ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΑ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΩΝ η Ισλαμική Δημοκρατία της Τουρκίας

Η δυναμική παρέμβαση των στρατηγών στην πολιτική ζωή της Τουρκίας έγινε δεκτή με ανάμεικτες αντιδράσεις, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό της Τουρκίας. Πρόκειται για αντιδράσεις τόσο αλληλοαναιρούμενες και αντιφατικές που αποτελούν τον πιο αδιάψευστο μάρτυρα για τη ρευστότητα και τον μεταβατικό χαρακτήρα του πολιτικού τοπίου της Τουρκίας.

Σε ό,τι αφορά το εξωτερικό, η ανακοίνωση που εξέδωσε η Ουάσινγκτον ήταν πιο δίσημη και ασαφής ακόμη και από τους χρησμούς της Πυθίας. Η κυβέρνηση του Μπους εμφανίστηκε απρόθυμη να καταδικάσει ευθέως την απειλή πραξικοπήματος των στρατηγών. Αρνήθηκε επίσης να καταδικάσει και την παράνομη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που κάνοντας δεκτή την προσφυγή του ηγέτη του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος θεώρησε απαραίτητη προϋπόθεση για τη διεξαγωγή του πρώτου γύρου να παραβρίσκονται στην αίθουσα τόσοι βουλευτές όσοι απαιτούνται και για την εκλογή του Προέδρου: τα δύο τρίτα ή 367 από τους 550! Ήταν μια απόφαση εντελώς αυθαίρετη, που δεν είχε ισχύσει σε καμιά άλλη διαδικασία ανάδειξης Προέδρου, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του Μπαϊκάλ που είναι όργανο των στρατηγών. Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση Μπους κράτησε ίσες αποστάσεις, σαν να συμμεριζόταν τις αιτιάσεις των στρατηγών για τους κινδύνους που διατρέχει ο κοσμικός χαρακτήρας του τουρκικού κράτους από μια ενδεχόμενη εκλογή του Γκιουλ.

Η «Γουόλ Στριτ Τζέρναλ», παρότι επανειλημμένες φορές σ’ όλα τα μείζονα διεθνή ζητήματα (από το Ιράκ μέχρι τη Β. Κορέα και το Ιράν) έχει υπερασπιστεί με πάθος τις θέσεις των νεοσυντηρητικών, καταδίκασε τους στρατηγούς χρησιμοποιώντας μάλιστα ασυνήθιστα βαρείς χαρακτηρισμούς! «Ο στρατός συνέβαλε σημαντικά στον εκδυτικισμό της χώρας, αλλά σήμερα αποτελεί κίνδυνο για την τουρκική πρόοδο», κατέληγε άρθρο της σύνταξης στο φύλλο της 2ας Μαΐου, μία μέρα δηλαδή μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, την οποία χαρακτήρισε «πλήγμα για την υγιέστερη -αν και όπως δείχνουν οι τελευταίες μέρες όχι τόσο ώριμη- δημοκρατία του μουσουλμανικού κόσμου»! Επικριτική επίσης στάση απέναντι στους στρατηγούς υιοθέτησε και η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» που εκφράζει το φιλελεύθερο δημοκρατικό κατεστημένο της ανατολικής ακτής εγκαλώντας την κυβέρνηση Μπους για τη διφορούμενη στάση της. Κριτική προς τους στρατηγούς άσκησαν και οι Ευρωπαίοι.

Στήριξη στον Ερντογάν

Αν κάποιος έπαιρνε στα σοβαρά τις απειλές των τούρκων στρατηγών έπρεπε να υποθέσει ότι όλοι οι παραπάνω, από τους αμερικανούς νεοσυντηρητικούς μέχρι τις Βρυξέλλες, κάνουν πλάτες στους ισλαμιστές του Ερντογάν και αν δεν ενθαρρύνουν τουλάχιστον μπορούν να ανεχτούν μια Ισλαμική Δημοκρατία της Τουρκίας…

Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Τα ερείσματα που έχει ο Ερντογάν στο εξωτερικό και η εμπιστοσύνη που δείχνουν τα διεθνή κέντρα σε καίριες επιλογές του, όπως είναι η υπόδειξη του Γκιουλ για την Προεδρία, εδράζονται πρώτα και κύρια στα μέχρι σήμερα επιτεύγματά του. Στο γεγονός ότι τα πέντε χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την εκλογική επιτυχία του 2002 αποτελούν ένα ασυνήθιστο διάλειμμα πολιτικής σταθερότητας στο εσωτερικό της χώρας. Το πέτυχε μάλιστα αυτό, χωρίς τη δέουσα εκλογική στήριξη. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που έχει ελέγχοντας το 66% των εδρών της Εθνοσυνέλευσης είναι εντελώς αναντίστοιχη της εκλογικής του επιρροής, που ανήλθε στο 34%, και οφείλεται στο ληστρικό εκλογικό σύστημα που επέβαλε η χούντα του Εβρέν για να στερήσει την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση από τα κόμματα της Αριστεράς και των Κούρδων. Οι στρατηγοί έτσι εμφανίζονται ιδανικοί αυτόχειρες όχι μόνο επειδή αυτοί είναι που υποκίνησαν την άνοδο του ισλαμισμού για να αποτελέσει ανάχωμα στην επιρροή της Αριστεράς στα πληβειακά στοιχεία, αλλά και επειδή δικής τους επινόησης είναι το εκλογικό σύστημα που άφησε εκτός Εθνοσυνέλευσης τα περισσότερα κόμματα που αναφέρονται στο κεμαλικό κράτος.

Εξίσου θαυμαστά είναι τα επιτεύγματα του Ερντογάν και στο επίπεδο της οικονομίας. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια σε πολλούς δρόμους της Τουρκίας, ειδικά στα παράλια του Αιγαίου, οι λίρες συναγωνίζονταν τις πέτρες. Δεν είχαν καμία, μα καμία αξία. Σήμερα αντίθετα, έπειτα από πολλά χρόνια, έχει αποκατασταθεί η νομισματική σταθερότητα. Επίσης, τα τελευταία πέντε χρόνια, όσο δηλαδή είναι στην εξουσία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, η τουρκική οικονομία αυξάνεται κατά μέσο όρο 7% τον χρόνο, το κατά κεφαλήν εθνικό εισόδημα έχει σχεδόν διπλασιαστεί φθάνοντας τα 5.477 δολάρια, ενώ οι εξαγωγές τουρκικών προϊόντων και οι ξένες άμεσες επενδύσεις στην Τουρκία αυξάνονται κάθε χρόνο με διψήφια ποσοστά! Η οικονομία της Τουρκίας λοιπόν έπαψε να αποτελεί τον Μεγάλο Ασθενή της Ευρώπης και, όπως ακριβώς συνέβη και με το πολιτικό της σύστημα, σταθεροποιήθηκε σε μια πορεία λιγότερο απρόβλεπτη.

Στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων Βρυξέλλες και ΗΠΑ καταγράφουν έναν εξίσου θετικό απολογισμό. Έχοντας επιλέξει να μην κρίνουν την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο και τις συνεχείς διεκδικήσεις της όπως και την απροθυμία της να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο και τις αποφάσεις του ΟΗΕ που αφορούν την Κύπρο αποσύροντας τα κατοχικά στρατεύματα και αναγνωρίζοντας την Κυπριακή Δημοκρατία, τα (προφανώς μη αντιπροσωπευτικά) κριτήρια που έχουν θέσει φαίνεται να υλοποιούνται. Αποτέλεσμα, αργά αλλά σταθερά τα εμπόδια που υπήρχαν στη βελτίωση των σχέσεων της Άγκυρας με τις Βρυξέλλες (αντιμετώπιση των Κούρδων, βασανιστήρια, κ.λπ.) απομακρύνονται.

Μεταλλαγμένοι ισλαμιστές

Η εμπιστοσύνη των δυτικών όμως απέναντι στον Ερντογάν δεν στηρίζεται μόνο στα μέχρι τώρα επιτεύγματά του (που κάνουν ελάχιστα πειστικές τις κατηγορίες των στρατηγών) αλλά πολύ περισσότερο στην ικανότητα που έχει δείξει να αλλάζει και να προσαρμόζεται εγκαταλείποντας την ισλαμική παράδοση και υιοθετώντας το προφίλ και τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά στοιχεία της ευρωπαϊκής χριστιανοδημοκρατίας! Ο φόβος των πολιτικών κέντρων που προαναφέραμε είναι ότι ένα ενδεχόμενο πραξικόπημα θα οδηγήσει σε πόλωση τα δύο άκρα (ισλαμιστές και κεμαλιστές) και θα ανακόψει μια σταθερή πορεία προσέγγισης που παρατηρείται από το 2002. Προς επίρρωση, το γεγονός ότι οι στρατηγοί δεν έχουν στην πραγματικότητα να προσάψουν στο κόμμα του Ερντογάν κάποια σοβαρή κατηγορία που να αποδεικνύει ότι πράγματι επιθυμεί την αλλοίωση των κοσμικών χαρακτηριστικών του τουρκικού κράτους. Τα πέντε αυτά χρόνια το μόνο που τους καταλογίζεται είναι ότι επιχείρησαν να ποινικοποιήσουν τη μοιχεία, να απαγορεύσουν την πώληση αλκοολούχων ποτών από τα δημοτικά αναψυκτήρια και το γεγονός επίσης ότι οι γυναίκες τους φορούν μαντίλες. Πρόκειται για πταίσματα φυσικά που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν έχει καμιά σχέση με τη Χαμάς, αλλά είναι κατά βάση ένα μεταλλαγμένο ισλαμικό κόμμα που δεν επιβουλεύεται τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους. Οι τροποποιήσεις στο Σύνταγμα, μάλιστα, που εξήγγειλε ο Ερντογάν και αφορούν πρώτον, την απευθείας εκλογή του Προέδρου από τον λαό όπως γίνεται στις ΗΠΑ ή τη Γαλλία, δεύτερον, τη μείωση της προεδρικής και βουλευτικής θητείας και, τρίτο, τη μείωση του ορίου ηλικίας για την εκλογή βουλευτών υπόσχονται εκ πρώτης όψεως το αδύνατο: να ενισχύσουν τις θέσεις του κόμματός του που έχει μεγάλη απήχηση στην πολυπληθή μουσουλμανική νεολαία, αλλά και τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα του πολιτεύματος αφαιρώντας το έδαφος για συνταγματικά πραξικοπήματα. Καταφέρνει έτσι να συσπειρώνει τόσο τη μουσουλμανική φτωχολογιά που είδε το βιοτικό της επίπεδο να αυξάνεται θεαματικά αλλά και την ελίτ λόγω των όσων επέτυχε διεθνοποιώντας την οικονομία και φέρνοντας την Τουρκία πιο κοντά στην ΕΕ. Είναι προφανές εδώ ότι για τις δυσοίωνες προοπτικές που χαράσσονται σε ό,τι αφορά την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, μετά την εκλογή της Μέρκελ στη Γερμανία και αν μάλιστα εκλεγεί σήμερα και ο Σαρκοζί στη Γαλλία, δεν ευθύνεται ο Ερντογάν…

Η βεβαιωμένη επιρροή του Ερντογάν καθιστά πολύ δύσκολο έως απίθανο το ενδεχόμενο να πραγματοποιήσουν οι θεματοφύλακες του κεμαλισμού την απειλή τους και να κατεβάσουν τα τανκς -όπως το έκαναν έστω το 1997 εναντίον του Ερμπακάν στην πιο «λάιτ» εκδοχή πραξικοπήματος- για να υπερασπιστούν τη… δημοκρατία. Η θέση τους γίνεται ακόμη πιο άβολη αν δούμε πως ούτε τα εξωτερικά σύνορα της Τουρκίας μπορούν να διασφαλίσουν με την ίδια ευκολία που το έκαναν στο παρελθόν, σε ό,τι αφορά την Ανατολία. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από ρεπορτάζ των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» τη Δευτέρα που μας πέρασε, βάση του οποίου το Πεντάγωνο έχει προειδοποιήσει την Άγκυρα πως ενδεχόμενη επέμβασή της στο ιρακινό Κουρδιστάν, για να διαλύσει τις βάσεις των ανταρτών του ΡΚΚ, ενδέχεται να εξελιχθεί σε «στρατηγική ήττα» ανάλογης αυτής που δέχτηκαν οι Ισραηλινοί το καλοκαίρι του 2006 από τη Χεζμπολάχ!