Η «ψωροκώσταινα» που δημιουργούσε πέθανε

Όμως η εντύπωση αυτή είναι εσφαλμένη. Και τούτο γιατί και το μακροοικονομικό περιβάλλον (επιδόσεις της οικονομίας) και το μικροοικονομικό (επιχειρηματικό) ήταν και είναι ακόμη προβληματικά και προς το παρόν δεν υπάρχουν απτά σημάδια βελτίωσης. Απλώς εξακολουθεί και η σημερινή κυβέρνηση να ακολουθεί την εσφαλμένη, κατά τη γνώμη μας, πολιτική των κυβερνήσεων Σημίτη ετεροχρονισμού των προβλημάτων ή παραγνώρισής τους ως τάχα ασήμαντων. Θεωρώ απίθανο το ΠΑΣΟΚ να «θριαμβολογήσει» για την ένταξή μας στην ΟΝΕ και θα στραφεί στα δομημένα ομόλογα και στην ανικανότητα της σημερινής κυβέρνησης να πατάξει τη διαπλοκή και τη διαφθορά. Και τα δομημένα ομόλογα που αγοράστηκαν από τα ασφαλιστικά ταμεία αυτό δείχνουν.

Η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να πείσει το εκλογικό σώμα ότι από το 2004, όταν ανέλαβε την εξουσία, η οικονομία μας παρουσίασε σημαντικές βελτιώσεις σε όλους τους τομείς. Και θα «θριαμβολογήσει» για τα επιτεύγματά της αυτά. Η προσπάθεια εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης θα οδηγήσει σε συνθήματα, προεκλογικά κατασκευάσματα, και από τις δύο πλευρές, χωρίς καμιά θεμελίωση. Και ορισμένες φορές έξω και μακριά από την πραγματικότητα. Και όποιος ψηφοφόρος παρασυρθεί. Μέσα στα «πυρά» των προεκλογικών συνθημάτων εντυπωσιασμού, ο ψηφοφόρος δεν μπορεί να αποφασίσει νηφάλια και αντικειμενικά. Και μιλάμε για τον μη φανατικό πολίτη. Για τον λόγο αυτόν θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια εικόνα για τις εξελίξεις σε ορισμένους τομείς της οικονομίας, που κακώς βέβαια βρίσκονται έξω από το ενδιαφέρον των περί τα πολιτικά ασχολούμενων. Και όμως, αυτοί οι «ξεχασμένοι» τομείς επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τις εξελίξεις στην οικονομία και στη ζωή. Ένας τέτοιος τομέας είναι και το εμπορικό ισοζύγιο της χώρας μας και οι πρόσφατες εξελίξεις στη διαμόρφωσή του.

Το εμπορικό ισοζύγιο παρακολουθεί και απεικονίζει τις εμπορικές μας συναλλαγές με τις άλλες χώρες, δηλαδή τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των εισαγωγών – εξαγωγών καυσίμων και πλοίων. Η διαφορά μεταξύ εισαγωγών και εξαγωγών εάν είναι αρνητική αποτελεί το εμπορικό έλλειμμα. Εύκολα εννοείται ότι ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο υπάρχει όταν οι εισαγωγές υπερτερούν των εξαγωγών. Η Ελλάδα παρουσιάζει κάθε χρόνο ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο, το οποίο καλύπτεται από το περίσσευμα του ισοζυγίου υπηρεσιών και από το περίσσευμα επίσης των κεφαλαιακών μεταβιβάσεων π.χ. μεταναστευτικά εμβάσματα, μεταβιβάσεις (εισροές από την ΕΕ κ.λπ.). Αυτή η κάλυψη όμως του εμπορικού μας ελλείμματος δεν είναι πλήρης και επομένως υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Ας δούμε όμως τις εξελίξεις στο εμπορικό ισοζύγιο κατά την τελευταία τετραετία (2003 – 2004 – 2005 – 2006). Το 2003 οι συνολικές εισαγωγές αγαθών έφτασαν στα 33.757,06 εκατ. ευρώ και οι συνολικές εξαγωγές στα 11.113,59 εκατ. ευρώ. Επομένως το εμπορικό έλλειμμα τελικά διαμορφώθηκε στα 22.643,46 εκατ. ευρώ. Εκείνη τη χρονιά οι εισαγωγές καυσίμων έφτασαν στα 5.316,5 εκατ. ευρώ. Το 2004 έχουμε εισαγωγές 38.089,04 εκατ. ευρώ και εξαγωγές 12.653,28 εκατ. ευρώ και επομένως εμπορικό έλλειμμα 25.435,76 εκατ. ευρώ. Τη χρονιά αυτή οι εισαγωγές καυσίμων έφτασαν στα 6.055,8 εκατ. ευρώ. Το 2005 οι εισαγωγές έφτασαν στα 41.747,77 εκατ. ευρώ και οι εξαγωγές στα 14.200,87 εκατ. ευρώ. Συνεπώς το εμπορικό έλλειμμα διαμορφώνεται στα 27.546,9 εκατ. ευρώ. Το 2005 οι εισαγωγές καυσίμων έφτασαν στο ύψος των 8.886,9 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω υπερβολικής αύξησης της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Και ερχόμαστε στο 2006, όπου διαπιστώνουμε σημαντικές επιβαρύνσεις στο εμπορικό ισοζύγιο. Οι συνολικές εισαγωγές αγαθών φτάνουν στα 51.440,6 εκατ. ευρώ και οι εξαγωγές στα 16.154,3 και επομένως το εμπορικό έλλειμμα διαμορφώνεται στα 35.286,3 εκατ. ευρώ. Αυτήν τη χρονιά οι εισαγωγές καυσίμων διαμορφώνονται στα 11.701,1 εκατ. ευρώ, λόγω υπερβολικής αύξησης των τιμών. Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι:

α) Οι εξαγωγές αγαθών μόλις και μετά βίας καλύπτουν το 50% των εισαγωγών αγαθών. Σημειώνουμε ότι πριν από την πλήρη ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ (1981) οι εξαγωγές μας κάλυπταν περίπου το 60% των εισαγωγών. Η κάμψη άρχισε από το 1981, όταν οι εξαγωγές κάλυψαν το 52% των εισαγωγών και το 1988 κάλυψαν το 49%. Εκείνη την περίοδο οι εισαγωγές μας υπερδιπλασιάστηκαν (εισαγωγές 1981 = 459 δισ. δρχ. και 1988 = 1.084 δισ. δρχ.). Οι ελληνικές εξαγωγές δεν παρουσίασαν ανάλογη αύξηση (εξαγωγές 1981 = 258 δισ. δρχ. και 1988 = 499 δισ. δρχ.). Άρχισε δηλαδή η εισαγωγική διείσδυση των ξένων προϊόντων στην ελεύθερη πλέον ελληνική αγορά. Τα προστατευτικά τείχη έπεσαν, οι εισαγωγές ήταν ελεύθερες και χωρίς δασμούς από τις λοιπές κοινοτικές χώρες. Είναι ένα από τα αποτελέσματα του «συνεταιρισμού» μας με οικονομίες που βρίσκονται σε ανώτερο οικονομικό και τεχνολογικό επίπεδο.

β) Η εισαγωγική διείσδυση των ξένων προϊόντων όσο εντονότερη και υπέρτερη είναι από την αύξηση της εξαγωγικής δραστηριότητας, προκαλεί διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος. Αυτό ακριβώς συνέβη στη χώρα μας. Από την πλευρά των εξαγωγών είχαμε επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης και από την πλευρά των εισαγωγών επιτάχυνση (καταναλωτική κοινωνία). Η αύξηση της κατανάλωσης αγαθών βέβαια σημαίνει και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι η αύξηση της κατανάλωσης στηρίζεται στην αντίστοιχη αύξηση των ατομικών εισοδημάτων της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας, δηλαδή των μισθωτών και των συνταξιούχων. Και όχι στη δωρεάν μεταφορά πόρων (κοινοτικές εισροές) και στην υπερχρέωση της μεγάλης πλειοψηφίας των νοικοκυριών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

γ) Η εισαγωγική διείσδυση προκαλεί και αποσάθρωση της παραγωγικής μηχανής. Τα αποτελέσματα είναι επώδυνα και μπορούμε να πούμε και επικίνδυνα για το μέλλον της οικονομίας. Με τη βοήθεια και της διαφήμισης δημιουργείται μια ισχυρή καταναλωτική ροπή προς τα ξένα, εισαγόμενα προϊόντα. Τα εγχώρια θεωρούνται, κακώς βέβαια, μη επώνυμα. Η συρρίκνωση της κατανάλωσης εγχώριων προϊόντων προκαλεί αναγκαστικά μείωση της παραγωγής και ανεργία. Η Ελλάδα στην εποχή που ήταν έξω από την ΕΟΚ (σημερινή ΕΕ) και μακριά από την παγκοσμιοποίηση και τον κοινωνικά φθοροποιό νεοφιλελευθερισμό δεν είχε παρά ελάχιστη ανεργία. Τώρα έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας μέσα στην ΕΕ. Η ανεργία και η εισοδηματική υστέρηση των μισθωτών και συνταξιούχων οδηγεί τελικά ή στην εξαθλίωση ή στην υπερχρέωση των νοικοκυριών.

δ) Η κυβέρνηση κατάφερε να συγκρατήσει σε ανεκτούς ρυθμούς την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος μέχρι και το 2005. Παρέλαβε το εμπορικό έλλειμμα στο τέλος του 2003 στα 22.643 εκατ. ευρώ, το 2004 το έφτασε στα 25.435 εκατ. ευρώ, το 2005 ανέβηκε στα 27.546 εκατ. ευρώ. Οι ρυθμοί αύξησης του ελλείμματος ήσαν πολύ κάτω του 10%. Το 2006 παρουσιάζεται μια απρόσμενη αύξηση του εμπορικού ελλείμματος κατά 28% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Οι εισαγωγές παρουσίασαν αύξηση 23,2%, ενώ οι εξαγωγές αύξηση μόνο 13,8%. Επιδείνωση της εισαγωγικής διείσδυσης, που οφείλεται στην κατά 2.814 εκατ. ευρώ αύξηση των εισαγωγών καυσίμων, στην αύξηση εισαγωγών πλοίων κατά 2.698 εκατ. ευρώ και στην αύξηση των εισαγωγών σε λοιπά αγαθά κατά 4.170 εκατ. ευρώ. Η καταναλωτική μανία συνεχίζεται και διευρύνεται σημαντικά το 2006.

Ας δούμε τώρα πώς καλύπτεται το εμπορικό έλλειμμα. Την τριετία 2004 – 2006 έχουμε ετήσιο περίσσευμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών κατά 15.000 εκατ. ευρώ, ενώ το 2003 το περίσσευμα ήταν της τάξης των 11.500 εκατ. ευρώ. Επίσης περίσσευμα της τάξης των 3.500 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως παρουσιάζει και το ισοζύγιο τρεχουσών μεταβιβάσεων. Το ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων (κυρίως μεταβιβάσεις από τα κοινοτικά ταμεία) παρουσιάζει ετήσιο περίσσευμα της τάξης των 2.000 – 2.500 εκατ. ευρώ, με μοναδική εξαίρεση το 2006 όπου το περίσσευμα έφτασε στα 3.041,3 εκατ. ευρώ, χάρη στην υψηλότερη απορρόφηση των κοινοτικών πόρων του Γ΄ ΚΠΣ. Το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών αφήνει κάθε χρόνο σημαντικό περίσσευμα (2003 = 9.663 εκατ. ευρώ, 2004 = 8.098 εκατ. ευρώ, 2005 = 12.606 εκατ. ευρώ και το 2006 = 20.363 εκατ. ευρώ). Το ισοζύγιο αυτό αφορά τη διακίνηση κεφαλαίων για επενδύσεις στην Ελλάδα (εισροές) και επενδύσεις Ελλήνων στο εξωτερικό (εκροές). Χάρη στις υψηλές επενδύσεις χαρτοφυλακίου που γίνονται από τα ξένα κεφάλαια το ισοζύγιο αυτό παρουσιάζει θετική εικόνα. Ακόμη πολλές εισηγμένες στο ΧΑ μετοχές παρουσιάζουν αρκετό ενδιαφέρον. Και οι αποκρατικοποιήσεις συνεχίζονται. Ως πότε όμως θα υπάρχει αυτή η ευνοϊκή συγκυρία που θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών; Πάντως, το περίσσευμα από τις καθαρές εισροές κεφαλαίων κατά τη φετινή χρονιά προβλέπεται να παρουσιάσει σημαντική μείωση, καθώς και οι αποκρατικοποιήσεις περιορίστηκαν και οι «μετοχές ευκαιρίας» εξαντλούνται. Το συμπέρασμα είναι ότι η κάλυψη του σημαντικού εμπορικού μας ελλείμματος κατά το μεγαλύτερο ποσοστό του στηρίζεται σε θετικά στοιχεία πρόσκαιρης απόδοσης, όπως είναι π.χ. οι εισροές κοινοτικών πόρων, οι κερδοσκοπικές επενδύσεις χαρτοφυλακίου, οι εισπράξεις από τις πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου σε ξένους κ.λπ. Αντιθέτως, θα αυξάνονται τα αρνητικά στοιχεία. Οι εισαγωγές καταναλωτικών αγαθών, οι εκροές των αμοιβών των αλλοδαπών μεταναστών, οι τοποθετήσεις ελληνικών κεφαλαίων στο εξωτερικό, οι πληρωμές για την εξυπηρέτηση του τεράστιου δημόσιου χρέους (τόκοι και χρεολύσια), οι εξοφλήσεις των μερισμάτων των ξένων μετόχων (πληρωμές 2004 = 7.000 εκατ. ευρώ, 2005 = 8.730 εκατ. ευρώ και 2006 = 10.464 εκατ. ευρώ) και πολλά άλλα στοιχεία του Ισοζυγίου Εξωτερικών Συναλλαγών θα αυξάνονται και θα μας δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα. Η «ψωροκώσταινα» που δημιουργούσε πέθανε. Οι κληρονόμοι της ρευστοποιούν την κληρονομιά για να φαίνονται πλούσιοι!