Η πρόταση Σαρκοζί για ίδρυση Μεσογειακής Κοινότητας

Και η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) ξεκίνησε από την έμπνευση του γάλλου υπουργού Εξωτερικών R. Schuman για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (EKAX) που στη συνέχεια προχώρησε και έφτασε στην οικονομική ολοκλήρωση της σημερινής ΕΕ. Επομένως η Γαλλία έχει παραδοσιακά δυναμική συμμετοχή στην ίδρυση πετυχημένων οικονομικών ενώσεων.

O Σαρκοζί οραματίζεται τη Μεσογειακή Οικονομική Κοινότητα καθώς είναι βέβαιος ότι έτσι προσφέρει ύψιστες υπηρεσίες στην πατρίδα του, αλλά και στον δικό του ιδεολογικοπολιτικό προσανατολισμό της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας της αγοράς.

Ο γάλλος Πρόεδρος είδε το γόητρο της Γερμανίας να ανεβαίνει με την επέκταση της ΕΕ προς τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που φυσικά δεν διαθέτουν οικονομικές επιδόσεις που να δικαιολογούν την ένταξή τους στην ΕΕ. Και έχει στον νου του να πετύχει την ενίσχυση του γοήτρου της χώρας του στις μη ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες, που και αυτές θέλουν να προχωρήσουν σε μια οικονομική ένωση για να πετύχουν ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στενότερη συνεργασία με την ΕΕ. Το Μαρόκο προ ετών είχε υποβάλει αίτηση ένταξης στην ΕΕ, η οποία όμως απερρίφθη με το αιτιολογικό ότι η χώρα αυτή δεν είναι ευρωπαϊκή. Λιβύη, Αίγυπτος και Ισραήλ με πολύ ενθουσιασμό θα γίνονταν μέλη μιας μεσογειακής κοινότητας, στενά συνδεδεμένης με την ΕΕ, με γέφυρα τη Γαλλία. Εξάλλου και το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο και κυρίως οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τη δημιουργία ολοκληρωμένων οικονομικών ενώσεων, καθώς ο νεοφιλελευθερισμός μπορεί εύκολα, αιχμαλωτίζοντας την ηγεσία τους, να διεισδύει σε όλα τα κράτη μέλη (μ’ έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια!). Οι οικονομικές ενώσεις κρατών είναι η «Κερκόπορτα» που διευκολύνει την άλωση των μικρών και ασθενών οικονομιών. Και οι οικονομίες των μη ευρωπαϊκών χωρών της λεκάνης της Μεσογείου είναι αυτές που δεν έχουν ανοίξει ακόμη την πόρτα τους στην παγκοσμιοποιημένη αγοραία οικονομία. Έτσι η πρόταση Σαρκοζί προσφέρει υπηρεσία στη Γαλλία, αλλά και στον νεοφιλελευθερισμό, που σήμερα ελάχιστη επιτυχία παρουσιάζει στην προσπάθεια διείσδυσης στις μεσογειακές χώρες, κυρίως της αφρικανικής ακτής, στις οποίες κυριαρχεί ο ισλαμισμός.

Η ίδρυση της Μεσογειακής Οικονομικής Κοινότητας για τον Σαρκοζί προσφέρει λύση και στο πρόβλημα της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Ο γάλλος Πρόεδρος από χρόνια έχει ταχθεί εναντίον της εισόδου της χώρας αυτής στην ΕΕ. Και το μόνο που συζητάει είναι η «ειδική σχέση» της ΕΕ με την Τουρκία. Την άποψή του αυτήν εξακολουθεί να την υποστηρίζει και τώρα που έχει αναλάβει την ηγεσία της Γαλλίας. Στην προ 15θημέρου επίσκεψή του στις Βρυξέλλες στην έδρα της ΕΕ και προ ημερών στη συνάντησή του με τον ιταλό πρωθυπουργό Ρομάνο Πρόντι εξέφρασε την απαρασάλευτη θέλησή του να αποτρέψει την ένταξη της Τουρκίας. Για το πότε, απάντησε με διπλωματικό τρόπο ότι ο χρόνος δεν επείγει, καθώς τώρα προέχει η εξεύρεση λύσης στο θέμα του Συντάγματος της ΕΕ. Στο θέμα της Τουρκίας ο Σαρκοζί δείχνει την επιθυμία του να κερδίσει χρόνο για να προπαρασκευάσει κατάλληλα το έδαφος, καθώς το θέμα αυτό είναι αρκετά σοβαρό, ειδικά από την πλευρά της πολιτικής του διάστασης. Όσο οι ΗΠΑ αταλάντευτα υποστηρίζουν την ένταξη της Τουρκίας είναι καθορισμένη και ανυποχώρητη η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ισχυρού φιλοαμερικανού λόμπι, που πατρονάρεται από τη Βρετανία και την Πολωνία, να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Ειδικά η Βρετανία δείχνει ιδιαίτερο «πάθος» για την ένταξη της Τουρκίας. Ο Σαρκοζί λοιπόν πρέπει να πετύχει μεταστροφή των διαθέσεων του Προέδρου Μπους και μετά τα πράγματα γίνονται ευκολότερα για τον Πρόεδρο της Γαλλίας. Πάντως τώρα τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν ταχθεί υπέρ της ένταξης της Τουρκίας, έχοντας επηρεαστεί από την αμερικανική υποστήριξη προς την Τουρκία, η οποία στο παρελθόν υπήρξε ολόθερμη! Ο Σαρκοζί όμως και η γαλλική διπλωματία ξέρουν πότε θα έρθει η κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσουν τις προσπάθειες. Η πρόταση για τη δημιουργία Μεσογειακής Οικονομικής Κοινότητας είναι ένα όπλο που μπορεί να μεταστρέψει τη θέση της ηγεσίας των ΗΠΑ, όπως τουλάχιστον πιστεύουν οι διπλωματικοί σύμβουλοι του γάλλου Προέδρου. Και οι πιθανότητες είναι ισχυρές.

Αυτή είναι η πολιτική διάσταση της πρότασης για τη δημιουργία της Μεσογειακής Οικονομικής Κοινότητας. Υπάρχει φυσικά και η οικονομική διάσταση, την οποία θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε:

α)είναι γεγονός ότι στην Οικονομική Κοινότητα των μεσογειακών μη ευρωπαϊκών χωρών τρία κράτη μέλη θα έχουν δεσπόζουσα θέση. Η Λιβύη λόγω της ενεργειακής δύναμης που διαθέτει. Η Τουρκία λόγω της ανερχόμενης ανάπτυξης της πολυπληθούς καταναλωτικής αγοράς της. Και το Ισραήλ λόγω του ανωτέρου επιπέδου ανάπτυξης που διαθέτει και της ισχυρής πολιτικής, οικονομικής και στρατιωτικής δύναμης που αναμφισβήτητα παρουσιάζει. Γρήγορα το Ισραήλ θα καταστεί η ατμομηχανή της νέας οικονομικής κοινότητας. Με δεδομένη τη «συγγένεια» του Σαρκοζί με το εβραϊκό στοιχείο, δεν το θεωρώ εντελώς απίθανο, η πρότασή του αυτή να πηγάζει και από την επιθυμία του να βοηθήσει πολιτικά κυρίως το Ισραήλ. Σε μια τέτοια περίπτωση είναι παραπάνω από βέβαιη η σφοδρή αντίδραση των αραβικών κρατών μελών και ειδικά της Λιβύης.

Στην όλη προσπάθεια αυτό θα είναι το σοβαρότερο πρόβλημα, που δύσκολα θα ξεπεραστεί.

β)η μεσογειακή κοινότητα παρουσιάζει όλες τις προϋποθέσεις οικονομικής βιωσιμότητας. Θα διαθέτει άφθονους δικούς της ενεργειακούς πόρους (Λιβύη), ανεπτυγμένη τεχνολογία και τεχνογνωσία (Ισραήλ), έντονη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών από τις αναπτυσσόμενες πολυπληθείς χώρες-μέλη (Τουρκία, Αίγυπτος), εκλεκτή μεσογειακή γεωργική παραγωγή και άριστες προϋποθέσεις βιομηχανικής ανάπτυξης. Η ΕΕ θα βοηθήσει οικονομικά τη μεσογειακή κοινότητα, δεδομένου μάλιστα ότι και σήμερα με τα περισσότερα κράτη της λεκάνης της Μεσογείου συνδέεται με προτιμησιακές συμφωνίες, που προβλέπουν ευνοϊκό καθεστώς εισαγωγής των προϊόντων των χωρών αυτών στην ΕΕ και

γ)η ΕΕ να έχει περισσότερες ελπίδες να πολλαπλασιάσει τους καταναλωτές ευρωπαϊκών βιομηχανικών προϊόντων στα μεσογειακά αυτά κράτη και η Μεσογειακή Κοινότητα θα βρει ισχυρές αγορές για τα δικά της γεωργικά προϊόντα. Βασική η παραγωγή των δύο αυτών γειτονικών ενώσεων δεν είναι ανταγωνιστική (ομοειδής) και συνεπώς οι μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές μπορούν απρόσκοπτα να αναπτυχθούν με εκατέρωθεν πολλαπλό όφελος. Η βιομηχανική Ευρώπη έχει ανάγκη να καταστήσει καταναλωτική σε βιομηχανικά προϊόντα την αφρικανοασιατική μεσογειακή ακτή και η τελευταία αυτή έχει κάθε συμφέρον να βρει καταναλωτές των δικών της μεσογειακών προϊόντων στην απέραντη πλέον ενιαία αγορά της ΕΕ. Ειδικά για την Ελλάδα, που έχει «βιομηχανική καθυστέρηση» και οι εξαγωγές της στηρίζονται κατά σημαντικό ποσοστό σε γεωργικά και μεταποιημένα γεωργικά προϊόντα, μια στενή οικονομική συνεργασία Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μεσογειακής Κοινότητας και μάλιστα με κατάργηση των εισαγωγικών επιβαρύνσεων θα δημιουργήσει προβλήματα. Και θα απαιτήσει αναπροσαρμογή στην παραγωγική δραστηριότητα του πρωτογενούς (γεωργικού) τομέα.

Για παράδειγμα η παραγωγή βαμβακιού θα αντιμετωπίσει τον οξύτατο ανταγωνισμό από το αιγυπτιακό βαμβάκι, τα εσπεριδοειδή θα παλεύουν σκληρά με την ομοειδή παραγωγή του Ισραήλ και το ίδιο θα συμβεί και με τα ελληνικά φρούτα. Ενώ τα βιομηχανικά κράτη της Ευρώπης δεν θα αντιμετωπίσουν σοβαρούς ανταγωνιστές. Τα ίδια προβλήματα με τη χώρα μας πρόκειται να αντιμετωπίσουν και η νότια Ιταλία, η νότια Γαλλία, η Πορτογαλία και σε μικρότερο βαθμό η Ισπανία. Κάθε φορά που ανατρέπεται το στάτους των εμπορικών συναλλαγών της ΕΕ με τις τρίτες χώρες, ορισμένες οικονομίες είναι ευνόητο ότι θα αντιμετωπίζουν προβλήματα αναπροσαρμογής της παραγωγής τους στη νέα κατάσταση που δημιουργείται. Μεταβολές στην παραγωγική δυναμική.

Η ίδρυση της Μεσογειακής Οικονομικής Κοινότητας θα ευνοήσει και τη διεθνή θέση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος (ευρώ). Θα περάσει ως μέσο διεθνών πληρωμών και ως αποθεματικό χρήμα και στην απέναντι παραλιακή ζώνη της Μεσογείου. Και σ’ αυτό θα βοηθήσει αρκετά και η Λιβύη, που ήδη δέχεται την εξόφληση του πετρελαίου της με ευρώ. Αν τελικά καταφέρει το ευρώ να διεισδύσει στη διεθνή αγορά πετρελαίου και περιορίσει την κυριαρχία του δολαρίου και στον τομέα αυτόν, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για σημαντική ισχυροποίηση της θέσης του ευρώ στην παγκόσμια οικονομία. Και με την προοπτική αυτήν η ΕΕ θα έχει κάθε συμφέρον να στηρίξει πολιτικά και οικονομικά την πρόταση Σαρκοζί. Όμως τα προβλήματα φαίνεται να είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Κλειδί στην όλη υπόθεση θα είναι η στάση του Ισραήλ. Αν η χώρα αυτή δείξει μια στοιχειώδη κατανόηση και οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τους άραβες γείτονές της (Παλαιστίνιους, Λιβανέζους) και στη συνέχεια και με τα άλλα αραβικά κράτη, τότε ορισμένα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν. Αν συνεχίσει όμως τη σημερινή φιλοπόλεμη πολιτική, τα προβλήματα δεν θα βρουν λύση. Κανένας δεν θέλει έναν φιλοπόλεμο, ζαβολιάρη συνεταίρο. Και οι Άραβες, φυσικά, δεν είναι ανόητοι.

Η ιδέα του Σαρκοζί για να ριζώσει έχει να διανύσει αρκετά χιλιόμετρα. Θα το παλέψει άραγε ο γάλλος Πρόεδρος ή θα αρκεστεί στην πατρότητα της ιδέας;