ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΚΕΝΕΝΤΙ ΠΡΟΣ ΙΑΚΩΒΟ!

Πρόκειται για ένα ακόμα μέρος του βιβλίου που πρόκειται μέχρι τον Δεκέμβριο να κυκλοφορήσει με όλη την αλληλογραφία που είχε ο Ιάκωβος με αμερικανούς και έλληνες ηγέτες και την οποία 6 μήνες πριν πεθάνει ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής εμπιστεύθηκε στον καθηγητή Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Αθανάσιο Αγγελόπουλο για να την εκδώσει. Και ήδη για την έκδοση αυτήν εργάζονται οι Αθανάσιος Καραθανάσης, Βασίλης Κουκουσάς, Παναγιώτης Τζουμέρκας, Γρηγόριος Λιάνδας, Θωμάς Παπαστεργίου και Νικόλαος Μόττας, καθηγητές και διδάκτορες πανεπιστημίου.
Από την αλληλογραφία εύγλωττα προκύπτουν οι επαφές και οι σχέσεις που είχε κατορθώσει να έχει με τους αμερικανούς Προέδρους, αλλά και τους κατά καιρό έλληνες πρωθυπουργούς, καθώς και οι παρεμβάσεις που έκανε, πέραν των θεμάτων της αρμοδιότητάς του.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η πρώτη επαφή του Ιάκωβου με τον Λευκό Οίκο έγινε λίγες μέρες μετά την ενθρόνισή του την 1η Απριλίου 1959 (!), ήτοι στις 6 Απριλίου.
Δημοσιεύουμε σήμερα ορισμένες από τις πιο χαρακτηριστικές επιστολές του Ιάκωβου προς και από τους τρεις Προέδρους ΗΠΑ, στο επόμενο φύλλο θα ακολουθήσει η αποκάλυψη της αλληλογραφίας που είχε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου, που όπως αντιλαμβάνεσθε θα είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, αφού εκτός των άλλων φωτίζει άγνωστες πτυχές της εποχής εκείνης.

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ Β. και Ν. ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΙΑΚΩΒΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΩΝ ΗΠΑ Αϊζενχάουερ

1953-1961

Έγγραφα 4. Είναι επιστολές και τηλεγραφήματα. Του Αρχιεπισκόπου 1 τηλεγράφημα και 1 επιστολή, του δε Προέδρου ομοίως 1 τηλεγράφημα και μία επιστολή.

Θεματολογία. Η ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στη Νέα Υόρκη, 1 Απριλίου 1959, και οι πρώτες σχέσεις του με τον Λευκό Οίκο και προσωπικά με τον Πρόεδρο Dwight Eisenhower, με κύριο αντικείμενο την προαγωγή της διεθνούς κατανοήσεως και ειρήνης.

ΚΕΙΜΕΝΑ

Επιστολή Dwight Eisenhower στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 6 Απρ. 1959, σ. 1.

Θεματολογία. Ευχαριστίες για την εύφημη μνεία στο πρόσωπό του τού Αρχιεπισκόπου κατά το επίσημο δείπνο με την ευκαιρία της ενθρονίσεώς του στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο της Ελληνικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στη Βόρειο και Νότιο Αμερική και ευχές με την ανάληψη των υψηλών καθηκόντων του. «This note is merely to thank you for your expressions of friendship, and again to wish you well as you undertake the responsibilities of your new, high office».

Σχόλιο: Η ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου έλαβε χώρα στη Νέα Υόρκη την 1η Απριλίου 1959, παρέστη δε κατ’ αυτήν ως εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου ο Γενικός Εισαγγελέας William P. Rogers.

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
Β. και Ν. ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΙΑΚΩΒΟΥ
ΜΕ ΤΟΝ τ. ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΩΝ ΗΠΑ
Χάρι Τρούμαν 1962

Έγγραφα 4. Είναι 2 επιστολές, 1 Report και 1 ομιλία. Του Αρχιεπισκόπου 1 επιστολή και 1 ομιλία. Του τ. Προέδρου των ΗΠΑ Harry Truman επιστολή 1 και 1 Report του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ.

Θεματολογία. Η κατάσταση υπό την οποία διαβιώνει το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τι δέον γενέσθαι. Πάντως, εφιστάται η προσοχή στο Report στην μετά συνέσεως και χαμηλών τόνων και όχι δημόσιες ρητορείες και προκλήσεις ρύθμιση των θεμάτων του Πατριαρχείου και του Πατριάρχου: «… the Patriarch is well equipped to handle his problems on a private basis -assuming he receives certain diplomatic support- and any public support would harm, not help, his position».

ΚΕΙΜΕΝΑ

Επιστολή Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στον τ. Πρόεδρο των ΗΠΑ Harry Truman, από 11 Σεπτ. 1962, σ. 1.

Θεματολογία. Η κατάσταση στο Οικουμενικό Πατριαρχείο λόγω εχθρικής συμπεριφοράς των τουρκικών Αρχών απέναντι του Θεσμού. Αφορμή δημοσίευμα της εφημερίδας «AKIS», της 27 Αυγ. 1962. Παράκληση, με αφορμή το resolution του Chicago που του επεδόθη, να συζητήσει και ο ίδιος το θέμα με τον Πρόεδρο Kennedy.

Περιεχομένου αποσπάσματα επιλεκτικά. «I was particularly pleased to have had the opportunity to discuss the situation in Istanbul… the problem is more critical with no sign of possible improvement… I would appreciate any word from you regarding the resolution you were kind enough to accept in Chicago, the contents of which you were to discuss with President Kennedy».

Επιστολή τ. Προέδρου Harry Truman στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 4 Οκτ. 1962, σ. 1.

Θεματολογία. Ενημέρωση του Αρχιεπισκόπου για τις ενέργειές του στο ζήτημα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επισυνάπτοντας αξιοπρόσεκτο «report from the State Department of the United States» για την ενεστώσα κατάσταση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη.

Σχόλιο: Επί προεδρίας Truman (1945-1953), ως γνωστόν, ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Αθηναγόρας εκλέγεται το 1948 Οικουμενικός Πατριάρχης, τυχών της ευνοίας προς τούτο του ιδίου του Προέδρου Truman προσωπικά. Το report προς ενημέρωση Truman, κατόπιν της παρακλήσεως του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου να ενδιαφερθεί για τον Πατριάρχη και το Πατριαρχείο, δημοσιεύεται στη συνέχεια ως υπ’ αριθμ. 3.

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ Β. και Ν. ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΙΑΚΩΒΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΩΝ ΗΠΑ Τζον Κένεντι 1961-1963

Έγγραφα 14. Είναι επιστολές, τηλεγραφήματα, ενημερωτικά σημειώματα και 1 προσευχή. Του Αρχιεπισκόπου επιστολές 2, τηλεγραφήματα 2, προσευχή 1 και ενημερωτικό σημείωμα 1. Του δε Προέδρου και του περιβάλλοντός του επιστολές 6 και τηλεγραφήματα 2.

Θεματολογία. Η θέση της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Αμερική. Σχέσεις Αρχιεπισκόπου με τον Λευκό Οίκο. Συμβολή του στο πρόβλημα των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ.

Τηλεγράφημα εκλεγέντος Προέδρου των ΗΠΑ John F. Kennedy στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 2 Νοεμ. 1960, σ. 1.

Θεματολογία. Αναγνώριση Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας ως μιας από τις υπερέχουσες βασικές θρησκείες των ΗΠΑ με την 346 απόφαση της Γερουσίας.

Περιεχόμενο. Ο Πρόεδρος ολοκαρδίως (wholeheartedly) δημοσιοποιεί την απόφαση αυτή σε αναγνώριση της μακράς και ενδόξου ιστορίας της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας στον κόσμο και εις τιμή και αξία των σχεδόν 3 εκατομμυρίων Ορθοδόξων χριστιανών πολιτών των ΗΠΑ, ασχέτως φυλής και γλώσσας, στα πλαίσια των αρχών και ιδεωδών της θρησκευτικής ισότητος και ελευθέρας ασκήσεών των, στα οποία ο Πρόεδρος δηλώνει ότι είναι αφιερωμένος (dedicated).

Σχόλιο. Το τηλεγράφημα (φωτοτυπία), λόγω της μεγάλης ιστορικής σημασίας για την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής, μέσω της Ελληνορθοδοξίας.

Επιστολή John Sparkman, Προέδρου της Επιτροπής Τελετών επισήμου αναλήψεως των προεδρικών καθηκόντων από τον νικητή των εκλογών (τότε John F. Kennedy) στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 8 Δεκ. 1960, σ. 1.

Θεματολογία. Συμμετοχή Αρχιεπισκόπου στις τελετές εγκαθιδρύσεως του Προέδρου, στις 20 Ιαν. 1961, ως διακεκριμένου αμερικανού κληρικού (as a distinguished American Clergyman) και παράκληση ευγενική για να αναπέμψει κατάλληλη προσευχή σε αυτές για το καλό της χώρας και του νέου Προέδρου (offer an appropriate prayer for the well-being of our Country and the new President).

Προσευχή Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στην τελετή εγκαθιδρύσεως του νέου Προέδρου ΗΠΑ, 20 Ιαν. 1961, σ. 1, αγγλιστί: Α prayer delivered by Ηis Eminence Archbishop Iakovos at the 1961 presidential election of President John F. Kennedy at Washington, D. C. – 20/1/61.

Περιεχομένου αποσπάσματα επιλεκτικά. «…rulers are ministers of God to us… Thy mercy upon Thy faithful servant our beloved President John Fitzgerald Kennedy… Exalt the prestige of our country and the office of our President… Grant unto him progress in all virtues…. faith, prudence and high morale… O Lord, bless the tenure of his office, so that he may be victorious in all his struggles against evil, violence, injustice and threats of war».

Επιστολή Προέδρου John F. Kennedy στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 25 Ιαν. 1961, σ. 1.

Θεματολογία. Έκφραση εκτιμήσεως για συμμετοχή Αρχιεπισκόπου στις εκδηλώσεις εγκαθιδρύσεώς του ως Προέδρου, ο οποίος εκτιμά την συμμετοχή αυτή ως «generous». Λυπείται, γιατί ο καιρός δεν ήταν και τόσο καλός, παρά ταύτα όμως το γεγονός άγγιξε τις καρδιές όλων στην νέα κυβέρνηση.

Σχόλιο. Πρόκειται για μια νέα παντελώς σελίδα στις σχέσεις κυβερνήσεως και ιδιαίτερα του Λευκού Οίκου και ορθοδόξου κόσμου και μάλιστα της Ελληνορθοδόξου Αρχιεπισκοπής Αμερικής σε παρόμοιες ανωτάτου επιπέδου εκδηλώσεις που θα ακολουθήσουν καθ’ όλη την αρχιεπισκοπική θητεία Ιακώβου και θα αναβαθμίσουν σε όλα τα επίπεδα την Ορθόδοξη Εκκλησία Αμερικής στο πρόσωπο του Ιακώβου ειδικά, λόγω των αμέσων επαφών και συνεργασιών, των οποίων ο ίδιος ήταν άριστος εμπνευστής, δημιουργός και χειριστής. Εξυπηρέτησε ο χειρισμός αυτός το προσωπικό του κύρος, περισσότερο όμως τα γενικότερα κεφάλαια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των εθνικών θεμάτων, όπως αποδεικνύεται στην εδώ σύνολη αλληλογραφία.

Επιστολή Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στον Πρόεδρο John F. Kennedy, από 28 Απρ. 1960, σ. 1.

Θεματολογία. Ευχαριστήριο για το επίσημο γεύμα του Προέδρου προς τιμήν του πρωθυπουργού της Ελλάδος μετά της συζύγου του Κωνσταντίνου Καραμανλή και πολύ κολακευτικά λόγια στον Πρόεδρο για την εγκάρδια αμερικανική φιλοξενία. «I am proud and happy to say that it was a magnificent affair, portraying the warmth of heart and unparalleled American Hospitality, which you so admirably exemplify».

Σχόλιο. Έκτοτε, η παρουσία του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στις επίσημες εκδηλώσεις ανωτάτου επιπέδου, ιδία σε σχέση με την Ελλάδα, είναι αναπόσπαστο μέρος του αμερικανικού πρωτοκόλλου των Προέδρων των ΗΠΑ στον Λευκό Οίκο. Μη λησμονούμε ότι ο Αρχιεπίσκοπος έχει μόλις συμπληρώσει τον Απρίλιο του 1961 την πρώτη διετία στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο Αμερικής.

Τηλεγράφημα Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στον Πρόεδρο John F. Kennedy, από 26 Σεπτ. 1961, σ. 1.

Θεματολογία. Η ομιλία στη Γ. Σ. του Ο.Η.Ε. του Προέδρου για την ακολουθητέα διεθνή πολιτική των ΗΠΑ για ελευθερία και ειρήνη, ελπίδα και εμπιστοσύνη, βρίσκει στο πλευρό του όλους του Αμερικανούς ελληνορθοδόξου πίστεως.

Σχόλιο. Ο Αρχιεπίσκοπος, απ’ αρχής της αρχιεπισκοπικής θητείας του, εγκαινιάζει νέα εκκλησιαστική πολιτική της Ορθοδόξου Εκκλησίας Αμερικής σε όλα τα κεντρικά επίκαιρα διεθνή ζητήματα των ΗΠΑ, που διερμηνεύονται προσωπικά από τους Προέδρους και αφορούν στην πανανθρώπινη σημασία των όρων ελευθερία και ειρήνη, δικαιοσύνη και ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό πράττει μόνιμα στο εξής μέχρι του θανάτου του, με συνέπεια, όχι βέβαια ως πολιτικός αλλά ως πνευματικός ηγέτης. Οι μετά κύρους προσεγγίσεις του στην αμερικανική επίσημη και κοινή γνώμη καθιστούν το ελληνοαμερικανικό στοιχείο των ΗΠΑ προνομιούχο της αμερικανικής ζωής και κοινωνίας.

Επιστολή Προέδρου John F. Kennedy στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 29 Σεπτ. 1961, σ. 1.

Θεματολογία. Έκφραση βαθείας ευγνωμοσύνης του Προέδρου για την ανταπόκριση του λόγου του και των προτάσεών του που περιέγραψε στον ΟΗΕ, από μέρους του Αρχιεπισκόπου ως εκφραστή των πιστευγμάτων των Αμερικανών ελληνορθοδόξου πίστεως.

Περιεχομένου απόσπασμα επιλεκτικό. «It is my sincere hope that this Administration will contribute immeasurably toward the basic objective we so earnestly seek – a world in which the strong are just, the weak secure, and the peace preserved».

Ενημερωτικό Σημείωμα του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, α. χ., σσ. 2 .

Θεματολογία. Ενημέρωση του Προέδρου John F. Kennedy και του ΥΠΕΞ προς τους αρχηγούς των Εκκλησιών στις ΗΠΑ, στην αίθουσα συνεδριάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου, μεταξύ των οποίων και ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος, και με την ιδιότητα του Προέδρου του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών, για θέματα εξωτερικής πολιτικής, και αντενημέρωση για τις εργασίες και τα πορίσματα της Γ΄ Γενικής Συνέλευσης του Π.Σ.Ε.

Περιεχομένου απόσπασμα επιλεκτικό. «Ο σκοπός της επισκέψεως ταύτης ήτο διπλούς. Πρώτον να ενημερώσωμεν τον Πρόεδρον επί των εργασιών και πορισμάτων της Γ’ Γενικής Συνελεύσεως του Π.Σ.Ε. και δεύτερον να κατατοπίση εκείνος ημάς επί της πολιτικής της κυβερνήσεως, όσον αφορά 1) το ζήτημα της επαναλήψεως των ατμοσφαιρικών πυρηνικών εκρήξεων 2) το ζήτημα της εξωτερικής βοηθείας και 3) το των United Nations Bonds».

Σχόλιο. Το σημείωμα είναι συνημμένο στην αλληλογραφία με τον Πρόεδρο John F. Kennedy.

«Ήτο η πρώτη φορά, κατά την οποίαν εγώ προσωπικώς ήκουον τας σκέψεις του Προέδρου και του υπουργού των Εξωτερικών, κατ’ ανάλυσιν επί τοιούτων ζητημάτων και ενεποίησεν όλως ιδιαιτέραν εντύπωσιν ο σεμνός και πειστικός τρόπος, με τον οποίον διετύπωσε τας σκέψεις του και επί των τριών τούτων σημείων ο Πρόεδρος κ. Κέννεδυ».

Και κλείνει το σημείωμά ο Αρχιεπίσκοπος ως εξής:
«διατελώ.Της Υμετέρας Θειοτάτης Παναγιότητος ελάχιστον τέκνον»

Επιστολή Προέδρου John F. Kennedy στον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, από 8 Ιουν. 1962, σ. 1.

Θεματολογία. Θερμές ευχαριστίες του Προέδρου για την αποστολή ως ενθυμίου αντιγράφου σε δερμάτινη θήκη της προσευχής που ανέπεμψε ο Αρχιεπίσκοπος στις 20 Ιαν. 1961 στην τελετή εγκαθιδρύσεως του ιδίου ως Προέδρου των ΗΠΑ.