«Ομοσπονδοποίηση» του κεμαλισμού
Είναι γνωστό ότι ο κεμαλισμός, που αποτελεί το θεμέλιο του τουρκικού κράτους, έχει ως φιλοσοφική και πολιτική του αφετηρία την αρχή της εθνικής ομογενοποίησης και ως κυρίαρχη πολιτικο-φιλοσοφική του θεώρηση την πάση θυσία διατήρηση του ενιαίου και αδιαίρετου της χώρας, της επικράτειας και του λαού. Αυτό προϋποθέτει, εν είδει conditio sine qua non το ενιαίο και αδιαίρετο του κράτους, την κεντρική και ισχυρή πολιτική εξουσία που σχεδιάζει και δρα με γνώμονα το εθνικό συμφέρον της Τουρκίας όπως το αντιλαμβάνεται και το ερμηνεύει η υπέρτατη στρατοκρατούμενη αρχή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Ο Κενάν Εβρέν λοιπόν, στην περί ης ο λόγος πρόσφατη πολύκροτη συνέντευξη του, ετάχθη υπέρ της «ομοσπονδοποίησης» της Τουρκίας ! Εκ πρώτης όψεως η εν λόγω πρόταση προκαλεί θυμηδία, αφού όλοι εμείς που για πολλά χρόνια μιλούσαμε για δημοκρατικοποίηση και εκ των πραγμάτων ομοσπονδοποίηση του στρατοκρατικού κεμαλικού πολιτικού συστήματος, θεωρούμασταν στην καλύτερη περίπτωση ουτοπιστές, «αντιτούρκοι» και άλλα πολλά. Και όμως, αυτό το τεχνητό, προϊόν βίας και καταπίεσης. μόρφωμα κατεδείκνυε όλα αυτά τα χρόνια πως είχε και έχει, όπως συνηθίζουν να λένε όχι μόνο έλληνες, αλλά και ευρωπαίοι, αμερικανοί και τούρκοι ακόμη συγγραφείς, ανάγκη μετεξέλιξης και τέτοιων δομικών αλλαγών που αναγκαστικά θα ανέτρεπαν την αυταρχική κεμαλική τους φυσιογνωμία. Το ίδιο το «ευρωπαϊκό δρομολόγιο» της Άγκυρας επιτάσσει τέτοιες ουσιαστικές αλλαγές στο τουρκικό πολιτικό σύστημα που εάν μπορέσουν τελικά να εφαρμοστούν, η Τουρκία μετατρέπεται εκ των πραγμάτων σ’ ένα δημοκρατικό ομοσπονδιακό κράτος.
Η δημοκρατική αρχή και το κράτος δικαίου, αποτελούν εξάλλου θεμέλιο λίθο του πολιτικού πολιτισμού της Δύσης και της Ευρώπης -χώρο στον οποίο η Τουρκία θέλει να ανήκει- τα τελευταία τουλάχιστον 300 χρόνια που διάγει τη ζωή το σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος.
Ήρθε λοιπόν ο Κενάν Εβρέν σήμερα να επιβεβαιώσει και να επαληθεύσει ως αυθεντικός ερμηνευτής των τουρκικών πραγματικοτήτων την αναγκαιότητα -νομοτελειακή θα λέγαμε-, ειρηνικής μετεξέλιξης της Τουρκίας σε μια δημοκρατική ομοσπονδία.
Ο στρατηγός Εβρέν βεβαίως δεν τόλμησε να προχωρήσει στην πρόταση για ομοσπονδοποίηση της Τουρκίας επί τη βάση εθνικών γεωγραφικών κριτηρίων, πράγμα που θ’ αποτελούσε και τη φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων, αφού στην Τουρκία συνυπάρχουν πέραν της πολυπληθούς εθνότητας των Κούρδων, δεκάδες άλλες εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες που υφίστανται «λοβοτομή» από το κεμαλικό καθεστώς. Παρά ταύτα όμως, η ίδια η πρόταση αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη από μόνη της, δεδομένης της προσωπικότητας, της θέσης και του ρόλου του στρατηγού Εβρέν στο τουρκικό κράτος. Εάν την πρόταση αυτή διατύπωνε οποιοσδήποτε άλλος τούρκος, αρμένιος, κούρδος διανοούμενος, δημοσιογράφος ή πολιτικός, το ελάχιστο που θα μπορούσε να του συμβεί θα ήταν να συλληφθεί πάραυτα. Τι μας λέει λοιπόν ο στρατηγός Εβρέν: προτείνει, στο πλαίσιο της εφαρμογής της δημοκρατικής αρχής και της αποτελεσματικότητας, την αναδόμηση του τουρκικού κράτους από ενιαίο σύστημα κεντρικής διακυβέρνησης, σε ομοσπονδιακή δημοκρατία σε οκτώ ομοσπονδιακά κρατίδια – πολιτείες, με ενισχυμένη αυτοκυβέρνηση, με κριτήρια διοικητικής αποκέντρωσης και οικονομικής κυρίως αυτονόμησης. Υπογραμμίζει φυσικά την επιταγή παραμονής των τομέων εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, υπό κεμαλική κεντρική διοίκηση, ενώ παραχωρεί αρμοδιότητες στις συστατικές πολιτείες στους τομείς της οικονομίας, του πολιτισμού, της παιδείας και της κοινωνικής πολιτικής.
Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα αποτελούσε μια εξόχως θετική αρχή για την πορεία της Τουρκίας προς την κατάκτηση της δημοκρατίας και τη δικαίωση των επί αιώνες καταπιεζομένων εθνοτήτων και μειονοτήτων.