέπει να προβληματίσει τις κυβερνήσεις όλων των δυτικών κρατών. Την πρόσφατη αναταραχή δεν θέλησαν να εκμεταλλευτούν η Ρωσία και η Κίνα, που στα κρατικά χαρτοφυλάκιά τους έχουν εναποθέσει δολαριακούς τίτλους αξίας πολλών εκατοντάδων δισ. δολαρίων. Αν ήθελαν, θα ήταν εύκολο να δώσουν «μαχαιριά» στο δολάριο και στα hedge funds, με άπειρες ζημίες στην παγκόσμια οικονομία και στους μικρομεσαίους επενδυτές. Πάντα όμως θα συμπεριφέρονται τόσο ψύχραιμα; Τα κράτη έχουν υποχρέωση να προστατεύσουν τους μικρομεσαίους επενδυτές από τις παγίδες που στήνουν οι τράπεζες και οι άλλες εταιρείες που διαχειρίζονται κερδοσκοπικά κεφάλαια. Στη χρηματοπιστωτική αγορά έχει διαμορφωθεί ένα ζοφερό τοπίο και σʼ αυτό έχουν συμβάλει και οι τράπεζες, αλλά και οι κυβερνήσεις που ανέχονται την κατάσταση αυτήν.
δ)Οι μικρές κερδοσκοπικές επενδύσεις είναι καταδικασμένες σε «αποψίλωση» προς όφελος των μεγάλων επενδύσεων. Όταν δεν υπάρχει απόδοση που να στηρίζεται στην παραγωγική διαδικασία (δηλαδή στην παραγωγή πλούτου), όπως στην περίπτωση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, τότε τα όποια κέρδη πηγάζουν είτε από την εκμετάλλευση των άσχετων μικροεπενδυτών είτε από την αξιοποίηση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν αδύναμες οικονομικά κατηγορίες πολιτών ή και ασθενείς οικονομίες. Ο θεσμός των hedge funds δεν είναι παρά η νομιμοποίηση της τοκογλυφίας! Ο νεοφιλελευθερισμός ως σύστημα αξιοποίησης κάθε αισχρότητας και απάτης δεν θα μπορούσε να μην αξιοποιήσει κερδοσκοπικά και την τοκογλυφία, με την εξωραϊσμένη αξιοποίηση των δυσκολιών, προσφέροντας σύγχρονα θαλασσοδάνεια!
Η πρόσφατη αναταραχή ήταν η χρυσή ευκαιρία να απαλλαγεί η διεθνής οικονομία από τα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Το σύστημα όμως τα θέλει και τα στήριξε. Όπως στηρίζει κάθε ατιμία και απάτη που ικανοποιεί τους «Ηρακλείς του στέμματος».