Ο νικητής με τις λιγότερες έδρες και οι στριμωγμένοι στρατηγοί

Η δημοκρατία στην Τουρκία λειτουργεί υπό τη σκιά των στρατηγών οι οποίοι κάθε φορά που βλέπουν ότι η πορεία του πολιτεύματος και των κομμάτων δεν είναι αυτή που επιθυμούν και εγκρίνουν προβαίνουν σε διορθωτική παρέμβαση, συνήθως με τη μορφή πραξικοπήματος. Μην ξεχνάμε ότι ο εκλεκτός σήμερα των κεμαλικών στρατηγών Ντενίζ Μπαϊκάλ, απολογούμενος για την αποτυχία του κόμματός του (ουσιαστικά για την επιτυχία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης μια και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα δεν απέτυχε, αφού βελτίωσε τα ποσοστά του), θύμισε ότι στις αρχές της δεκαετίας του ’80 είχε απαγορευτεί από το καθεστώς η λειτουργία του κόμματός του (όπως και άλλων κομμάτων) ενώ από τον ίδιο είχαν αφαιρεθεί τα πολιτικά δικαιώματα επί επτά χρόνια! Το βέβαιο είναι ότι το στρατιωτικό κατεστημένο της Τουρκίας που αποτελεί την ουσιαστική και πραγματική κινητήρια δύναμη των πραγμάτων στη χώρα δεν είναι καθόλου ευχαριστημένο με το σαρωτικό 46,54% που έλαβε το κόμμα του απερχόμενου και επόμενου πρωθυπουργού Ταγίπ Ερτογάν.

Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του πρωθυπουργού χωρίς να είναι κλασικό ισλαμικό κόμμα διατηρεί σημαντικά στοιχεία από τη θρησκευτική παράδοση του Ισλάμ, κάτι που ενοχλεί τους οπαδούς του κοσμικού κράτους στρατηγούς που επιπλέον θεωρούν εαυτούς κληρονόμους της πολιτικής και κοινωνικής διαθήκης του Κεμάλ Ατατούρκ, άρα θεματοφύλακες της μορφής του κράτους που σχημάτισε και παρέδωσε ο Κεμάλ. Ασφαλώς κανείς δεν πιστεύει (και οι στρατηγοί δυσκολεύονται να πείσουν ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο) ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί (και θέλει) να μεταβάλει το κόμμα του σε κόμμα φανατικών της Τζιχάντ και ωρυόμενων ιμάμηδων, βλέποντας μπροστά του μόνο τη «μαντίλα», την προσευχή και το πράσινο του Ισλάμ. Επί της πρωθυπουργίας του σημειώθηκε η μεγαλύτερη δυνατή προσέγγιση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ διάχυτη είναι η αίσθηση πως το κόμμα του θα ήθελε πολύ να αλλάξουν αναχρονιστικοί νόμοι και άρθρα του Συντάγματος που για παράδειγμα καταδικάζουν έναν άνθρωπο επειδή λέει τη λέξη κύριος αναφερόμενος σε έναν Κούρδο ή καταδικάζουν έναν άλλο επειδή έθιξε την ιδέα του τουρκισμού.

Όμως οι θεματοφύλακες του κεμαλισμού δεν θέλουν έστω και ένα λάιτ ισλαμικό κόμμα να κυβερνά τη χώρα και να κάνει μεταρρυθμίσεις που θίγουν την κληρονομιά έτσι όπως εκείνοι την αντιλαμβάνονται. Όμως η μάχη που έδωσαν υπέρ του περιορισμού της δύναμης των ισλαμιστών δεν απέδωσε, ενώ το εκλεκτό τους Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα έφτασε το 20,79%, ποσοστό που δεν πλησιάζει ούτε στο κατώφλι της εξουσίας. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης με 46,54% είναι παντοδύναμο στο Κοινοβούλιο αλλά και (περισσότερο) στον λαό, με αποτέλεσμα να πρέπει να χειριστεί πολύ προσεκτικά αυτή του τη δύναμη. Δυναμική η επάνοδος στο Κοινοβούλιο της άκρας Δεξιάς, ύστερα από πέντε χρόνια, της δίνει τη δυνατότητα να οικειοποιηθεί περισσότερα στοιχεία κοινοβουλευτισμού προκειμένου να έχει έναν ευρύτερο ρόλο στην κοινωνία και να μην ακούει συνεχώς τη φράση «οι γκρίζοι λύκοι μπήκαν στη Βουλή». Στον πίνακα που ακολουθεί βλέπουμε τα αποτελέσματα των εκλογών του 2007 και των προηγουμένων του 2002:

Μπορούμε να παρατηρήσουμε:
1. Ότι αν και το 2002 το κόμμα του κ. Ερντογάν πήρε μικρότερο ποσοστό από τώρα είχε περισσότερες έδρες στη Βουλή.
2. Το ίδιο συμβαίνει με το κόμμα του κ. Μπαϊκάλ.
3. Αυτά προκύπτουν επειδή το κόμμα του κ. Ντεβλέτ Μπαχτσελί κατόρθωσε να μπει στη Βουλή αυτήν τη φορά και μάλιστα με άνεση, ενώ το 2002 είχε μείνει εκτός για ποσοστό 0,46%. Το όριο εισόδου στη Βουλή για τα κόμματα είναι 10%. Με την είσοδό του πήρε αμέσως τους βουλευτές που προκύπτουν από τον εκλογικό νόμο, αφαιρώντας τους κυρίως από το δεύτερο κόμμα που είδε τη δύναμή του να μειώνεται κατά 65 έδρες, ενώ το πρώτο κόμμα απώλεσε 25 έδρες.
4. Οι ανεξάρτητοι (Κούρδοι, πλην τριών) που μπήκαν στη Βουλή ήταν αυτήν τη φορά 27, 19 περισσότεροι από το 2002. Το όριο του 10% δεν ισχύει για ανεξαρτήτους υποψηφίους, έτσι δυνάμεις που δεν μοιάζουν μεταξύ τους έκαναν χρήση αυτού του «παραθύρου» στον εκλογικό νόμο και κατάφεραν να εκλεγούν. Κούρδοι στην πλειοψηφία τους, αλλά και ο πρώην (πολλά υποσχόμενος) υπουργός Εξωτερικών Μεσούτ Γιλμάζ. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο κ. Γιλμάζ είναι πολύ πιθανό να αποτελέσει τον επόμενο ηγέτη του Δημοκρατικού Κόμματος (πιό γνωστό παλιότερα ως Κόμμα του Ορθού Δρόμου), αφού παραιτήθηκε ο αρχηγός του Μεχμέτ Αγάρ μετά την αποτυχία να μπει στη Βουλή. Συγκέντρωσε μόνο 5,3%.

Όλα αυτά, αλλά και πολλά άλλά στοιχεία που προκύπτουν από τις εκλογές και τις αναλύσεις των ειδικών, χρειάζονται περαιτέρω αξιολόγηση και ανάλυση. Προς το παρόν μαζί με αυτά ας κρατήσουμε το στοιχείο ότι ο κ. Ερντογάν με τις 340 έδρες διαθέτει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στην αποτελούμενη από 550 έδρες τουρκική Εθνοσυνέλευση, αλλά όχι την απαραίτητη (τα δύο τρίτα του σώματος σύμφωνα με το Σύνταγμα, δηλαδή 367 βουλευτές) για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας. Εδώ, σε αυτό το πεδίο, θα διεξαχθεί η επόμενη αναμέτρηση με τους κεμαλιστές…