ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ «ΣΥΜΦΩΝΙΑ» επιτείνει τα αδιέξοδα της Άγκυρας

Πρόκειται για την προκαταρκτική συμφωνία ή ακριβέστερα «μνημόνιο προθέσεων» (Memorandum of Understanding) που συνήψαν στην Άγκυρα οι υπουργοί Ενεργείας της Τουρκίας και του Ιράν για τη διοχέτευση ιρανικού φυσικού αερίου μέσω τουρκικών αγωγών προς την Ευρώπη και την ανάθεση στην Τουρκία της ανάπτυξης και από κοινού εκμετάλλευσης τριών φρεάτων αερίου στην πλούσια σε αποθέματα περιοχή του Παρς.

«Η συμφωνία θα κάνει τις ΗΠΑ και τη Ρωσία να ξανασκεφθούν τις θέσεις τους, τόσο στην ενεργειακή όσο και στη γενικότερη πολιτική», δήλωσε στην εφημερίδα «Ζαμάν» ο γενικός διευθυντής στρατηγικής της κρατικής εταιρείας αγωγών Σενκ Παλά. «Η Ευρώπη θα ανακουφισθεί με την είδηση ότι θα έχει εναλλακτική οδό ανεφοδιασμού της σε φυσικό αέριο, από το Ιράν και το Τουρκμενιστάν, μέσω Τουρκίας, με τη λήξη των ρωσικών συμβολαίων της το 2010».

Ως κίνηση μετρ που επαναφέρει την Τουρκία στο κέντρο της ενεργειακής σκακιέρας, χαιρέτισε ο τουρκικός Τύπος την ανακοίνωση-έκπληξη του υπουργού Ενεργείας Χιλμί Γκιουλέρ, τονίζοντας ότι σημειώνεται μετά τις συμφωνίες που υπέγραψε ο πρόεδρος Πούτιν με χώρες παραγωγούς αερίου της κεντρικής Ασίας και την ιταλική ΕΝΙ (αγωγός Σάουθ Στριμ) οι οποίες υπονομεύουν τον στόχο της Τουρκίας να καταστεί κεντρικός ενεργειακός κόμβος.

Και υπενθύμιζε ότι Ευρωπαίοι και Τούρκοι εμπειρογνώμονες είχαν δηλώσει τότε ότι η κίνηση του Πούτιν αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας όσο και της Ευρώπης να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Τα απωθημένα με τη Ρωσία

Στη μέθη αυτής της επιτυχίας αναδύθηκαν στην επιφάνεια αφ’ ενός μια αθέατη αν και οξεία τουρκο-ρωσική σύγκρουση συμφερόντων όσο και τα μεγαλόπνοα (ή υπερφίαλα) σχέδια της Τουρκίας να αποκτήσει ηγεμονικό ρόλο στην κεντρική Ασία, εν είδει σφήνας στον εκεί ανταγωνισμό Ρωσίας και ΗΠΑ.

Δημοσιεύματα και σχόλια ειδικών της ενέργειας παρουσίαζαν τη «συμφωνία» Τουρκίας-Ιράν ως αντίδοτο στην «ανανεωμένη απειλή αυξημένης ρωσικής κυριαρχίας στην Κασπία, η οποία αναδύθηκε πρώτα με τη συμφωνία που έκλεισε ο Πούτιν τον Μάρτιο με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης».

Ακολούθησε η συμφωνία του Πούτιν με τους προέδρους του Τουρκμενιστάν και του Καζακστάν για την κατασκευή αγωγού κατά μήκος της Κασπίας, για τη διοχέτευση τουρκμενικού φυσικού αερίου, μέσω Καζακστάν και Ρωσίας, στις δυτικές αγορές.

Επιπλέον ο πρόεδρος Ναζαρμπάγιεφ του Καζακστάν δήλωσε στον Πούτιν ότι στον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης μπορεί να διοχετευθούν 17 εκατομμύρια επιπλέον τόνοι καζακικού πετρελαίου. Και ως επιστέγασμα σημείωναν τη συμφωνία που συνήψε ο Πούτιν με την ιταλική ΕΝΙ τον Ιούνιο «που αποβλέπει να αντικαταστήσει το σχέδιο του αγωγού Ναμπούκο».

Τις τέως σοβιετικές δημοκρατίες του Τουρκμενιστάν και Καζακστάν μαζί με το «προστατευόμενό της» (έναντι της Αρμενίας) Αζερμπαϊτζάν η Τουρκία φιλοδοξεί να εντάξει στη σφαίρα επιρροής της και πάντως θεωρούσε φυσικούς «ενεργειακούς εταίρους» το φυσικό αέριο των οποίων θα την καταστήσει, διά των αγωγών της, κεντρικό ενεργειακό κόμβο και θα ενισχύσει τη γεωστρατηγική σημασία της.

Οι συμφωνίες Πούτιν που απαριθμούσε ο τουρκικός Τύπος αφαιρούν το προϋπολογισμένο πετρέλαιο και υγραέριο από τους προγραμματισμένους τουρκικούς αγωγούς και απειλούν με ματαίωση τα τουρκικά μεγαλεπήβολα σχέδια.

Η «συμφωνία προθέσεων» για τη μεταφορά φυσικού αερίου του Ιράν (ελκυστική -υπολόγιζαν- και για το Τουρκμενιστάν) προβλήθηκε έτσι σαν «τουρκική κίνηση ματ» στη διεθνή ενεργειακή σκακιέρα.

Ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Χιλμί Γκιουλέρ δήλωσε την Κυριακή σε πρες-κόνφερνς ότι διεξάγει συνομιλίες με ευρωπαϊκές χώρες για τη μεταφορά ιρανικού (και τουρκμενικού) φυσικού αερίου μέσω του σχεδιαζόμενου αγωγού Ναμπούκο. «Το τουρκμενικό χαρτί της Ρωσίας μπορεί να εξαερωθεί», θριαμβολογούσε υπότιτλος τουρκικής εφημερίδας…

Προσγείωση και κατήφεια

Η ευφορία των Τούρκων σχολιαστών ήταν βραχύβια.

«Αμερική και Ρωσία ανησυχούν για την τουρκο-ιρανική συμφωνία», τιτλοφορούσε, την Τρίτη, η «Τέρκις Ντέιλι Νιους», δημοσίευμα από όπου απουσίαζε όμως οποιαδήποτε ρωσική αντίδραση που θα δικαιολογούσε τον τίτλο. Συμμαχικές αποκλειστικά ήταν οι φραστικές βολές που επέφεραν την αναγκαστική προσγείωση. Αμερικανοί εκπρόσωποι στην Ουάσινγκτον και την Άγκυρα υπενθύμισαν το υφιστάμενο εμπάργκο του ΟΗΕ σε βάρος του Ιράν και την αντίθεση των ΗΠΑ σε πρωτοβουλίες που έρχονται σε αντίθεση με την αναμενόμενη απόφαση σκληρότερων κυρώσεων κατά της Τεχεράνης για το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Η εκπρόσωπος της πρεσβείας στην Άγκυρα χαρακτήρισε την προκαταρκτική συμφωνία «ιδιαίτερα άσοφη» ενέργεια. Και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έκανε διαφανή υπαινιγμό περί τουρκικού πυροτεχνήματος, καταλήγοντας με τη φράση για την προκαταρκτική συμφωνία: «Να δούμε αν θα οδηγήσει πουθενά…»

Ο Ερντογάν εξέφρασε την τηλεοπτική διαμαρτυρία του γιατί οι Αμερικανοί θεωρούν ότι πρέπει να τους ζητήσει την άδεια για να δεχθεί μια δελεαστική προσφορά προς το συμφέρον της χώρας του. Πρόσθεσε, όμως, πως πιστεύει ότι θα δείξουν κατανόηση. Αλλά τούρκοι ενεργειακοί εμπειρογνώμονες έσβηναν και τα υπολείμματα του πρώτου ενθουσιασμού, αναδεικνύοντας τα πρακτικά προβλήματα πραγματοποίησης αυτής της συμφωνίας προθέσεων και τις συνέπειες σύγκρουσης με τις ΗΠΑ στο θέμα του Ιράν και παραβίασης διεθνών κυρώσεων.

Οσοδήποτε και αν ήταν κίνηση-μπλόφα σε τουρκικό πόκερ με τη Ρωσία, η «θεαματική κίνηση της Άγκυρας», αντί να οδηγήσει σε ρωσική ανασύνταξη, πέτυχε να προσθέσει νέα πρόκληση στο βεβαρημένο ήδη παθητικό των σχέσεών της με την Ουάσινγκτον. Ήδη λίγες μέρες νωρίτερα ο Αμπντουλάχ Γκιουλ είχε δηλώσει ότι οι σχέσεις αυτές θα οδηγηθούν «σε κατάρρευση» αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες ότι Αμερικανοί στο Ιράκ εφοδιάζουν με όπλα τους αντάρτες του ΠΚΚ – θέμα που απασχόλησε και δηλώσεις του Ερντογάν, τουρκικό διπλωματικό διάβημα και επίσημη αμερικανική διάψευση, αλλά που εξακολουθεί να «ερευνάται» από τις τουρκικές αρχές.

Αυτά στο άκρως ηλεκτρισμένο κλίμα της τροφοδοτούμενης με στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα και καθημερινές πλέον δηλώσεις για επικείμενη τουρκική εισβολή στο Βόρειο Ιράκ (ημιανεξάρτητο Κουρδιστάν) κατά της οποίας δεν παύουν να «συμβουλεύουν» οι Αμερικανοί και να προειδοποιούν πρωθυπουργός και στελέχη της ιρακινής κυβέρνησης, Κούρδοι και Σιίτες.

Απροσδόκητη σύσταση προς την Τουρκία να μην προχωρήσει σ’ αυτήν τη μεταμφιεσμένη επέλαση προς τα πετρέλαια του Κιρκούκ, προήλθε, στις αρχές της εβδομάδας, από τη σύμμαχό της (σε κοινές επιχειρήσεις βομβαρδισμού Κούρδων ανταρτών στα βουνά του Βορείου Ιράκ) και ενεργειακό εταίρο της: την Τεχεράνη… Σε συνέντευξή του στην τουρκική «Μιλιέτ», ο Ιρανός αντιπρόεδρος κ. Μεσάι προειδοποίησε ότι «μια στρατιωτική επιχείρηση θα είχε πολύ αρνητικά αποτελέσματα» και ότι η λύση στο πρόβλημα της τρομοκρατίας, που πλήττει και τις δυο χώρες, θα πρέπει να επιδιωχθεί με τη συνεργασία όλων των χωρών της περιοχής.

Η ιρανική τοποθέτηση αποτελεί τον τελευταίο κόμπο στον γόρδιο δεσμό των αδιεξόδων στα οποία έχουν οδηγήσει την Άγκυρα οι νέο-οθωμανικές φαντασιώσεις της.