Εκλογές «μειωμένων προσδοκιών»
Από τις εκλογές του 2004 μέχρι σήμερα η Νέα Δημοκρατία διατήρησε την πρωτοβουλία των κινήσεων και μάλιστα δεν απώλεσε τους ευνοϊκούς γι’ αυτήν κοινωνικο-πολιτικούς συσχετισμούς, ακόμα και σε περιόδους έντασης και κρίσης (π.χ. τηλεφωνικές υποκλοπές, ομόλογα), αν και επέδειξε κατάδηλη αδυναμία στη διαχείριση των κρίσεων αυτών. Αντίθετα, το ΠΑΣΟΚ δεν κατόρθωσε να αξιοποιήσει τις κρίσεις αυτές και να τις μετατρέψει σε πολιτικό πλεονέκτημα, αρκούμενο στις συνήθεις αντιπολιτευτικές καταγγελίες.
Κι αυτό γιατί δεν μπόρεσε όλα αυτά τα χρόνια να αναπτύξει μια πολιτική δυναμική και να διατυπώσει έναν συγκροτημένο πολιτικό-εναλλακτικό λόγο. Βεβαρημένο από τις «δουλείες» και τα σκάνδαλα του «εκσυγχρονισμού» καθηλώθηκε από μια διαρκή αμορφία και μια πολιτική σύγχυση στις θέσεις του, ενώ σημαντικό ρόλο στην παρατεταμένη αυτή κρίση διαδραμάτισαν οι εσωκομματικές φιλοδοξίες και αντιθέσεις των «κορυφαίων» στελεχών του και πρωταρχικά βεβαίως το έλλειμμα πολιτικής ικανότητας και διορατικότητας της ηγεσίας του…
Μην κατανοώντας τη φύση και τη «ρίζα» των προβλημάτων αυτών, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ δεν αντιμετώπισε πολιτικά το ιστορικό ερώτημα που προέκυψε μετά το «πέρας του εκσυγχρονισμού»: Δηλαδή το «τι είναι και τι θέλει το ΠΑΣΟΚ». Ποιος ο ρόλος του στο πολιτικό σύστημα, ποιες κοινωνικές τάξεις και ομάδες εκπροσωπεί, ποιες αξίες και ποια προτάγματα συγκροτούν τη φυσιογνωμία του…
Αντίθετα, το ΠΑΣΟΚ ασχολήθηκε με την επιφάνεια, με τη φορμαλιστική πλευρά της πολιτικής, με διαδικασίες και ατέρμονες διαλόγους… Το κεντρικό πρόβλημα της ηγεσίας του όλα αυτά τα χρόνια ήταν πώς θα αποτρέψει οποιαδήποτε αμφισβήτηση εσωκομματικού χαρακτήρα, και αν θα ασκήσει «ήπια» ή «οξεία» αντιπολίτευση προς την κυβέρνηση… Ο «πολιτικός χρόνος» ξοδεύτηκε χωρίς κανένα ουσιαστικό «αντίκρισμα».
Το πολιτικό αυτό κενό αποκαλύφθηκε πλήρως στην περίπτωση της κρίσης που προεκλήθη λόγω της -εθνικών διαστάσεων- καταστροφής από τις πυρκαγιές. Το ΠΑΣΟΚ «κατάφερε» να απολέσει το πλεονέκτημα ακολουθώντας την τυφλή πολιτική της καταγγελίας, ενώ αντίθετα η κυβερνώσα παράταξη και ο ίδιος ο πρωθυπουργός -εγκαταλείποντας το πεδίο της κομματικής αντιπαράθεσης- μετέφεραν το ενδιαφέρον στο κοινωνικο-εθνικό επίπεδο, δίνοντας βάρος στην βοήθεια προς τους πληγέντες…
Η σύγχυση όμως και οι «τυφλές» πολιτικές δεν εγκατέλειψαν το ΠΑΣΟΚ ούτε τις δύο τελευταίες εβδομάδες. Πολωτικές «διαφημίσεις» («κουμπάροι», ομόλογα κ.λπ.) που απεσύρθησαν τις τελευταίες ημέρες ως ζημιογόνες, χθαμαλή παρουσία του Γ. Παπανδρέου στις τηλεοπτικές εμφανίσεις -με κριτήριο βέβαια τη διεκδίκηση της πρωθυπουργίας από τον ίδιο- και εφαρμογή ενός ξεπερασμένου αντι-δεξιού προτύπου (με φερόμενο ως εμπνευστή τον Κ. Λαλιώτη) που περιχαράκωσε το ΠΑΣΟΚ στον παραδοσιακό κομματικό του χώρο.
Αντίθετα, απουσίασε παντελώς από το ΠΑΣΟΚ η διατύπωση ενός ριζοσπαστικού -εναλλακτικού λόγου με συνέπεια οι φορείς της Αριστεράς, το ΚΚΕ και ιδίως ο ΣΥΡΙΖΑ, να «αλωνίζουν» στο αριστερό ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ… και να αυξάνουν τα ποσοστά τους σε βάρος του… Το ΠΑΣΟΚ έχανε προς τα «αριστερά» του, χωρίς να κερδίζει από τη Νέα Δημοκρατία, αφού οι μετακινήσεις ψηφοφόρων ήταν περίπου ισοδύναμες…
Η Νέα Δημοκρατία φαίνεται ότι κερδίζει τις εκλογές, επειδή τις χάνει το ΠΑΣΟΚ… Για πρώτη φορά στη σύγχρονη πολιτική ιστορία ένα κυβερνητικό κόμμα καταφέρνει να παρασύρει και να εγκλωβίσει το αντίπαλό του στη δική του κρίση, να το καταστήσει «συνένοχο» της κρίσης του πολιτικού συστήματος…
Ασφαλώς ακριβή συμπεράσματα θα εξαχθούν μετά τις εκλογές και τις αναλύσεις των αποτελεσμάτων τους. Όμως η «τροχιά» που ακολουθεί τα τελευταία χρόνια το πολιτικό μας σύστημα, η «ποιότητα» του πολιτικού προσωπικού, η πολιτικο-πνευματική καθήλωση και η απουσία εναλλακτικής πρότασης και κοινωνικού «οράματος» δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Οπωσδήποτε όμως κάθε εθνική εκλογική αναμέτρηση αποτελεί από τη φύση της μια σημαντική πολιτική «τομή». Θα διαμορφωθεί, αναπότρεπτα, την επομένη ένα νέο «πολιτικό τοπίο» με τις δικές του απαιτήσεις…
Εάν επικρατήσει -όπως διαφαίνεται- η Νέα Δημοκρατία, δεν θα διαθέτει κανένα περιθώριο ανοχής και θα πρέπει να ανασυγκροτήσει το «μοντέλο» διακυβέρνησης που ακολούθησε ανεπιτυχώς από το 2004. Η ψήφος που παίρνει σήμερα είναι ψήφος ανοχής και όχι ουσιώδους συγκατάθεσης προς τα πεπραγμένα της αλλά και τις δυνατότητές της.
Όσο αφορά το ΠΑΣΟΚ, η περίοδος της καθήλωσης και της πολιτικής «αγρανάπαυσης» εξάντλησε τα όριά της. Από δω και πέρα το ΠΑΣΟΚ ή θα ξαναβρεί «τον εαυτό του» ή θα περιορισθεί σε έναν δεύτερο -και δευτερεύοντα- ρόλο στα επόμενα χρόνια. Άλλωστε, όταν ένα κόμμα διαμορφώνεται όχι ως εκφραστής κοινωνικών συμφερόντων και αναγκών αλλά ως απλός διεκδικητής της εξουσίας, τότε η μη κατοχή της εξουσίας αυτής το οδηγεί νομοτελειακά στην πτώση και στη συρρίκνωση… Ας το κατανοήσουν -έστω και εκ των υστέρων- τόσο οι επίδοξοι πρωθυπουργοί όσο και οι «δελφίνοι» τους…