Πόζες και ελαφρότητες ως «εξωτερική πολιτική»
Η υπουργός σε δηλώσεις της χαρακτήρισε «δύσκολη» τη συζήτηση των υπουργών, συμπίπτοντας με τις ανταποκρίσεις των ειδησεογραφικών πρακτορείων για το κλίμα δυσφορίας πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων με την αμερικανική εμμονή στο δυσεξήγητο πρόγραμμα, παρά την οξύτατη αντίδραση της Μόσχας, τις προειδοποιήσεις του ρώσου Προέδρου ότι θα προχωρήσει σε αντίμετρα και τη σφοδρή καταγγελία που έκανε στο τελευταίο διάγγελμά του για μια διττή «δυτική» επιχείρηση στρατηγικής περικύκλωσης της χώρας του και εσωτερικής αποσταθεροποίησής της.
Μέσα σ’ αυτό το διεθνές κλίμα η υπουργός των Εξωτερικών της Ελλάδας διακήρυξε ότι «η ελληνική θέση ήταν από την πρώτη στιγμή ξεκάθαρη: η αντιπυραυλική ζώνη πρέπει να καλύπτει το σύνολο της Ευρώπης και των χωρών του ΝΑΤΟ».
Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι τόσο ξεκάθαρη θέση υπέρ των αμερικανικών αντιπυραύλων έχει πάρει από όλες της χώρες της ΕΕ μόνο η βρετανική κυβέρνηση του κ. Μπλερ. Οι κυβερνήσεις της Πολωνίας και της Τσεχίας δέχθηκαν κατ’ αρχάς την εγκατάσταση του συστήματος στο έδαφός τους, αλλά αξιώνουν -μεταξύ πολλών άλλων ανταλλαγμάτων- να εξοπλισθούν με πυραύλους έναντι της Ρωσίας…
Η υπουργός των Εξωτερικών πρόσθεσε βέβαια στη δήλωσή της ότι «πρέπει να απαντηθούν όλοι οι προβληματισμοί της Μόσχας και πρέπει να ακουστεί ότι το εν λόγω αντιπυραυλικό σύστημα είναι αμυντικό και δεν στρέφεται κατά της Ρωσίας». Πρόκειται απλώς για την επανάληψη των όσων δηλώνουν σε κάθε ευκαιρία η αμερικανίδα ομόλογός της και αλλεπάλληλοι συνεργάτες της απεσταλμένοι στη Μόσχα. Που όμως προσθέτουν ότι δεν μπορεί να έχει η Μόσχα δικαίωμα βέτο στην εφαρμογή του προγράμματος.Αμυντικό κατά ποιας πυραυλικής απειλής; Η απάντηση των Αμερικανών, που εκλαμβάνεται από τους Ρώσους ως προσβολή της νοημοσύνης τους και προκαλεί μειδιάματα στην Ευρώπη, δείχνει το Ιράν!
***
Το διεθνές μήνυμα
Η ξεκάθαρη τοποθέτηση της κ. Μπακογιάννη σηματοδοτεί προς πάσα κατεύθυνση ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική:
1.- Τοποθετείται αντιμέτωπη με τη Ρωσία, η οποία βλέπει στην εγκατάσταση αμερικανικού αντιπυραυλικού συστήματος στα νότια σύνορά της την προσπάθεια ανατροπής της πυρηνικής «ισορροπίας του τρόμου» και την εξάπλωση της αμερικανικής αυτοκρατορίας στην επικράτειά της.
2.- Εμφανίζει την Ελλάδα διακατεχόμενη από τον τρόμο απειλής του Ιράν για «όλες τις χώρες της Ευρώπης και του ΝΑΤΟ, που πρέπει γι’ αυτό να καλυφθούν από τους αμερικανικούς αντιπυραύλους».
3.- Διαφοροποιείται, με επίδειξη υπερβάλλοντος ζήλου, από τις χώρες του σκληρού πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που, υπό τις διπλωματικές «επιφυλάξεις» που διατυπώνουν επίσημα, αντιπαθούν σφόδρα ένα σχέδιο που συναντά την αντίθεση της κοινής γνώμης (ακόμη και στην Πολωνία) και που διαβλέπουν ότι στοχεύει τα οικονομικά και ενεργειακά της συμφέροντα και την ενότητά της.
4.- Ευθυγραμμίζεται πανηγυρικά με την αμερικανική κυβέρνηση και ψιττακίζει τις θέσεις της, κατ’ απομίμηση του κ. Μπλερ, ηγέτη ισχυρής δύναμης με πυρηνικό οπλοστάσιο, που δεν αντιμετωπίζει απειλές εκτός της εσωτερικής αντίθεσης σ’ αυτήν την πολιτική του.
***
Η αμερικανική ανταπόκριση
Μια εξέταση αυτών των μηνυμάτων, στο ιστορικό και συγκυριακό τους πλαίσιο, αποδεικνύει το λογικά ακατανόητο μιας εξωτερικής πολιτικής, ταγμένης κατά τεκμήριο στην υπηρεσία και προαγωγή του εθνικού συμφέροντος. Έτσι η επιδεικτική ευθυγράμμιση με τις θέσεις των ΗΠΑ και του εκλεκτού τους γ.γ. του ΝΑΤΟ, σ’ ένα θέμα που αναστατώνει την Ευρωπαϊκή ΄Ενωση και τη Ρωσία, εκδηλώνεται όταν:
– Το ΝΑΤΟ ακυρώνει άσκηση στον Άη Στράτη, δεχόμενο την τουρκική θέση ότι είναι αποστρατιωτικοποιημένος (και αμφισβητούμενης κυριαρχίας) και οι ΗΠΑ παραπέμπουν στο ΝΑΤΟ για τη λύση του προβλήματος… Για τις τουρκικές διεκδικήσεις γενικότερα στο Αιγαίο συνιστούν διευθέτηση «με συνομιλίες μεταξύ συμμάχων», ουσιαστικά ευθυγραμμιζόμενες με την Άγκυρα.
– Τελευταία έκθεση της CIA χαρακτηρίζει τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης (τουρκογενείς, Πομάκους και αθιγγάνους) τουρκικήν εθνότητα, παραγράφοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης, προσυπογράφοντας την προπαγάνδα της Άγκυρας και ενθαρρύνοντας τις διεκδικήσεις της.
– Η αμερικανική κυβέρνηση διακηρύσσει ότι θα υποστηρίξει πάση δυνάμει την ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ με τη «συνταγματική ονομασία Δημοκρατία της Μακεδονίας». Και ο Πρόεδρος Μπους κάλεσε στα Τίρανα τους προέδρους των Σκοπίων και της Κροατίας τον Ιούνιο, σε τετραμερή, υπό την προεδρία του, διάσκεψη κορυφής της «Χάρτας Σύμπραξης της Αδριατικής», όπου θα συζητηθεί και η διαδικασία ένταξής τους στο ΝΑΤΟ. Θα ακουστούν άραγε πάλι τα ψελλίσματα περί ελληνικού βέτο;
– Θέμα και μακεδονικής μειονότητας κυοφορείται τώρα στην Ουάσινγκτον. Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τελικά επιβεβαίωσε προ ημερών ότι αξιωματούχοι του υπουργείου Εξωτερικών είχαν συνομιλίες με εκπροσώπους των «μακεδονικών μειονοτήτων» στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία, που επίσης είχαν επαφές με μέλη του Κογκρέσου. Η αποστολή οργανώθηκε και χρηματοδοτήθηκε από την Ένωση Μακεδονικής Διασποράς σε συνεργασία με τις αμερικανικές πρεσβείες στην Αθήνα και στη Σόφια. Την Τρίτη στο κρατικό Κέντρο Ουίλσον δόθηκε διάλεξη κάποιου καθηγητή Λούμπας με θέμα «Η διαμόρφωση εθνικής ταυτότητας μεταξύ των μακεδονόγλωσσων(!) μουσουλμάνων της δυτικής Μακεδονίας…
(Μέλη της αποστολής των «αδούλωτων Μακεδόνων», οι Παύλος Βασκόπουλος του «Ουράνιου Τόξου» και Στόικο Στόικοβ της ΟΜΟ Ίλιντεν-Πιρίν, δήλωσαν πως ενημέρωσαν τους αμερικανούς αξιωματούχους για την κατάσταση των μακεδονικών μειονοτήτων στις δύο χώρες, ότι οι συνομιλητές τους αντέδρασαν με ανησυχία για τα πάθη τους και ότι τους υποσχέθηκαν συμπαράσταση, αλληλεγγύη και παραστάσεις στις κυβερνήσεις Ελλάδος και Βουλγαρίας. Για την αλβανική μειονότητα περισσότερα στην προσεχή έκθεση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων…)
– Έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη διεθνή τρομοκρατία αναφέρει παρουσία του κουρδικού ΡΚΚ στην Κύπρο. Πιεζόμενος σε συνέντευξη Τύπου ο συντονιστής της έκθεσης από έλληνα δημοσιογράφο απαντά με αόριστους πλατειασμούς περί «πολύποδα με πλοκάμια σε όλη τη ΕΕ και στην ανατολική Ευρώπη»…Αλλά τα περί Κύπρου στην έκθεση γίνονται πρωτοσέλιδοι τίτλοι στον τουρκικό Τύπο.
Η πιστή ευθυγράμμιση της υπουργού των Εξωτερικών με την αμερικανική θέση για τους ευρωπυραύλους επιβεβαιώνει την προσήλωσή της στη θέση που διακήρυξε στην Ουάσινγκτον ότι είμαστε «στρατηγικοί και ιδεολογικοί εταίροι των ΗΠΑ». Και η επακολουθήσασα αμερικανική στάση γεννά αναπόφευκτα το ερώτημα: μέχρι ποιου γεωγραφικού ορίου της ελληνικής επικράτειας;
***
Οι συνέπειες
στις διεθνείς σχέσεις
Η «ξεκάθαρη ελληνική θέση» στη σύνοδο του ΝΑΤΟ έγινε δεκτή με αναμενόμενη δυσφορία στη Μόσχα και επέσυρε ρωσικά «αιτήματα εξηγήσεων» από το υπουργείο των Εξωτερικών και το πρωθυπουργικό μέγαρο. Έρχεται εξόφθαλμα σε αντίθεση με τη παραδοσιακή φιλία των δύο χωρών, την πολυετή αγωνία για την «υλοποίηση» του οράματος του αγωγού, τους πανηγυρισμούς ότι βάζει την Ελλάδα στον στρατηγικό ενεργειακό χάρτη, τις προσδοκίες ρωσικών επενδύσεων και τη δήλωση του πρωθυπουργού στην τελετή της υπογραφής ότι «επισφραγίζονται οι υψηλού επιπέδου πολιτικές, οικονομικές και ενεργειακές σχέσεις των τριών χωρών».
Η Ρωσία είναι, ως γνωστόν, μια μεγάλη και ανερχόμενη δύναμη, βρέθηκε συχνά παραστάτης στις υποθέσεις μας και δεν έχουμε κανένα λόγο να την προκαλούμε. Σε θέματα της περιοχής μας τα συμφέροντα μας συμπίπτουν. Είναι και αυτή κατά των νεο-αυτοκρατορικών φιλοδοξιών της Τουρκίας και του σχεδίου κατατεμαχισμού των χωρών της Βαλκανικής.
(Σε σχέση με το τελευταίο, είναι αξιοσημείωτη η δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τη συνάντηση της κ. Ράις με τον πρόεδρο του Μαυροβουνίου Τζουγκάνοβιτς, γνωστού και στην ιταλική Δικαιοσύνη. Ο εκπρόσωπος τόνισε, τρεις φορές σε μια σύντομη δήλωση, τη «μεγάλη χαρά» της υπουργού για τη συνάντηση και δύο φορές τα θερμά της εγκώμια για τη συμβολή του Τζουγκάνοβιτς «στη δημιουργία μιας πολυεθνικής δημοκρατίας στα Βαλκάνια» και τη μεγάλη στιγμή της υπογραφής στρατιωτικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ. Συζήτησαν φυσικά και για την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου.)
Βέβαια η «ξεκάθαρη» στήριξη της υπουργού μας των Εξωτερικών στο αμερικανικό αντιπυραυλικό πρόγραμμα (τις παραμονές μάλιστα της ιδιωτικής εδώ επίσκεψης του ρώσου υπουργού Αμύνης και της επίσημης επίσκεψης του Προέδρου Παπούλια στη Μόσχα) εκφράζει συνέπεια. Αποτελεί λογική συνέχεια της ανακοίνωσης του υπουργείου της στις 23 Φεβρουαρίου, με την -πρωτότυπη στο ΝΑΤΟ- αποδοκιμασία της προειδοποίησης ρώσου στρατηγού για αντίμετρα. Και για εκείνη τη δήλωση υπήρξαν ρωσικές διπλωματικές παραστάσεις. Και διαρροές από το Μαξίμου περί πρωθυπουργικής δυσφορίας. Και τότε, όπως και τώρα στη Βουλή, ακολούθησαν συσκοτιστικές επεξηγήσεις και διασκευές. Όμως η υποτροπή του φαινομένου δεν επιδέχεται παρά μόνο δύο λογικές εξηγήσεις:
– Ότι πρόκειται για εσκεμμένη κατανομή των ρόλων, σε μια λεβαντίνικη«διπλωματία» διπλού παιχνιδιού (εξευμενισμού των Αμερικανών για τον ρωσικό αγωγό), που μπορούν να παίζουν μόνο ισχυρές δυνάμεις και που απλώς εκθέτει αυτή τη χώρα ως αναξιόπιστη. ΄Ή
– ότι η κυβέρνηση είναι -κατά τον χαρακτηρισμό άλλης στήλης- «μια παιδική χαρά», όπου η υπουργός των Εξωτερικών αφέθηκε ανεπιτήρητη στη γωνία της να παίζει το δικό της παιχνίδι με τα σπίρτα.
Αυτό το παιχνίδι δεν προάγει βέβαια τις αγαθές σχέσεις της χώρας μας ούτε με το Ιράν, που δακτυλοδεικτείται ως απειλή, ενώ ουδέποτε εξαπέλυσε επιθετικούς πολέμους και ιδιαίτερα φροντίζει τις σχέσεις του με την Ευρώπη. Ούτε άλλωστε και με οποιαδήποτε άλλη χώρα της Μέσης Ανατολής που θα αποφασίσει η Ουάσινγκτον να προσθέσει στον «άξονα του κακού».Οι παραδοσιακά άριστες σχέσεις φιλίας με όλες τις χώρες της περιοχής υπήρξε σταθερό κεφάλαιο της ελληνικής διπλωματίας και ασπίδα προστασίας της χώρας μας.
Δεν προάγουν το κύρος της χώρας ούτε στον σκληρό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στον οποίο πρέπει να επιδιώκουμε την εισδοχή μας) παρόμοιες πόζες μίμησης του βρετανικού λέοντα, που απλώς προκαλούν θυμηδία. «Ξεκάθαρη θέση» υπέρ των αντιπυραύλων, όταν η προεδρεύουσα της ΕΕ καγκελάριος Μέρκελ επιμένει σε προηγούμενη «συνεννόηση» με τη Ρωσία για την εφαρμογή του προγράμματος, ο υπουργός της των Εξωτερικών διακηρύσσει πως είναι προς το άμεσο συμφέρον της Ευρώπης να αποφύγει τον κίνδυνο μιας νέας διαμάχης Ανατολής -Δύσης, ύστερα από την οξεία επιδείνωση των σχέσεων με τη Μόσχα και ακόμη και ο βρετανός επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ εκφράζει ζωηρές ανησυχίες γι’ αυτήν την εξέλιξη.
Δηλώσεις και γεγονότα που επιβεβαιώνουν τον επικίνδυνα άστοχο, ανερμάτιστο, αυτοσχέδιο και ελαφρό χαρακτήρα διαχείρισης της εξωτερικής μας πολιτικής.