Ο κ. Γκαργκάνας «πάει σχολείο»

Ούτε η «βαρύγδουπος» δήλωσί του περί της… νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (που διενεμήθη στ’ αγγλικά από τον φόβο των… παρερμηνειών) μήτε η αντίφασι μεταξύ του δήθεν υψηλού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας μας (4%) και της διατηρήσεως της ανεργίας στο «9,5%», συνεκίνησαν τους προσκληθέντες δημοσιογράφους, εις γεύμα, στον τελευταίον όροφο του μεγάρου της οδού Σταδίου, την περασμένη Δευτέρα. Εκείνοι τον χαβά τους: Πώς δεν πήρε χαμπάρι η Τράπεζα της Ελλάδος το παιχνίδι πού επαίζετο με τα διαθέσιμα των συνταξιοδοτικών ταμείων; Τι συνέβη και η «Ειδική επιτροπή ελέγχου και εποπτείας της διαχείρισης των περιουσιών των Ταμείων», με πρόεδρο τον υποδιοικητή κ. Τάκη Θωμόπουλον, περιέπεσεν εις χειμερίαν νάρκη τον… Μάιο του 2004 και διατί η Κεντρική Τράπεζα περιόρισε τον έλεγχο στις προμήθειες των εμπορικών Τραπεζών κι άφησε τα Ταμεία ελεύθερα να υπερβούν το όριο του 23% και να πληρώνουν προμήθειες μέχρι και 12% στις επενδύσεις κινητών αξιών;

Στα ερωτήματα αυτά προσεπάθησε ο κ. διοικητής να δώσει μία πειστικήν απάντησιν. Ότι «δεν είμαστε επόπτες παντός… επιστητού!». «Ξέρανε τα Ταμεία. Δεν ήσαν ανίδεοι» (τι αγόραζαν). Η «προϊστάμενη αρχή δεν αξιολογεί την επένδυσι. Αδυνατεί να τιμολογήσει» (το ομόλογον). «Αρμόδια της υποθέσεως είναι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς» (Σ.σ.: Χάρις στον πρόεδρό της κ. Αλέξη Πιλάβιο απεκαλύφθη το σκάνδαλον της «Ακρόπολις» – χωρίς αυτόν, τα Ταμεία θα υφίσταντο πραγματική και όχι αποθετική ζημία). «Επικρατεί μεγάλη χαλαρότητα στα Ταμεία» (αλλ’ όσον αφορά στις πολιτικές ευθύνες) αυτός απλώς «προΐσταται της Τράπεζας της Ελλάδος και φροντίζει την διαφύλαξι του κύρους της».

Εν τούτοις, όσον και εάν προσεπάθησεν ο κ. Γκαργκάνας να μεταθέσει τις ευθύνες εις άλλους, η Τράπεζα της Ελλάδος είναι «μέρος του προβλήματος» των ομολόγων διά τους εξής λόγους:

1. Η «λεηλασία των Ταμείων» δεν είναι κάτι το καινούργιο. Προϋπήρξεν ακόμη και επί των ημερών του αειμνήστου διοικητού Ξενοφώντος Ζολώτα, όταν με τον αναγκάστικό νόμο 1611 του 1950 τ’ αποθεματικά των Ταμείων κατετίθοντο ατόκως στην κεντρική Τράπεζα και εχρησιμοποιούντο «δι’ αναπτυξιακούς σκοπούς», Κύριος οίδε τίνι τρόπω. Εξ ου και σήμερον το μεν συνταξιοδοτικόν χρέος έφθασε το 200% του ΑΕΠ, η δε περιουσία των 81 ταμείων περιορίσθη στα 27 δισ. ευρώ.

2. Αφού η φέρουσα τον βαρύτιμο τίτλον «Ειδική επιτροπή ελέγχου και εποπτείας της διαχείρησης της περιουσίας των Ασφαλιστικών Ταμείων» δεν είχε επί τετραετίαν συγκροτηθή, δεν θα έπρεπε να προεδρεύεται από τον υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Στο Ελληνικό λεξιλόγιον υπάρχει και η λησμονημένη λέξις «παραίτησις».

3. Ως οι πρωτοετείς φοιτητές της Οικονομικής μανθάνουν όσον αφορά στα ομόλογα, ισχύουν τρεις βασικοί κανόνες που παρεβιάσθησαν στην περίπτωσι των «δομημένων ομολόγων», τα οποία διεπραγματεύθη ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομικών κ. Γ. Κουρής.

Πρώτος κανών: Ένα ευρώ που εισπράττεται σήμερα έχει μεγαλύτερη αξίαν από ένα ευρώ που θα εισπραχθή αύριο – ακόμη και αν η είσπραξι είναι βεβαία. Το «δομημένο ομόλογο» της J. P. Morgan, το καλούμενον «constant maturity swap» δεν ήταν βέβαιον ότι θ’ απεδιδε κέρδη στην μακρά διάρκεια του, πολλώ δε μάλλον καθ’ όσον την τελευταία διετία, η «καμπύλη των επιτοκίων ήταν ευθεία» και τοιούτου είδους ομόλογα επωλούντο με ζημίαν 20% της ονομαστικής των αξίας. Με την άνοδο των επιτοκίων μειώνεται η τιμή των ομολόγων, ο δε κ. Γκαργκάνας εδήλωσε ότι «τα επιτόκια της ΕΚΤ αυξήθησαν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες από του Δεκεμβρίου του 2005». (Μετάφρασί μας)

Δεύτερος κανών: «Εις έναν κόσμο που επικρατεί επιτόκιον 6%, η συνήθης περίπτωση είναι να πληρώσετε σήμερα 862,35 ευρώ, για ένα ομόλογο αξίας 1.000 ευρώ, στα επόμενα 30 χρόνια θα λαμβάνετε ένα τοκομερίδιον 50 ευρώ ετησίως και στα τέλη του τριακοστού θα εισπράξετε επιπλέον ποσό 1.000 ευρώ» (*). Το ομόλογο των 280 εκατομ. ευρώ ηγόρασαν τα τέσσερα Ταμεία στο 100% και όχι στο 88% που το ετιμολόγισεν η J. P. Morgan ή στο 92,95% που το μεταπώλησε στην Νόρθ Άσσετ Μάνατζμεντ του κ. Παπαμαρκάκη ή στο 99% που το… «θεματοφύλαξε» η Χιποφεράϊνσμπάνκ, απ’ όπου το προμηθεύθη ο κ. Πρινιωτάκης της «Ακρόπολις». Εδώ ευρίσκεται το αστικόν σκάνδαλον του αδικαιολογήτου πλουτισμού: Εισεπράχθησαν προμήθειες 20-30 εκατομ. ευρώ ή 10 δισ. δραχμών.

– Τις εκαρπώθη; Πάντως όχι τα Ταμεία που ηγόρασαν το ομόλογο στα 280 εκατομ. ευρώ. (Θεμελιούται το αδίκημα απιστίας ή και δωροληψίας;)

Τρίτος κανών: «Αν στο ανωτέρω παράδειγμα υπολογίσετε όλα τα χρήματα που θα εισπράξετε (ως τοκομερίδια) συμπεριλαμβανομένων των 1.000 ευρώ και τα προεξοφλήσετε με επιτόκιον 6% στην ημερομηνία της αγοράς και μετά τα προσθέσετε, θα βρήτε την τιμή αγοράς του ομολόγου σας.» (ibid).

Ο κ. Γκαργκάνας έπρεπε να βάλη έναν από τις εκατοντάδες οικονομολόγους που συντηρεί στην «ανεξάρτητη» κεντρική Τράπεζα, να υπολογίσει όλες τις πληρωμές του ομολόγου της J. P. Morgan (αλλά και των άλλων Τραπεζών που ήλεγξεν εκ των υστέρων) και όχι να διατείνεται ότι ο υπολογισμός του κόστους των ομολόγων είναι δυσχερής ή ότι εάν η «πράξη Διοικητή (2538.11.2.2004 ΦΕΚ Α΄ 58/27.2.04) παρέμεινε ανενεργός, αυτό οφείλεται στην αδυναμία λειτουργίας της Ειδικής Επιτροπής». Υπήρχε -και μάλιστα προηγουμένως- ελεγκτικός μηχανισμός στην Τράπεζα της Ελλάδος για την αξιολόγησι των επενδύσεων των ασφαλιστικών φορέων και συνεπώς δεν παρίστατο ανάγκη «νομοθετικής εξουσιοδότησης» για τον έλεγχο των Ταμείων.

Τέλος, εν σχέσει με την υπέρβασι του «επενδυτικού ορίου 23% από πολλούς ασφαλιστικούς φορείς» – αυτό και αν δεν θεμελιοί καραμπινάτη «πολιτικήν ευθύνη», αφού ρητώς εξηρέθησαν του ορίου τα ομόλογα του Δημοσίου.

– Αλλά τους νόμους ποίος τους κατασκευάζει, αν όχι οι πονηροί πολιτικοί «μας», διά να κρύβουν τα δημόσια ελλείμματα;

(*) «Τα Μαθηματικά του Χρήματος» υπό Morton D. Davis. Εκδόσεις Κάτοπτρο σελ.238.