Δόνηση περιορισμένης εμβέλειας…

O σωτήριος πολιτικός σεισμός, που θα μεταμόρφωνε το τοπίο και θα προκαλούσε στο πολιτικό πλήρωμα συναγερμό κινδύνου και επιταγή αναμορφωτικής προσαρμογής και ανανέωσης, δεν πραγματοποιήθηκε. Μόνο μια δόνηση μικρομεσαίας έντασης, με τοπικές ζημιές, που δεν ταρακούνησε μυαλά και που πιθανότατα θα οδηγήσει μόνο σε επισκευές της πρόσοψης των κομματικών μεγάρων με τα διαθέσιμα υλικά.

Τράνταγμα που ελάχιστα ανταποκρίνεται στην υπαρξιακή κρισιμότητα των εξωτερικών συνθηκών (επίβουλο, αρπακτικό περιβάλλον) και των εκφυλιστικών φαινομένων (δημογραφικό, παιδείας, κοινωνικό, περιβάλλοντος) και που να υπόσχεται άμεση και γόνιμη αντιμετώπισή τους.

Μουδιασμένοι και αβέβαιοι ψηφοφόροι επέλεξαν μια δοκιμαστική δόνηση σε σωλήνα εργαστηρίου. Με κόστος νέας απώλειας εξαιρετικά κρίσιμου χρόνου. Έτσι που το μισογεμάτο – μισοάδειο ποτήρι να προσφέρεται σε πολλαπλή, κατά περίπτωση, ανάγνωση και ερμηνεία.

Στην οπτική του «μισογεμάτου» εντάσσεται το ταρακούνημα της δικομματικής μακαριότητας.

Παράταση χάριτος

– Για τη ΝΔ, η πτώση κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες και η επισφαλής πλειοψηφία των δύο εδρών επικαλύπτεται άφευκτα από την καθίζηση του ΠΑΣΟΚ στο χαμηλότερο ποσοστό της οκταετίας και την προοπτική παρατεταμένης, ίσως, κρίσεως στον αντίδικο για την εξουσία. Εξ ου και τα πηχυαία χαμόγελα των εν αναμονή δελφίνων – ίσως ενθαρρυνόμενα και από τη διάγνωση ότι αυτή είναι μια «εντολή χάριτος», υπό προθεσμίαν και επιτήρησιν. Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν έσβησε στην περίπτωσή τους την ακτινοβολία της αλαζονικής αυτάρκειας, τροφοδοτούμενη από την αποτελεσματικότητα καλολαδωμένων μηχανισμών ψηφοθηρίας και δημοσίων σχέσεων.

Ωστόσο, αυτή η «εντολή χάριτος» δόθηκε προσωπικά στον Κώστα Καραμανλή. Τον μόνο σʼ αυτήν την παράταξη που έχει πείσει ότι δεν διακατέχεται από εξουσιαστικές διαστροφές, ότι κινείται από ανιδιοτελή διάθεση προσφοράς, ότι έχει τη βούληση και ότι διαθέτει ικανά προσόντα για να οδηγήσει στην ανόρθωση. (Επιφύλαξη επιβάλλει η εμπειρία για το αν διαθέτει και την αποφασιστικότητα, την πυγμή και την ευστοχία επιλογής φωτισμένων και υψηλοφρόνων συμβούλων με εθνικήν ευαισθησία και ανεξαρτησία γνώμης.) Αυτός φάνηκε πάντως να έχει πάρει το μήνυμα της κάλπης. Αν και στη νέα κυβέρνησή του η ανάγκη των συμβιβασμών και η στάθμιση των ισορροπιών υπερίσχυσε της φροντίδας για ανανέωση. Και με δεδομένη την ισχνή πλειοψηφία του στη Βουλή, μόνο η κοινωνική στήριξη (με ό,τι προϋποθέτει) μπορεί να του δώσει τη δυνατότητα να τιθασεύσει τις δυναστείες. Οι πρώτες κινήσεις του δείχνουν επίγνωση αυτής της πραγματικότητας.

– Ευεργετικότερο για τη λειτουργία του πολιτεύματος θα μπορούσε να αποδειχθεί το δεινό λαϊκό πλήγμα σε βάρος του ΠΑΣΟΚ. Εάν αποδειχθεί ότι η βαριά ήττα κατάφερε να συντρίψει την ψευδαίσθηση ιδιοκτησίας της «δημοκρατικής παράταξης» και των μόνων νόμιμων τίτλων στην εξουσία. Και να εξαλείψει το ήθος, το ύφος και τη γλώσσα που εκπηγάζουν από αυτή την παγιωμένη νοοτροπία.

Από τη σημερινή υπαρξιακή κρίση αυτού του κόμματος διανοίγονται τρεις δρόμοι προς επιλογή:

Το τρίλημμα του ΠΑΣΟΚ

– Ο πρώτος δρόμος είναι της πεπατημένης: μιας αρχηγικής, σοσιαλφιλελεύθερης παράταξης –με συνεκτικό ιστό τη βουλιμία για την εξουσία και τους καρπούς της– υπείκουσας στις πειθαρχίες της ατλαντικής παγκοσμιοποίησης και πολυπολιτισμικότητας και πορευόμενης στον ρυθμό των εμβατηρίων των βαρόνων της διαπλοκής. Είναι η φαντασιακή «πορεία προς τη Ρώμη», της δεκαετίας του ʼ20, επικεφαλής της οποίας ήταν κάποιος Μπενίτο, πρώην στέλεχος του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος και μετέπειτα Ντούτσε.

[Τελείως παρεμπιπτόντως και εξορκίζοντας άτοπους συνειρμούς πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η σκηνή που είδε τη Δευτέρα το πανελλήνιο, των στρατιωτικού τύπου και ύφους διαταγών προς τους κάμεραμεν να στοιχιστούν αριστερά, («αριστερά… αριστερά είπα… αριστερά!») στην προφανώς κολακευτική γωνία προφίλ 3/4, για να καταγράψουν τη δεύτερη αστρπιαία απάντηση στον Γ.Α.Π., ήταν πολύ επιεικώς ασύμβατη με το προφίλ ενός ηγέτη της «δημοκρατικής παράταξης». Πόσο πρέπει να προσέχει κανείς! Δευτερόλεπτα μπροστά στην κάμερα λένε κάποτε περισσότερα από 100 ψυχογραφήματα.]

– Ο δεύτερος δρόμος είναι της αυτοσχέδιας, θολής αναπροσαρμογής: Να γίνει το ΠΑΣΟΚ ένας δεύτερος ευκαιριοθηρικός συνασπισμός του απ’ όλα (τα «προοδευτικά») διʼ όλους, ένα παραδεισιακό περιβόλι βιολογικής πολυκαλλιέργειας. Είναι κι αυτό μια δημοκρατική και αριστερή επιλογή περιπάτου στην τύχη…

– Και ο τρίτος είναι ο δρόμος της γνήσιας, της πραγματικής, επανίδρυσης. Του κρυστάλλινου επανακαθορισμού της ταυτότητας και της φυσιογνωμίας αυτού του κόμματος: του συστήματος ιδεών που το διαπνέουν, των προσώπων που τις ενσαρκώνουν και πειστικά τις εκφράζουν, της οργανωτικής δομής και της μορφής ηγεσίας που ανταποκρίνονται σʼ αυτές. Η προσταγή «άλλαξέ τα όλα» είναι μόνο συγκυριακά προσωποπαγής. Και το «όλα» συμπεριλαμβάνει κοσμοαντίληψη, νοοτροπία, πρόσωπα, μεθόδους, συμπεριφορά, γλώσσα – και ίσως όνομα, χωρίς σοκ…

Εάν η παράταξη αυτή ξεκαθαρίσει –και αποσαφηνίσει– την ιδεολογία της, τους εθνικούς και κοινωνικούς σκοπούς που υπηρετεί, τον κόσμο που γνήσια εκφράζει και υπερασπίζεται (χωρίς τα ψέματα «πολυσυλλεκτικής» δημαγωγίας), εάν δηλαδή πάψει να είναι ένα «πουκάμισο αδειανό», άλλο ένα κόμμα εξουσίας, θα ωθήσει στην ηθικήν αποκατάσταση της πολιτικής, στην αναβάθμιση της Δημοκρατίας και στην ανύψωση του τόπου. Και θα εξασφαλίσει ευρείαν απήχηση, κύρος και στέρεο μέλλον. Αλλά αυτά προϋποθέτουν το επώδυνο πέρασμα από καμίνι και από χυτήριο, για τα οποία τα τρυφηλά σήμερα στελέχη μάλλον δεν είναι διαθέσιμα.

Το ευρύ τοπίο ρευστότητας

Η άστοχη επιλογή της αποχής και η κατάτμηση, στα κόμματα της ορθόδοξης και της αναθεωρητικής Αριστεράς, των ψήφων δυναμικής αποδοκιμασίας της διπολικής εξουσίας άμβλυνε την οξύτητα και τη σαφήνεια της αξίωσης για ριζική αλλαγή του πολιτικού σκηνικού. Οπωσδήποτε η ενίσχυση της ευρύτερης Αριστεράς κατά πέντε εκατοστιαίες μονάδες και η πεντακομματική βουλή με πολυπρόσωπη αντιπολίτευση στο διπολικό σύστημα εισάγει μια νέα και υποσχόμενη ρευστότητα. (Σε πείσμα κάθε «προοδευτικού» στερεοτύπου και «δημοκρατικού» ρατσισμού ας προστεθεί ότι η κοινοβουλευτική παρουσία του ΛΑΟΣ μπορεί να αποδειχθεί επωφελής, ως «εθνική συνείδηση» της αναθεωρητικής Δεξιάς. Και ότι η ποιότητα και το μέλλον του νέου κόμματος θα κριθεί από την εν γένει πολιτεία του και όχι από τους χαρακτηρισμούς αλλεργικών αντιπάλων.)

Στην αισιόδοξη οπτική του μισογεμάτου ποτηριού εντάσσεται και η διαφαινόμενη πρωτοβουλία των πολιτών για περισσότερη καθαριότητα στην πολιτική σκηνή. Στην πρώτη αυτήν επιχείρηση –και υπόδειξη στις ηγεσίες– απομακρύνθηκαν αντικείμενα που αποτελούσαν και αισθητική πρόκληση. Το φαινόμενο είναι ενθαρρυντικό σαν απαρχή εκλογικής παιδείας σε αξιολογικό κοσκίνισμα. Γενικότερα όμως και σʼ αυτές τις εκλογές εθριάμβευσαν οι κομματικοί και προσωπικοί μηχανισμοί σταυροδοσίας και η προαγωγή ημετέρων από τους βαρόνους των ΜΜΕ της διαπλοκής. Συχνά σε βάρος άξιων λαϊκών εκπροσώπων.

Συμπερασματικά μπορεί να λεχθεί ότι η μέτρια δόνηση από το εκλογικό αποτέλεσμα, αν δεν έφθασε την ένταση σωτήριου καταλύτη, εισήγαγε μιαν ελπιδοφόρα ρευστότητα και πάντως ένα νέο ενδιαφέρον για τα πολιτικά δρώμενα. Εάν αυτό το νέο ενδιαφέρον κρατήσει την προσοχή και επεκταθεί σε συμμετοχή των νέων και της ευρύτερης κοινωνίας στη διαμόρφωση του πολιτικού γίγνεσθαι και της κοινής μοίρας το κέρδος για τη δημοκρατία και τον τόπο, θα είναι σημαντικό.