«Μεταρρυθμίσεις» και Δ΄ ΚΠΣ

Το θέμα «κατεύθυνση» και «ποιότητα» του μεταρρυθμιστικού έργου της κυβέρνησης είναι σοβαρότατο, καθώς συναρτάται με την ποιότητα της ζωής των πολιτών της χώρας μας, αλλά και με τη μελλοντική μεταλλαγή της ελληνικής οικονομίας. Θα προχωρήσει ακόμη βαθύτερα ο νεοφιλελευθερισμός στην οικονομία μας, με συνεργασία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ; Μήπως το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων είναι «εισαγόμενο» και έχει σχέση με υποδείξεις ή πιέσεις της ΕΕ για πλήρη επικράτηση και στη χώρα μας της οικονομίας της αγοράς, χωρίς εμπόδια και ασφαλιστικές δικλίδες; Άραγε υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ της χρηματοδότησης της Ελλάδος από το Δ΄ ΚΠΣ και των μεταρρυθμίσεων;

Tα ερωτήματα αυτά, σε συνδυασμό με τη στάση των δύο κομμάτων εξουσίας (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ), μου δημιούργησαν έντονο προβληματισμό σχετικά με την κατεύθυνση του μεταρρυθμιστικού έργου. Και έστρεψα την προσοχή μου στη σχέση που μπορεί να υπάρχει μεταξύ των μεταρρυθμίσεων και της χρηματοδότησης από τα κονδύλια του εν όψει Δ΄ ΚΠΣ.

Είναι γεγονός ότι η ΕΕ και στα τρία προηγούμενα πακέτα ΚΠΣ έθεσε στόχους και σαφείς προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση των έργων που εντάσσονται σ’ αυτά. Κι αυτό είναι φυσικά θεμιτό και αναγκαίο. Το ίδιο συμβαίνει και με το Δ΄ ΚΠΣ. Οι στόχοι και οι κατευθυντήριες γραμμές του προκύπτουν με απόλυτη σαφήνεια από τη μελέτη της έκθεσης της Κομισιόν προς το Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο (COM. 2004/487) που σχετίζεται με τους στόχους του Δ΄ ΚΠΣ και τις προϋποθέσεις της χρηματοδότησης των έργων που θα υπαχθούν σ’ αυτό. Από την έκθεση αυτή χωρίς αμφιβολία προκύπτει ότι βασικός στόχος του είναι «η ανάγκη η Ευρώπη να βρει έναν δυναμισμό» για να μπορέσει να γίνει ανταγωνιστικότερη, εν όψει μάλιστα και της αναμενόμενης όξυνσης του διεθνούς ανταγωνισμού. Και κατά την έκθεση της Κομισιόν, οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν ώστε να καταστεί η Ευρώπη και οι περιφέρειές της οι περισσότερο ελκυστικοί τόποι για επενδύσεις στην πραγματική οικονομία. Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση από το Δ΄ ΚΠΣ θα αφορά δράσεις και έργα που θα συμβάλουν στη δημιουργία στα κράτη-μέλη ενός περισσότερο ευνοϊκού επενδυτικού περιβάλλοντος, για να γίνει η οικονομική δραστηριότητα της Ευρώπης περισσότερο δυναμική και περισσότερο ανταγωνιστική. Όμως οι δράσεις αυτές που θα βελτιώσουν τα επενδυτικά κίνητρα και τον βαθμό αντοχής στον ανταγωνισμό δεν εξειδικεύονται προς το παρόν με συνέπεια τα κράτη-μέλη να μη γνωρίζουν ακόμη τις σχετικές αποφάσεις του «ιερατείου των Βρυξελλών» και σε ποιες «μεταρρυθμίσεις» θα χρειαστεί να προχωρήσουν, ώστε να θεσπισθούν ισχυρά κίνητρα προσέλκυσης νέων επενδύσεων στην πραγματική οικονομία. Να γιατί ο πρωθυπουργός δεν μιλάει για τις συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που πρόκειται να θεσμοθετηθούν. Κι ένας ακόμη πρόσθετος λόγος της πρωθυπουργικής σιωπής είναι ότι οι μεταρρυθμίσεις αγκαλιάζουν τους μεγάλους επενδυτές, Έλληνες και ξένους, με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρό πολιτικό κόστος. Έτσι οι μεταρρυθμίσεις θα θεσμοθετηθούν αμέσως μετά τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές και οι επικοινωνιολόγοι της κυβέρνησης ελπίζουν ότι οι κραδασμοί θα απορροφηθούν γρήγορα και χωρίς σοβαρές απώλειες για την κυβέρνηση. Περίπου στην ίδια λογική κινείται και η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, στην περίπτωση που το προσεχές εκλογικό αποτέλεσμα επαναφέρει στην εξουσία το κόμμα της σημερινής αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Πέραν αυτών και για την υλοποίηση του παραπάνω βασικού στόχου θα πρέπει η χρηματοδότηση έργων και δράσεων από το Δ΄ ΚΠΣ να συμβάλει, σύμφωνα με την έκθεση της Κομισιόν:

α) Στην επιτάχυνση της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, με στόχο την προώθηση της κινητικότητας και της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων στις ανάγκες των επιχειρήσεων που ήδη βρίσκονται σε λειτουργία και όσων νέων επιχειρήσεων θα προκύψουν από τις μελλοντικές νέες επενδύσεις. Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας (ευελιξία όπως την αποκαλούν) αποτελεί κύριο αίτημα των επενδυτών. Αυτά σημαίνουν ριζικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των εργασιακών σχέσεων. Και ειδικά οι αλλαγές θα αφορούν περιορισμό των κεκτημένων δικαιωμάτων των εργαζομένων, ώστε από την πλευρά αυτήν το επενδυτικό περιβάλλον να καταστεί ευνοϊκότερο, όχι φυσικά για τον εργαζόμενο. Εκτός αυτού θα υπάρξουν και άλλες αλλαγές, που θα δημιουργούν ισχυρά κίνητρα προσέλκυσης επενδύσεων, όπως ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις, απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης και λειτουργίας μεγάλων επιχειρήσεων κ.λπ. Ήδη έγινε γνωστό ότι ο υπουργός Οικονομίας συνεχώς συσκέπτεται με τον υφυπουργό κ. Φώλια, αρμόδιο για τα ΚΠΣ, προκειμένου να καθοριστούν οι μεταρρυθμίσεις που εξυπηρετούν την υλοποίηση του στόχου αυτού. Οι προετοιμασίες άρχισαν με πλήρη αδιαφάνεια!

β) Στην ενίσχυση της έρευνας, της καινοτομίας και της συνεργασίας των μεγάλων επιχειρήσεων με ερευνητικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, για την προώθηση της επιχειρηματικότητας. Καθώς ο βίος της σημερινής κυβέρνησης φαίνεται να τερματίζεται, φαντάζομαι τελικά ότι η παιδεία και η έρευνα θα αποφύγουν τον φθοροποιό εναγκαλισμό με τις επιδιώξεις των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Γιατί τότε τα πανεπιστήμια δεν θα προσφέρουν ολοκληρωμένες επιστημονικές γνώσεις, αλλά ελάχιστες και αποσπασματικές, εμποτισμένες με το δηλητήριο του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Σήμερα στην Ελλάδα (και σε πολλά άλλα κράτη) τα πανεπιστήμια και τα ελάχιστα ερευνητικά κέντρα που λειτουργούν βρίσκονται υπό κρατικό έλεγχο και μακριά από τις όποιες επιδιώξεις του κοινωνικοοικονομικού κατεστημένου. Κι αυτό φυσικά δεν ικανοποιεί τις επιθυμίες του για πλήρη υποδούλωση της επιστημονικής γνώσης. Η τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, με απόλυτη συμφωνία ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, και γενικά οι αλλαγές στην παιδεία έχω τη γνώμη ότι βρίσκονται σε συνάφεια με τον στόχο αυτόν του Δ΄ ΚΠΣ. Κι έτσι εξηγείται το κυβερνητικό πείσμα και η σιωπηλή συγκατάθεση του ΠΑΣΟΚ στα θέματα των μεταρρυθμίσεων στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση και γενικότερα στην αναθεώρηση του Συντάγματος.

γ) Στη μείωση των δαπανών για τον γεωργικό τομέα και για τη στήριξη του εισοδήματος των αγροτών, με στόχο την εξεύρεση και διάθεση πόρων για την προώθηση της επιχειρηματικότητας και την προσέλκυση επενδύσεων και στη γεωργική οικονομία. Κάθε δραστηριότητα που αποφέρει κέρδος πρέπει να περάσει στους επενδυτές με τους ευνοϊκότερους γι’ αυτούς όρους και με την υψηλότερη δυνατή κερδοφορία. Έχω την υποψία ότι οι όποιες μεταρρυθμίσεις στον γεωργικό τομέα θα σχεδιαστούν και θα υλοποιηθούν κατά τρόπο που να διευκολύνει τη δημιουργία μεγάλων γεωργικών εκμεταλλεύσεων παραγωγής και μεταποίησης γεωργικών προϊόντων, χωρίς κανέναν έλεγχο από το κράτος στο κύκλωμα διατροφής και προστασίας της δημόσιας υγείας. Αυτά θα έχουν συνέπεια, πέραν των άλλων, και τη συγκέντρωση της γεωργικής γης στα χέρια λίγων τσιφλικάδων (επενδυτών), όπως μέχρι τον 19ο αιώνα. Η γεωργική οικονομία δεν αποκλείεται να γνωρίσει και πάλι τη σκοτεινή εποχή των κολίγων και των τσιφλικάδων. Σκέτος Μεσαίωνας! Στον τομέα αυτόν πιστεύουμε ότι οι μεταρρυθμίσεις στο σύνολό τους είναι εντελώς άγνωστες στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών. Μόνο η τροποποίηση του άρθρου 24 του Συντάγματος για τις δασικές εκτάσεις και τη (μη) προστασία τους φαίνεται να εναρμονίζεται με τον στόχο αυτόν του Δ΄ ΚΠΣ. Πέραν των αλλαγών, λόγω της νέας ΚΑΠ (Κοινής Αγροτικής Πολιτικής) που είναι γνωστές, στο σκοτάδι παραμένουν οι μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της επιχειρηματικότητας στον τομέα της πρωτογενούς παραγωγής.

Από τις παραπάνω επιδιώξεις του Δ΄ ΚΠΣ προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι οι σχετικοί πόροι θα διατεθούν για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μεγάλων επιχειρήσεων, εν όψει όξυνσης του ανταγωνισμού, όπως προβλέπει η Κομισιόν, και για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων αλλαγών στο μικροοικονομικό περιβάλλον. Για έργα ικανοποίησης των αναγκών των λαϊκών στρωμάτων ουδεμία πρόνοια. Δηλαδή πρόνοια μόνο για την επαύξηση της κερδοφορίας των μεγάλων πολυεθνικών συγκροτημάτων και τη διόγκωση της κεφαλαιακής συγκρότησής τους. Η νύξη που κάνει η εισηγητική έκθεση της Κομισιόν για διάθεση πόρων για τον «χώρο ελευθεριών και δημοκρατίας» έχουμε τη γνώμη ότι αποτελεί θελκτικό περιτύλιγμα, αλλά και ίσως βλαβερή αοριστία, για να μπορούν να ενισχυθούν και έργα νεφελώδη και ύποπτα για τις προσωπικές ελευθερίες των πολιτών της ΕΕ. Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί με τις ισχυρές προσβάσεις τους στην εξουσία κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα (σικέ) ανταγωνιστικό περιβάλλον, όχι βέβαια προς όφελος των καταναλωτών, αλλά για να ανεβάσουν στα ύψη την κερδοφορία τους, να βρίσκουν αφορμή για ευνοϊκές ρυθμίσεις και να απομυζούν κοινωνικούς πόρους, με την «πείθουσα» αιτιολογία της όξυνσης τάχα του ανταγωνισμού.

Όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζει η σημερινή κυβέρνηση θα αποβλέπουν βασικά στην αλλαγή των εργασιακών σχέσεων, ώστε η αγορά εργασίας να αποκτήσει και στην Ελλάδα «ευελιξία» στις αλλαγές στην εκπαίδευση και κυρίως την ανωτάτη και στη δομή της γεωργικής οικονομίας, ώστε οι όποιες δραστηριότητες να διευκολύνουν την επίτευξη των στόχων που θέτει το Δ΄ ΚΠΣ. Επειδή υπάρχουν και οι πιέσεις για μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού καθεστώτος, στο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα θα μπει και το Ασφαλιστικό. Για να βρίσκουν δουλειά και οι «επενδυτικοί σύμβουλοι»! Επειδή βαδίζουμε σε εκλογές και οι μεταρρυθμίσεις θα υλοποιηθούν μετά την εκλογική αναμέτρηση, ο πρωθυπουργός οφείλει να ενημερώσει προεκλογικά τον λαό αναλυτικά για όλες τις μεταρρυθμίσεις που σκοπεύει να πραγματοποιήσει. Και τότε μόνο θα μπορεί να ισχυρίζεται ότι έχει τη συγκατάθεση της πλειοψηφίας του λαού.