Άγχος και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία

1 Πρόωρες βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, με την προσδοκία του πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν ότι έτσι θα τερματιστεί η πολιτική κρίση, που ξέσπασε εξαιτίας της εκλογής για ανάδειξη νέου Προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας. Η απροκάλυπτη ανάμειξη των στρατιωτικών ανάγκασε τον Ερντογάν να εγκαταλείψει την ιδέα να βαδίσει προς την Προεδρία. Και αναγκαστικά επέλεξε για το αξίωμα αυτό το Νο2 του κόμματος, τον Αμπντουλάχ Γκιουλ, νυν υπουργό Εξωτερικών. Έτσι νόμισε ότι θα μπορούσε να εκλέξει Πρόεδρο κοινής αποδοχής. Ο Γκιουλ χαρακτηρίζεται μετριοπαθής πολιτικός, που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτός και από τους ισλαμιστές (αφού η γυναίκα του φοράει τη μαντίλα, το «έμβλημα» του Ισλάμ) και από τους στρατιωτικούς που έχουν έμβλημά τους τον Κεμάλ Ατατούρκ και το κοσμικό κράτος που αυτός ίδρυσε. Όμως η εξέλιξη των γεγονότων διέψευσε τις ελπίδες του τούρκου πρωθυπουργού. Το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο ακύρωσε το αποτέλεσμα του α΄ γύρου των προεδρικών εκλογών και η πολιτική κρίση κορυφώθηκε. Και οι εκλογές προσφέρονται για την εκτόνωση της κρίσης. Είναι η ασφαλιστική δικλίδα σε τέτοιες πολιτικές καταστάσεις. Ευτυχώς οι εκλογές θα διεξαχθούν σύντομα. Και λέμε ευτυχώς γιατί μια όξυνση της κρίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγούσε σε στρατιωτικό πραξικόπημα. Οι στρατιωτικοί δύσκολα συμβιβάζονται με περιορισμό των εξουσιών τους και υπερασπίζονται με τα όπλα τους τα κεκτημένα. Για τις γειτονικές χώρες της Τουρκίας και φυσικά και για τη δική μας χώρα οι πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία αποκτούν ιδιάζουσα βαρύτητα. Υπάρχουν κάποιες ελπίδες οι εκλογές να εκτονώσουν την πολιτική κρίση, αν οι ατίθασοι στρατιωτικοί αποφασίσουν να σεβαστούν τη λαϊκή ετυμηγορία, όποια κι αν είναι. Θα το θελήσουν όμως; Ή θα αντιδράσουν προεκλογικά αν διαπιστώσουν ότι ο Ερντογάν κερδίζει το παιχνίδι ή μετεκλογικά αν διαφωνήσουν με το αποτέλεσμα των εκλογών. Πάντως ο Ερντογάν μέχρι τις εκλογές θα περάσει αφάνταστες δυσκολίες. Οι στρατιωτικοί έχουν στριμωχθεί. Οι ΗΠΑ δεν δίνουν το πράσινο φως για την κατάληψη του Κιρκούκ και την εξόντωση των Κούρδων. Και η ΕΕ πιέζει για περιορισμό των εξουσιών τους. Να γιατί θέλουν να καθαρίσουν με ένα ακόμη στρατιωτικό πραξικόπημα. Πιστεύουν ότι έτσι θα αποκτήσουν και πάλι το πάνω χέρι! Και θα κυριαρχήσουν για χρόνια στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας, βάζοντας στον «γύψο» τα πολιτικά δικαιώματα του, κατά τα άλλα, κυρίαρχου λαού!

2Γιατί πρέπει να ανησυχούν τα γειτονικά προς την Τουρκία κράτη; Είναι γεγονός ότι ο εθνικισμός στην Τουρκία είναι υπερβολικά αναπτυγμένος και εκδηλώνεται βίαια σε περιόδους πολιτικών κρίσεων ή όταν υπάρχει ή δημιουργείται η αίσθηση κινδύνου γύρω από τα εθνικά τους θέματα. Οι προσεχείς βουλευτικές εκλογές είναι αποφασιστικής σημασίας για τις αντίπαλες παρατάξεις. Ο νικητής των εκλογών αυτών θα επιβληθεί για χρόνια, ενώ ο αντίπαλος θα αποδυναμωθεί εντελώς και ίσως να μην μπορέσει ποτέ να ανακάμψει. Στην ουσία αντίπαλοι είναι από το ένα μέρος οι στρατιωτικοί, οι κεμαλιστές και τα απομεινάρια των παλιών κομμάτων, που τα προηγούμενα χρόνια νέμονταν βάναυσα τα αγαθά της εξουσίας και από το άλλο μέρος υπάρχει ο Ερντογάν, οι ισλαμιστές και όσοι στηρίζουν την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Είναι πραγματικά περίεργη η συμμαχία ισλαμιστών -ευρωπαϊστών. Οι στρατιωτικοί και ο Ερντογάν γνωρίζουν ότι ο ηττημένος των εκλογών εξοντώνεται. Και με το δεδομένο αυτό προβλέπω ότι κατά την προεκλογική περίοδο θα τα παίξουν όλα για όλα και στην Τουρκία θα υπάρξει μια επικίνδυνη έξαρση εθνικισμού. Το ίδιο ισχύει και για την «επόμενη μέρα» των εκλογών, στην περίπτωση που το κόμμα του Ερντογάν συγκεντρώνει πλειοψηφία ικανή να δώσει μονοκομματική κυβέρνηση. Πού θα ξεσπάσει αυτός ο φανατισμός ή η οργή των στρατηγών; Συνήθως στις περιπτώσεις αυτές γίνεται «εξαγωγή» πολιτικής κρίσης με όξυνση των σχέσεων της Τουρκίας με τα γειτονικά της κράτη. Η όξυνση, για εκτόνωση, μπορεί να περιοριστεί σε απειλές μόνον ή και σε βίαιες πράξεις σε βάρος γειτονικών κρατών. Χωρίς αμφιβολία η Ελλάδα είναι στη «δίνη του κυκλώνα». Η όξυνση των σχέσεων Ελλάδος – Τουρκίας μπορεί να προέλθει είτε από πρωτοβουλία των στρατιωτικών (στη χειρότερη περίπτωση) είτε του Ερντογάν (οπότε μπορεί να είναι μόνον στη σφαίρα των απειλών). Και οι δύο παρατάξεις θα θελήσουν να κερδίσουν τους φανατικούς εθνικιστές. Υποψήφιο θύμα και το βόρειο Ιράκ (Κιρκούκ), που βρίσκεται συνεχώς στις σκέψεις των στρατηγών. Και γιατί όχι και η Συρία. Μόνον εάν υπάρξει παρέμβαση των ΗΠΑ ή της ΕΕ μπορεί να διεξαχθούν ομαλά οι βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία. Διαφορετικά πρέπει να ετοιμαστούμε για ενδεχόμενο στρατιωτικό πραξικόπημα ή για «εξαγωγή» της κρίσης. Κάπως έτσι έγινε και στη χώρα μας τον Απρίλη 1967 με τη δικτατορία Παπαδόπουλου για να ματαιωθούν οι επικείμενες εκλογές και ο βέβαιος θρίαμβος της Ένωσης Κέντρου. Η ιστορία είναι πιθανόν να επαναληφθεί.