Το βιβλίο της ιστορίας ξαναγράφει την ιστορία της ίδιας της χώρας
• Αν πρόκειται για τυχαίο γεγονός που απαντάται σε ομάδα συγγραφέων, έχει καλώς. Καθείς δικαιούται να έχει τις απόψεις του για το πώς πρέπει να διδάσκεται η Ιστορία.
• Αν όμως δεν πρόκειται περί αυτού αλλά υπεδείχθη στους συγγραφείς (που ούτως ή άλλως σκέφτονταν έτσι, γιατί αν δεν σκέφτονταν δεν θα μπορούσαν να γράψουν έτσι) ως πεδίο κίνησης η συγκεκριμένη θεώρηση της Ιστορίας, τότε έχουμε να κάνουμε με κάτι πολύ σοβαρότερο.
Αν η γραμμή του ελληνικού κράτους είναι ότι οι μαθητές του δημοτικού πρέπει να (εκ)παιδευθούν σε περιβάλλον άμβλυνσης των γεγονότων και αποφόρτισης των συναισθημάτων που προκύπτουν από τα πραγματικά στοιχεία, τότε αντιμετωπίζουμε νέα κατάσταση στην ίδια τη δομή του αξιακού συστήματος της χώρας. Είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι ορισμένοι συγγραφείς που αντικαθιστούν π.χ. τη λέξη απόγνωση με τη λέξη δυσαρέσκεια, κάνουν πολιτική εν αγνοία του ελληνικού κράτους. Είναι αφέλεια να λέει ο επικεφαλής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ότι μεγάλο μέρος της ευθύνης έχει η γραφειοκρατία, διότι παραγγέλθηκαν βιαστικά τα βιβλία και έγιναν αβλεψίες. Πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε καθαρά και με ειλικρίνεια ότι τα τελευταία δέκα χρόνια έχουμε μια σαφή προσπάθεια μεταβολής των βασικών σημείων αναφοράς για την Ελλάδα, τις προτεραιότητες και τους στόχους της. Προσπάθεια που εντάχθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού. Το εγχείρημα ήταν απαραίτητο να ενταχθεί εκεί, μια και οι «νέες ιδέες» της κυβερνητικής ομάδας Σημίτη έχαιραν ευρύτερης αποδοχής από τα μέσα ενημέρωσης, από διανοούμενους και από στελέχη κομμάτων που έπαιζαν έναν σημαντικό ρόλο στην κοινωνία. Αντιστρόφως ανάλογο ίσως με τη δύναμη των κομμάτων στα οποία ανήκαν. Η νέα οπτική θεώρηση του ρόλου της χώρας περιείχε και την υιοθέτηση νέας οπτικής και άλλης ανάγνωσης της Ιστορίας. Οι ακρότητες της Ιστορίας (πιο σωστά, που περιγράφει η
Ιστορία, διότι δεν κάνει ακρότητες αλλά όταν συμβαίνουν τις περιγράφει και τις καταγράφει) θα έπρεπε να αντικατασταθούν από τεχνοκρατική παράθεση των γεγονότων, όπως για παράδειγμα μια σφαγή δεν θα ονομάζεται έτσι, αλλά αιματηρή (αν και αυτός ο όρος μπορεί να διεγείρει εθνικιστικές τάσεις) σύγκρουση που κατέληξε στην επικράτηση του ενός ή του άλλου. Η νέα τάση που περιέχει τη λογική της προσέγγισης προϋποθέτει θυσίες σε ό,τι αφορά στην παραδοχή του ρόλου της εθνικής ταυτότητας.
Απίσχνανση αυτού του ρόλου, αν αντιστρατεύεται τους στόχους της παγκοσμιοποίησης (και παγκοσμιοποίηση με ισχυρή μνήμη εθνικών διεκδικήσεων και αντιθέσεων με άλλα έθνη δεν γίνεται) και προσαρμογή του στα ζητούμενα νέα δεδομένα.
Γι’ αυτό και είναι αρκετά λανθασμένη η βάση συζήτησης περί του νέου βιβλίου. Αν δεν δούμε το δάσος, θα εξαντληθούμε σε μικροεπιχειρήματα ως προς την επιστημονική επάρκεια και το στυλ των συγγραφέων, ενώ στην πραγματικότητα οι συγγραφείς δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να υπηρετήσουν τη ζητούμενη νέα τάση στον ρόλο και την ταυτότητα της χώρας. Όταν επιδιώκεται η με κάθε τρόπο αποενοχοποίηση της Τουρκίας για όλα και η Ελλάδα είναι σημαιοφόρος στην προσπάθεια της (με το ζόρι) ένταξης της γείτονος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (με το πρόσχημα-επιχείρημα ότι έτσι θα γίνει λιγότερο επιθετική και επικίνδυνη) είναι προφανές ότι τα βιβλία της Ιστορίας δεν μπορούν να μιλούν για θηριωδίες του Δράμαλη, σφαγές αμάχων και σουβλίσματα. Πώς αύριο το παιδί που μαθαίνει τι συνέβη μέσω σχετικών καταγραφών θα είναι έτοιμο να νιώσει φίλο, γείτονα και συνεργάτη στην ΕΕ εκείνον που έχει κάνει στους προγόνους του όλ’ αυτά; Αν πρέπει να ανοίξει ένας διάλογος, ας κάνουμε την υπέρβαση κι ας δούμε (δύσκολο αλλά πρέπει) την αλήθεια: Συμβαίνει ό,τι συμβαίνει επειδή στο πολιτικό προσωπικό της χώρας είναι διάχυτη η εντύπωση ότι πρέπει να δούμε αλλιώς τα πράγματα ως χώρα. Και όσοι διαφωνούν είτε είναι εκτός συστήματος (και παιχνιδιού) είτε κινούνται στις παρυφές του. Μερικοί (για να έχει το σύστημα την πολλαπλή νομιμοποίηση) χρησιμοποιούνται απ’ αυτό, αν και εκφράζουν θέσεις αντίθετες από τους νέους στόχους. Ας κλείσουμε εδώ για σήμερα τη σειρά σκέψεων που προκαλούν προβληματισμό και φόβο.