Το «επίδομα φτώχειας» και η κοινωνική συνοχή

Αξιέπαινη η προσπάθεια της κυβέρνησης και φρονούμε ειλικρινής η πρόθεση του πρωθυπουργού να συνδράμει το κράτος αυτούς τους συμπολίτες μας που διαβιούν υπό συνθήκες εξαθλίωσης. Έτσι στο υπουργείο Οικονομικών η πολιτική και υπηρεσιακή ηγεσία ασχολείται με ζήλο με την κατάρτιση του σχετικού νομοσχεδίου. Πρόθεση του πρωθυπουργού είναι η άμεση υλοποίηση του μέτρου αυτού παρ’ όλες τις δημοσιονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας.

Όμως οι πληροφορίες για τους κυβερνητικούς σχεδιασμού κατά τη σύνταξη του σχετικού νομοσχεδίου δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικές. Το φιλόπτωχο ταμείο τελικά παίρνει την ονομασία «Ταμείο Κοινωνικής Συνοχής». Η ονομασία είναι επιτυχής, καθώς η καταπολέμηση της φτώχειας και ο δραστικός περιορισμός της πράγματι αποτελεί βασικό παράγοντα της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής. Όμως δεν αποτελεί και τον μοναδικό παράγοντα. Η κοινωνική συνοχή δεν εξασφαλίζεται με ημίμετρα όπως π.χ. η χορήγηση του ΕΚΑΣ και οι όποιες αυξήσεις του. Η κοινωνική συνοχή, απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία των θεσμών και την ειρηνική συμβίωση της κοινωνίας, απαιτεί τη συναντίληψη των προβλημάτων από όλους τους κοινωνικούς εταίρους. Και κατάλληλη πολιτική εκ μέρους του κράτους. Μια πολιτική με έντονη κοινωνική ευαισθησία. Εξ’ όσων έχουν διαρρεύσει από τον υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών «επίδομα φτώχειας» θα χορηγηθεί σε όσους πολίτες έχουν εισόδημα κάτω από 5.000 ευρώ ετησίως και συγκεντρώνουν και ορισμένες άλλες προϋποθέσεις οι οποίες όμως ακόμη δεν έχουν οριστικοποιηθεί. Το επίδομα που θα δοθεί θα φτάνει στα 1.000 ευρώ ετησίως. Αλήθεια, ποιος μπορεί να πιστέψει ότι με ένα επίδομα 3 ευρώ ημερησίως θα μπορέσει ο σημερινός φτωχός να βγει από τη φτώχεια του ή τουλάχιστον να βελτιώσει το σημερινό επίπεδο διαβίωσής του; Πώς λοιπόν το «Ταμείο Συνοχής» ή ταμείο φτώχειας θα μπορέσει να βοηθήσει στην εξασφάλιση κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής γαλήνης; Οι κύριοι Καραμανλής και Αλογοσκούφης πιστεύουν ειλικρινά ότι με τη χορήγηση επιδόματος 3 ευρώ ημερησίως καταπολεμούν τη φτώχεια; Όταν παράλληλα η ΔΕΗ ή η ΕΥΔΑΠ με μια απόφασή τους στην τιμολογιακή πολιτική θα μπορούν να επιβαρύνουν τους πολίτες με πολύ περισσότερα; Ή όταν το κράτος με μια αύξηση της έμμεσης φορολογίας θα επιβαρύνει ο κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών και τελικά και την τιμή πώλησής τους και θα ροκανίσει το όποιο επίδομα θα δοθεί; Η φτώχεια δεν μπορεί να καταπολεμηθεί με τέτοια μέτρα. Αυτά είναι μέτρα παρηγοριάς, όσο κι αν συνδέονται με την κοινωνική ευαισθησία της όποιας κυβέρνησης τα εφαρμόζει…

Ξεκινώντας με την πεποίθηση ότι ο κ. πρωθυπουργός επιδιώκει τον περιορισμό της φτώχειας θα πρέπει να του υπενθυμίσουμε τα βασικά αίτια που την προκαλούν. Και αυτά πρέπει να προσπαθήσει να τα καταπολεμήσει ή τουλάχιστον να περιορίσει όσα μπορεί να περιοριστούν. Δική μας άποψη είναι ότι η φτώχεια αποτελεί φανατική και ανυποχώρητη επιδίωξη του κρατούντος, σήμερα, οικονομικού συστήματος της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Η δημιουργία νέας γενιάς υπερπλουσίων, η ασυνήθιστα υψηλή κερδοφορία των μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων και η εφ’ όρου ζωής λιτότητα των εργαζομένων νομοτελειακά δημιουργεί πλήθουσα φτώχεια, που θα ήταν αστείο να ισχυριστεί κανείς ότι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με τη χορήγηση επιδομάτων από τους κρατικούς προϋπολογισμούς που και αυτοί υπηρετούν τους σκοπούς της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και έχουν «αποψιλωθεί» από φορολογικά έσοδα. Με τη φορολογική πολιτική τους τα κράτη βοηθούν όσο μπορούν τη συγκέντρωση του πλούτου και την αύξηση της φτώχειας. Κι αν σήμερα η φτώχεια διατηρείται μόνον στο 20% του πληθυσμού και υπάρχει κάποια ισορροπία στην κοινωνική συνοχή είναι γιατί το σύστημα προέβλεψε τη διέξοδο του πλαστικού χρήματος.

Οι εργαζόμενοι, θύματα της φτώχειας με τη συνεχή λιτότητα, έπρεπε να διαλέξουν μεταξύ φτώχειας και εξαθλίωσης ή την υπερχρέωσή τους και την υποδούλωση στο τραπεζικό σύστημα. Δικαιολογημένα προτίμησαν την υπερχρέωσή τους με το πλαστικό χρήμα και με τα παντοειδή καταναλωτικά δάνεια που προσφέρουν οι τράπεζες. Μέχρι και εορτοδάνεια και δάνεια διακοπών εμφανίστηκαν. Η εξαθλίωση των εργαζομένων περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό με τις εφευρέσεις των τραπεζικών δανειακών προϊόντων. Αναλύστε πού στηρίζεται σήμερα η οικονομία. Στη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια ελάχιστων υπερπλουσίων, στη συγκέντρωση της ρευστότητας στις τράπεζες και στον υπερδανεισμό των κρατών, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Οι υπερπλούσιοι παίζουν χοντρά κερδοσκοπικά παιχνίδια ακόμη και σε βάρος των κρατών (δηλαδή των λαών) και καταληστεύουν τον «πλούτο των εθνών». Και οι τράπεζες διαθέτουν τα πλούσια χρηματικά διαθέσιμά τους και υπερχρεώνουν τα κράτη, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Ας μας πουν οι «σοφοί» υποστηριχτές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας αν αυτή η «νέα τάξη πραγμάτων» μπορεί να θεωρηθεί υγιής και επωφελής για τους εργαζομένους και τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό το σύστημα διάρθρωσης της οικονομικής δραστηριότητας είναι που τροφοδοτεί τη φτώχεια και δημιουργεί τις προϋποθέσεις διατάραξης της κοινωνικής συνοχής, εφόσον φυσικά συνεχιστεί και στο μέλλον.

Οι κύριοι Καραμανλής και Αλογοσκούφης ασφαλώς γνωρίζουν την πραγματικότητα. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι το σύστημα παράγει «πλήθουσα φτώχεια» η οποία φυσικά δεν αντιμετωπίζεται με τους ισχνούς πόρους που έχουν απομείνει στους κρατικούς προϋπολογισμούς. Και όμως αυτό το σύστημα που παράγει φτώχεια και δυναμιτίζει την κοινωνική συνοχή το υπηρετούν με φανατισμό και λατρεία. Και όχι μόνον οι δικοί μας ηγέτες αλλά και όλες οι ηγεσίες των αναπτυγμένων κρατών της Δύσης. Παράλληλα προσπαθούν να μετριάσουν τον πόνο των φτωχών και των ανέργων με ισχνά κρατικά επιδόματα, δηλαδή με επιδοματικές ενισχύσεις επαιτείας. Γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο πρόβλημα δεν λύνεται έτσι. Δεν είναι ποτέ δυνατόν να διατηρηθεί μια κοινωνία στην οποίαν να υπάρχουν μόνον υπερπλούσιοι και επαίτες, χορτάτοι βουτηγμένοι στην πολυτέλεια και τις ανέσεις και εξαθλιωμένοι. Μια τέτοια κοινωνία παρακμής με ακραία εκφυλιστικά φαινόμενα δεν είναι δυνατόν να έχει μέλλον. Και αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει οι αρχιτέκτονες της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Και προσπαθούν με διάφορες εφευρέσεις (επιδόματα, ενισχύσεις, προγράμματα αντιμετώπισης της εξαθλίωσης των λαϊκών τάξεων) να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι το σύστημα ενδιαφέρεται τάχα για όλους και προσπαθεί να βοηθήσει τους οικονομικά αδύναμους. Έτσι εξηγείται και το… ενδιαφέρον της ΕΕ αλλά και των εθνικών κυβερνήσεων για την καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας. Είναι μέτρα που στοχεύουν στον μετριασμό των ακραίων φαινομένων που δημιουργεί το σύστημα, έτσι ώστε να διατηρείται αδιατάρακτη η κοινωνική συνοχή και να εξασφαλίζεται η μακροβιότητα μιας εκφυλιστικής οικονομικής κατάστασης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό πρέπει, κατά τη δική μου άποψη, να τοποθετήσουμε και τη χορήγηση του «επιδόματος φτώχειας» που θεσμοθετεί η παρούσα κυβέρνηση.

Αυτές οι «εφευρέσεις ευσπλαχνίας» των υποστηρικτών του νεοφιλελευθερισμού ασφαλώς πρέπει να σταματήσουν. Και από την ΕΕ (Ταμεία Συνοχής) και από τις κυβερνήσεις. Γιατί προσβάλλουν βάναυσα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Οι φτωχοί πρέπει να έχουν το απαιτούμενο για τη διαβίωσή τους επίδομα και να το κερδίζουν από την εργασία τους και μόνον και όχι από τα φιλάνθρωπα αισθήματα της κάθε κυβέρνησης. Σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν όλοι οι ηγέτες των κρατών. Και να υιοθετήσουν μέτρα διασποράς του εισοδήματος, αυστηρών ελέγχων των κερδοσκοπικών δυνάμεων της αγοράς και συντριβής των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων. Με λίγα λόγια μέτρα για την καταπολέμηση της ακρίβειας που αποτελεί και αυτή βασικό παράγοντα εξάπλωσης της φτώχειας. Οι εργαζόμενοι κυκλώθηκαν από τη στασιμότητα των αμοιβών εργασίας, από την ακρίβεια που εξαπλώθηκε με τη βοήθεια του ευρώ, από την ανεργία και από την ανυπαρξία μηχανισμών διασποράς του πλούτου. Όλες αυτές οι πληγές όμως μπορούν να εκλείψουν ή να περιοριστούν δραστικά αν εφαρμοστεί μια οικονομική πολιτική με ανθρώπινο πρόσωπο.

Διανύουμε προεκλογική περίοδο και το «επίδομα φτώχειας» ασφαλώς θα αποδοθεί στο πακέτο παροχών της κυβέρνησης. Και ίσως να υπάρξουν και άλλες παροχές προς τους οικονομικά και κοινωνικά αδυνάτους. Είναι τα όπλα της κυβέρνησης. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ας παρουσιάσει ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα καταπολέμησης των παραγόντων που προκαλούν την εξάπλωση της φτώχειας. Θα είναι η πλέον σημαντική προσφορά στον δεινά δοκιμαζόμενο λαό της σκληρής δουλειάς.

ΥΓ.: Τελειώνοντας τη σημερινή μας παρουσίαση θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφέρουμε μια έξοχη πρωτοβουλία του ΣΕΒ. Το ΔΣ είχε τη φωτεινή ιδέα να παρουσιάσει σε επιμελημένη έκδοση την ιστορία του συνδέσμου με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός αιώνα από την ίδρυσή του (1907-2007). Το έργο αυτό αποτελεί πολύτιμη συμβολή στην ιστορική απεικόνιση μιας πτυχής της νεώτερης ιστορίας του οικονομικού βίου της σύγχρονης Ελλάδας. Πολύτιμο βοήθημα για όποιον ενδιαφέρεται για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας μας κατά τον προηγούμενο αιώνα. Ευχαριστώ τη διοίκηση του ΣΕΒ για την αποστολή του έργου αυτού και ελπίζω να μου δοθεί η ευκαιρία μιας εκτεταμένης παρουσίασης γιατί πραγματικά το αξίζει.