Η εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού τομέα

Η «διεθνής της απάτης», που κυριαρχεί και στο Χρηματιστήριο Αθηνών και εν γένει στον χρηματοοικονομικό τομέα, δημιούργησε ένα νοσηρό κλίμα δυσπιστίας των επενδυτών απέναντι στην «καθαρότητα» των πράξεων που συντελούνται σ’ αυτούς τους ναούς του χρήματος. Η εμπιστοσύνη έχει κλονιστεί απέναντι στους θεσμούς του τομέα αυτού και είναι επιτακτική και επείγουσα η ανάγκη εξυγίανσής του. Είναι ανάγκη να αποκτήσουμε σύντομα έναν δυναμικό, αναπτυσσόμενο και προπάντων έντιμο χρηματοοικονομικό τομέα. Την ανάγκη εξυγίανσης του τομέα την επισημαίνει και το «κυβερνητικό πρόγραμμα για την οικονομία» της ΝΔ (σελ. 78 του προγράμματος), με τη διαφορά ότι δεν κατάφερε τίποτε μέσα στα τρία χρόνια που ασκεί την εξουσία. Ίσως γιατί τον θέλει μόνο δυναμικό και αναπτυσσόμενο και αδιαφορεί ή δεν γνωρίζει πώς να επέμβει για να τον καταστήσει και έντιμο.

Στον χρηματοοικονομικό τομέα βασικά υπάγονται οι τράπεζες, τα χρηματιστήρια αξιών, οι χρηματιστές και οι χρηματιστηριακές εταιρείες και οι ασφαλιστικές εταιρείες. Ένας ευρύτατος κύκλος δραστηριοτήτων αναπτύσσεται και σε πολλές περιπτώσεις κάτω από σκοτεινές και καθόλου καθαρές συνθήκες. Γι’ αυτό έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών. Ο τομέας αυτός από όργανο ανάπτυξης της οικονομίας μετατρέπεται σε όργανο καταδυνάστευσης όλων των μη μυημένων στις πρακτικές που εφαρμόζει, εάν βέβαια αυτοί οι «άσχετοι» αποφασίσουν κάποια στιγμή να τοποθετήσουν τα χρηματικά τους διαθέσιμα σε κάποιο από την πληθώρα των «προϊόντων» που πουλάνε οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν. Δικαιολογημένη απόλυτα η δυσπιστία των επενδυτών και φυσικά μεγάλη η ζημιά για την οικονομία μας. Ένας έντιμος χρηματοοικονομικός τομέας θα μπορούσε να βοηθήσει αποτελεσματικά την αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας μας, καθώς θα είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη όλων των Ελλήνων. Τώρα πώς να την κερδίσει, όταν μηχανεύεται κάθε είδους παγίδες που θα προκαλέσουν σημαντικές ζημίες στους συναλλασσομένους και θα προσφέρουν τεράστια κέρδη σ’ αυτούς που πουλάνε «τα προϊόντα» με τα τάχα σίγουρα κέρδη;

Η συμπεριφορά των τραπεζών απέναντι στους πελάτες τους είναι πάρα πολύ γνωστή και πολλές φορές έχει καυτηριαστεί και από τους πολιτικούς και από τα ΜΜΕ. Πανωτόκια, ανύπαρκτα επιτόκια καταθέσεων, υψηλά και εντελώς αδικαιολόγητα επιτόκια χορηγήσεων, παγίδες στις διάφορες δανειακές συμβάσεις, παραπλανητική διαφήμιση έχουν δημιουργήσει μια απαράδεκτη συμπεριφορά των τραπεζών, που φτάνει στα όρια της τοκογλυφίας. Και το αποτέλεσμα είναι η απροσδόκητα υψηλή κερδοφορία τους. Και το κράτος δυστυχώς ανέχεται αυτήν την κατάσταση. Και η Τράπεζα της Ελλάδος, που υποτίθεται ότι έχει την εποπτεία και τον έλεγχο των τραπεζών, θεάται αμέριμνη τα γενόμενα. Και οι τράπεζες αλωνίζουν στην ελληνική αγορά, εκμεταλλεύονται όσο μπορούν τα νοικοκυριά, ταΐζουν με πανάκριβες διαφημίσεις τα ΜΜΕ (κανάλια και εφημερίδες) και δρουν χωρίς καμία ενόχληση από το κράτος και την εποπτεύουσα αρχή. Μέχρι και ο πρωθυπουργός δεν τόλμησε να στριμώξει τις διοικήσεις των τραπεζών να δώσουν αυξήσεις στους μισθούς των υπαλλήλων τους και απλώς περιορίστηκε σε μια χλιαρή σύσταση να δώσουν κάτι στους εργαζομένους με περιορισμό της αδικαιολόγητα υψηλής κερδοφορίας τους! Λες και η κερδοφορία δεν οφείλεται και στη συνεισφορά των εργαζομένων.

Για την αναξιοπιστία του ΧΑ και την ηθική κατάπτωση του περιβάλλοντος της Σοφοκλέους τι να πούμε; Είναι όλα γνωστά, κυρίως μετά τα γεγονότα της περιόδου 1999-2000. Πώς είναι δυνατόν οι μικροί επενδυτές να έχουν εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που δρουν στο χρηματιστήριο; Κάθε καρυδιάς καρύδι χώνεται στον περίγυρο της Σοφοκλέους και όλων των χρηματιστηρίων του κόσμου. Η απάτη και ο εύκολος πλουτισμός είναι η μοναδική επιδίωξη όλων αυτών που δραστηριοποιούνται σ’ αυτούς τους ναούς του χρήματος. Εκεί θα βρούμε τις χρηματιστηριακές εταιρείες, τους μεμονωμένους χρηματιστές, τις τράπεζες με τους θεσμικούς επενδυτές, τους συμβούλους επενδύσεων, τους «καλώς πληροφορημένους κύκλους» που διαδίδουν τάχα εμπιστευτικές πληροφορίες και φουσκώνουν ή ξεφουσκώνουν τις τιμές των χαρτιών που τίθενται σε διαπραγμάτευση στο χρηματιστήριο και τα αποκαλούμενα «παπαγαλάκια» που πλέκουν το «φωτοστέφανο» των μετοχών που στηρίζουν. Πολλοί τέτοιοι «τύποι» αποτελούν τον περίγυρο των απανταχού χρηματιστηρίων. Άλλοι έχουν επαγγελματική συνείδηση και συμπεριφέρονται με ειλικρίνεια και εντιμότητα. Οι περισσότεροι όμως σοφίζονται διάφορες παγίδες για να τυλίξουν τους άσχετους μικροεπενδυτές σε χρηματιστηριακά παιχνίδια. Και εδώ υπάρχει η εποπτεύουσα αρχή, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, που μέχρι τώρα έδειξε ελάχιστη δραστηριότητα για την εξυγίανση του θολού τοπίου της Σοφοκλέους. Σε άλλες χώρες υπάρχει ενιαίος φορέας εποπτείας του χρηματοοικονομικού συστήματος με σημαντική δραστηριότητα στην πρόληψη και καταστολή του οικονομικού – χρηματιστηριακού εγκλήματος. Εδώ η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς απλώς θωπεύει με ελαφρά πρόστιμα όσους παρεκτρέπονται. Γιατί η Επιθεώρηση Τραπεζών και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν ενώνονται για να αποτελέσουν ενιαίο φορέα εποπτείας του χρηματοοικονομικού τομέα, με αρμοδιότητα ελέγχου των τραπεζών, του χρηματιστηρίου, των χρηματιστών και των χρηματιστηριακών εταιρειών, των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, των εταιρειών χρηματιστηριακών και επενδυτικών συμβούλων και των μεμονωμένων χρηματιστών, συμβούλων και των πάσης φύσεως δρώντων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Φτιάχνουμε συνέχεια ανεξάρτητες αρχές λόγω της έκτασης της εγκληματικότητας και ξεχνάμε να φτιάξουμε τη νομική πλατφόρμα και τις απαραίτητες υποδομές για την ικανοποιητική απόδοσή τους στην προσπάθεια περιορισμού της εγκληματικότητας. Όσον αφορά την αναβάθμιση της λειτουργίας των ασφαλιστικών εταιρειών, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης προχώρησε με αποφασιστικά βήματα. Απομένουν όμως πολλά να γίνουν ακόμη.

Μέσα σ’ αυτό το αποπνικτικό χρηματοπιστωτικό περιβάλλον θέλουν να σπρώξουν τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων. Οι παλαιότερες κυβερνήσεις είχαν καθορίσει απαγορευτικά όρια επενδύσεων σε χρηματοπιστωτικούς τίτλους για τα αποθεματικά. Γιατί γνώριζαν ότι οι διοικήσεις των Ταμείων δεν ήταν σε θέση να παρακολουθούν και να προβλέπουν την εξέλιξη των διαφόρων χρηματιστηριακών παιχνιδιών. Επομένως τα αποθεματικά των Ταμείων ή θα κινδύνευαν να εξαφανιστούν ή θα έπρεπε τα ασφαλιστικά ταμεία να καταφεύγουν στους διάφορους επενδυτικούς συμβούλους και στις χρηματιστηριακές εταιρείες και έναντι αδράς αμοιβής, που πιθανότατα θα ήταν υψηλότερη από τα τυχόν κέρδη της επένδυσης, να ζητούν ύποπτης «καθαρότητας» επενδυτικές συμβουλές. Τα τελευταία χρόνια ήρθαν τα ξεφτέρια των κυβερνήσεων Σημίτη και Καραμανλή και με το πρόσχημα της αξιοποίησης των αποθεματικών έχωσαν τις διοικήσεις των Ταμείων πιο βαθιά στο χρηματιστήριο και στον τζόγο του. Ήταν οι εξυπνάκηδες εκσυγχρονιστές.

Μετά τη δυσπιστία των επενδυτών για τα δρώμενα στο ΧΑ πολλοί χρηματοοικονομικοί παράγοντες άρχισαν να εποφθαλμιούν τα αποθεματικά των Ταμείων. Τα έβλεπαν και τα βλέπουν σαν χρυσή ευκαιρία για εύκολα κέρδη, που σημαίνουν φυσικά ζημίες για τα Ταμεία. Τράπεζες και θεσμικοί επενδυτικοί φορείς, χρηματιστηριακές εταιρείες και εταιρείες επενδυτικών συμβούλων, «παπαγαλάκια» και ψιθυριστές (οι «έγκυροι κύκλοι») ονειρεύονται την «πίτα» των αποθεματικών. Και πιέζουν για να καταργηθούν τα όρια της συμμετοχής των αποθεματικών σε χρηματιστηριακά παιχνίδια. Και η δικαιολογία έχει βρεθεί: η τάχα βελτίωση της απόδοσης των αποθεματικών. Λες και είναι δεδομένο το κέρδος από τη συμμετοχή στον χρηματιστηριακό τζόγο. Και μάλιστα όταν είσαι ανίδεος παίκτης και αναγκάζεσαι να πληρώνεις πανάκριβους συμβούλους και φυσικά ανεύθυνους. Αν από διάφορους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες, μέσα και έξω από την Ελλάδα, η κυβέρνηση πιέζεται να ρίξει στη χοάνη του χρηματιστηρίου τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων, ας δείξει την αντίσταση που πρέπει να διαθέτουν οι ασκούντες την εξουσία απέναντι στις αναιδείς και αδηφάγους απαιτήσεις των ισχυρών.

Ο ελληνικός λαός έχει πεισθεί ότι σε ορισμένους τομείς χρειάζονται μεταρρυθμίσεις. Αλλά αυτές πρέπει να κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Και ειδικά για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και για τη βελτίωση του βαθμού αξιοπιστίας του χρειάζεται να επικρατήσει περισσότερη διαφάνεια και «καθαρότητα» στη δράση του. Και προπάντων το κράτος θα πρέπει να φροντίσει για τις ασφαλιστικές δικλίδες που πρέπει να υπάρχουν σε όλες τις δραστηριότητες που παρουσιάζουν έντονη ροπή προς την εκμετάλλευση. Και ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι μια τέτοια δραστηριότητα. Πριν το κράτος σπρώξει τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων με «επενδύσεις» πιστωτικών τίτλων και μάλιστα υψηλού ρίσκου, θα πρέπει να δημιουργήσει τις κατάλληλες υποδομές για να μη γίνουν τα αποθεματικά βορά στις ορέξεις ορισμένων.

Και πρώτα θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία ή η συνήθεια των κυβερνήσεων να διορίζουν στα ασφαλιστικά ταμεία άσχετες διοικήσεις. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας θέλει πολλές βελτιώσεις. Και θεωρούμε απαραίτητο το κράτος να διατηρήσει τον πλήρη έλεγχο μιας μεγάλης τράπεζας, για να μπορεί να κατευθύνει το τραπεζικό σύστημα στη σωστή συμπεριφορά απέναντι στους δανειολήπτες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά) και να δημιουργήσει έναν ισχυρό ενιαίο φορέα ελέγχου της δραστηριότητας αυτού του τομέα, που θα συμπεριλάβει τράπεζες, χρηματιστήριο και ασφαλιστικές εταιρείες. Διαφορετικά τα ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να μείνουν μακριά από τον τζόγο και τους ανθρώπους που εκμεταλλεύονται τη ροπή προς το γρήγορο και άκοπο κέρδος. Τα Ταμεία των εργαζομένων δεν είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Είναι κοινωνικό κεφάλαιο. Και ως τέτοιο πρέπει να το βλέπουν οι κυβερνήσεις και να το προστατεύουν.