Μεγάλο κόλπο για υπερκέρδη από το πετρέλαιο θέρμανσης

Το ίδιο ακριβώς «κόλπο», δηλαδή τη διατήρηση ενός σημαντικού «καπέλου», σε σχέση με τις μέσες τιμές προ φόρων της Ευρώπης, ετοιμάζεται να εφαρμόσει το κύκλωμα των καυσίμων και στη φετινή σεζόν, με την προσχηματική επίκληση της αυξημένης διεθνούς τιμής του πετρελαίου, που πράγματι έχει ξεπεράσει τα 80 δολάρια το βαρέλι και αρκετές προβλέψεις κάνουν λόγο για συνέχιση της ανοδικής κούρσας ως και τα 90 δολάρια.

Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που δεν γνωρίζουν οι περισσότεροι καταναλωτές είναι ότι αυτή η αύξηση της διεθνούς τιμής σε πολύ μεγάλο βαθμό αντισταθμίζεται από την παράλληλη αύξηση της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο, που βρίσκεται ήδη σε επίπεδα ιστορικού ρεκόρ, ξεπερνώντας και το 1,40 δολάριο/ευρώ. Τα διυλιστήρια έχουν έσοδα σε «σκληρά» ευρώ και πληρώνουν για το αργό πετρέλαιο σε υποτιμημένα δολάρια, χωρίς βέβαια η ισχύς αυτή του ευρώ να ευνοεί τους τελικούς καταναλωτές.

Με τα δεδομένα της τρίτης εβδομάδας του Σεπτεμβρίου, τονίζουν παράγοντες της αγοράς, η φετινή τιμή του πετρελαίου θέρμανσης αναμένεται να είναι αυξημένη κατά 15% στις 15 Οκτωβρίου, όταν αρχίσει η περίοδος του μειωμένου ειδικού φόρου κατανάλωσης, καθώς ήδη η τιμή του διυλιστηρίου έχει «σκαρφαλώσει» στα 48 λεπτά του ευρώ το λίτρο, από τα 42 πέρυσι, επιστρέφοντας στα επίπεδα-ρεκόρ της σεζόν 2005-2006. Η τελική τιμή διάθεσης θα διαμορφωθεί περίπου στα 62 λεπτά, με αποτέλεσμα κάθε νοικοκυριό, με μέση κατανάλωση γύρω στα 1.100 λίτρα ετησίως, να υπολογίζεται ότι θα πληρώσει φέτος γύρω στα 680 ευρώ για τη θέρμανσή του, εάν βέβαια οι τιμές παραμείνουν περίπου στα ίδια επίπεδα όλη τη σεζόν.

Υπερκέρδη στα διυλιστήρια

Τα διυλιστήρια, αλλά σε μικρότερο βαθμό και οι εταιρείες χονδρικού εμπορίου καυσίμων, έστησαν την τελευταία διετία χορό κερδοσκοπίας και με αυτό το ζωτικής σημασίας καύσιμο, αξιοποιώντας στο έπακρο την αναστάτωση που δημιούργησε η άνοδος των διεθνών τιμών.

Σύμφωνα με στοιχεία του δελτίου τιμών καυσίμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Oil Bulletin), η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης χωρίς δασμούς και φόρους έχει κάνει άλμα 82% από το 2004 μέχρι τον περασμένο χειμώνα, ενώ την ίδια περίοδο η μέση τιμή στην Ευρώπη των «15» αυξήθηκε μόνο κατά 64%! Η εξέλιξη αυτή, βέβαια, αποδίδεται κυρίως στη διεύρυνση των περιθωρίων κέρδους των διυλιστηρίων και των εταιρειών εμπορίας, αφού οι «μικροί» παίκτες της αγοράς (μεταπωλητές και πρατηριούχοι) δεν έχουν περιθώρια σημαντικής αύξησης των δικών τους περιθωρίων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Oil Bulletin για τις πρώτες εβδομάδες κάθε χρόνου από το 2003 και μετά, οι τιμές προ φόρων στην Ελλάδα ήταν πολύ κοντά στις ευρωπαϊκές (λίγο χαμηλότερες το 2003 και το 2004, οριακά υψηλότερες το 2005, περίπου ίδιες το 2006). Όμως, τον Ιανουάριο του 2007 η ελληνική τιμή, χάρη στο καπέλο του κυκλώματος των καυσίμων, έγινε 6,5% υψηλότερη από την ευρωπαϊκή!

Καρτέλ με τον νόμο!

Εντυπωσιακό είναι ότι το πλέγμα νομοθετικών ρυθμίσεων που διέπει την παραγωγή και διακίνηση πετρελαίου θέρμανσης έχει ακόμη περισσότερες αγκυλώσεις από αυτές που ευνοούν την ανάπτυξη σκληρών καρτέλ στα καύσιμα κίνησης.

Για παράδειγμα, στους πρατηριούχους καυσίμων κίνησης έχει επιτραπεί τυπικά (έστω και αν στην πράξη αυτό δεν συμβαίνει…) να αγοράζουν καύσιμα απευθείας από τα διυλιστήρια, αλλά για τους εμπόρους πετρελαίου θέρμανσης αυτό απαγορεύεται με το πρόσχημα ότι η άρση της απαγόρευσης θα ευνοούσε το λαθρεμπόριο (διάθεση πετρελαίου θέρμανσης ως κίνησης)!

Αυτή η ρύθμιση, που είναι πολύ πιθανό να ανατραπεί από την Κομισιόν, σημαίνει όμως ότι, στο όνομα της πάταξης του λαθρεμπορίου, «πνίγεται» ο ανταγωνισμός: στη διύλιση ο ανταγωνισμός είναι ανύπαρκτος, ενώ ούτε οι εταιρείες εμπορίας αισθάνονται ανταγωνιστική πίεση από τα διυλιστήρια, αφού οι μεταπωλητές υποχρεωτικά αγοράζουν μόνο από τις εταιρείες εμπορίας.

Με τη σειρά τους οι μεγαλύτερες εταιρείες εμπορίας, που ελέγχουν τα δύο τρίτα της αγοράς, δεν φημίζονται για τον σκληρό μεταξύ τους ανταγωνισμό (ακόμη εκκρεμεί στην Επιτροπή Ανταγωνισμού η απόφαση για την επιβολή ή μη προστίμων άνω των 100 εκατ. ευρώ στην BP και τη Shell, μετά τη διαπίστωση εναρμονισμένων πρακτικών στις εκπτώσεις που έδιναν σε πρατηριούχους).

Παράλληλα, οι μεταπωλητές πετρελαίου θέρμανσης δεν έχουν τη δυνατότητα να εφοδιάζονται με δικούς τους στόλους αυτοκινήτων, ενώ και στον εφοδιασμό των πελατών τους, όπου μπορούν να χρησιμοποιούν δικά τους οχήματα, ισχύουν σοβαροί περιορισμοί. Από τον Φεβρουάριο του 2007, και για όλες τις νέες άδειες για βυτιοφόρα που εκδίδονται για μεταπωλητές, προβλέπεται γεωγραφικός περιορισμός στη χρήση τους, αφού δεν μπορούν να κινούνται εκτός νομού. Επίσης, όσοι έχουν πάνω από ένα βυτιοφόρο στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη απαγορεύεται να διακινούν καύσιμα σε άλλους νομούς. Κάπως έτσι, η δήθεν ενιαία ελληνική αγορά καυσίμων διασπάται γεωγραφικά με αυστηρό τρόπο και είναι ευκολότερο να ελέγχονται σε τοπικό επίπεδο οι τιμές.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των περιορισμών, τονίζουν παράγοντες της αγοράς, είναι να γίνεται αδύνατη η ανάπτυξη μεγάλων εταιρειών με εκτεταμένη γεωγραφική εμβέλεια, ενώ το λειτουργικό κόστος των εμπόρων πετρελαίου θέρμανσης διατηρείται πολύ ψηλά και τον λογαριασμό τον πληρώνουν οι καταναλωτές…