Επικαιρότητα
1 Το 2007 θα είναι σημαδιακό έτος για το Κυπριακό και όλοι συμφωνούν ότι θα υπάρξει κινητικότητα. Και τούτο όχι γιατί οι ΗΠΑ ή ο ΟΗΕ ή η ΕΕ θα εκδηλώσουν έμπρακτο ενδιαφέρον για την επίλυσή του. Αλλά απλώς γιατί θα θελήσουν να επωφεληθούν από την προεκλογική χρονιά (που είναι το 2007) και να επιβάλουν τις λύσεις που χρόνια τώρα επιδιώκουν χωρίς υποχωρήσεις. Το 2007 είναι προεκλογικό έτος για την Κύπρο, όπου τον Φεβρουάριο του 2008 θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα αλλά και για την Τουρκία. Εκλογές και στις δύο ενδιαφερόμενες χώρες στις αρχές του επόμενου έτους. Και στη χώρα μας ίσως και συντομότερα. Το ερώτημα είναι: Πώς θα επηρεάσουν τις διαπραγματευτικές θέσεις των χωρών αυτών (Ελλάδος – Τουρκίας – Κύπρου) οι πιέσεις που θα ασκηθούν για λύση του Κυπριακού κατά την προεκλογική περίοδο και ποιες θα είναι οι θέσεις τους σε περίπτωση που οι εκλογές θα οδηγήσουν σε ανατροπή της σημερινής πολιτικής κατάστασης; Θα υπαχθούν οι εθνικές προτεραιότητες των τριών παραπάνω χωρών στις εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες της προεκλογική περιόδου; Τα ερωτήματα αυτά πρέπει να απασχολήσουν κάθε αρμόδιο παράγοντα. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν διαπραγματευτικές θέσεις. Η ελληνική εξωτερική πολιτική και της σημερινής κυβέρνησης είναι ανερμάτιστη. Η Ελλάδα συνεχίζει να είναι «πειθήνιο τέκνον» σε όλα. Επομένως τα ερωτήματα αφορούν την Τουρκία και την Κύπρο. Στην Τουρκία η προσωπική μας εκτίμηση είναι ότι κατά την προεκλογική περίοδο του 2007 θα υπάρξει έξαρση εθνικισμού και σκλήρυνση των διαπραγματευτικών θέσεών της. Δηλαδή μια πλειοδοσία ανυποχώρητου εθνικισμού που μετά τις τουρκικές εκλογές θα μετριαστεί για λόγους σκοπιμότητας και «ευρωπαϊκής πορείας». Το πρόβλημα είναι καυτό για την Κύπρο, που θα υποστεί το 2007 αφόρητες πιέσεις να διευκολύνει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και την άρση της απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων. Η στάση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Τάσσου Παπαδόπουλου θα εξαρτηθεί από την ένταση των πιέσεων και των απειλών που θα δεχθεί, καθώς και από τη στάση του ΑΚΕΛ, που τον στηρίζει στην πολιτική του. Το ΑΚΕΛ όμως είναι αναξιόπιστο και οι Κύπριοι θυμούνται τις παλινωδίες του στο Σχέδιο Ανάν. Και το εγκαταλείπουν και ενισχύουν το κόμμα του Παπαδόπουλου (ΔΗΚΟ) και το σοσιαλιστικό ΕΔΕΚ. Θα εξακολουθήσει το ΑΚΕΛ να στηρίζει την πολιτική Παπαδόπουλου ή θα τον εγκαταλείψει; Προσεχώς η απάντηση.
2 Από το 2006 έχουμε έξαρση του εθνικισμού σε πάρα πολλές χώρες. Μερικοί μιλάνε για «επιστροφή του εθνικισμού». Και αυτό δεν περιορίζεται μόνο στον οικονομικό τομέα, όπου πολλές χώρες, μικρές και μεγάλες, προσπαθούν να διατηρήσουν την εθνική ταυτότητα των μεγάλων στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεών τους, αλλά και σε καθαρά πολιτικό επίπεδο. Οι εθνικιστικές τάσεις ξαναζωντανεύουν χωρίς να υπάρχει τίποτε για αντίδοτο. Προς το παρόν τουλάχιστον. Οι κοινωνικές ανισότητες, που δημιούργησε η παγκοσμιοποίηση προκαλούν την αναβίωση του εθνικισμού. Στα μάτια των απλών πολιτών δεν νομιμοποιείται η κερδοσκοπία και η θεοποίηση του κέρδους, που αποτελούν θεμελιώδεις αρχές του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης.
Αφορμή για τις σκέψεις αυτές μου έδωσε η ανάδειξη του εθνικιστικού κόμματος του Βόιτσλαβ Σέσελι πρώτου κόμματος στη Σερβία. Αναζωπύρωση του εθνικισμού για καταπολέμηση της παγκοσμιοποίησης παρατηρείται σε πάρα πολλά κράτη, κυρίως σε μικρά, που αποτελούν και τα θύματα της παγκοσμιοποίησης. Και πέρα από τη Σερβία, έχουμε παντού το ζωντάνεμα των εθνικιστικών κομμάτων που στρατολογούν οπαδούς όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων, από την άκρα Αριστερά μέχρι την άκρα Δεξιά. Και πέραν αυτών έχουμε και τις εθνικές διεκδικήσεις των διαφόρων χωρών που άρχισαν να ξαναθυμούνται τις αλύτρωτες μειονότητες. Για παράδειγμα στην Πολωνία επανέρχονται στον λαό τα παλιά αντιγερμανικά και τα πιο πρόσφατα αντιρωσικά αισθήματα. Η Ουγγαρία θέτει θέμα ουγγρικών μειονοτήτων που βρίσκονται «αλύτρωτες» στις γειτονικές χώρες. Η άνοδος της Κίνας στην παγκόσμια πολιτική και οικονομική σκηνή ξύπνησε τον γιαπωνέζικο εθνικισμό. Και ο νέος ιάπωνας πρωθυπουργός ίδρυσε το υπουργείο Άμυνας, για πρώτη φορά μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Και επιπλέον, η νέα κυβέρνηση του Ιάπωνα Σίντζο Άμπε για πρώτη φορά θέτει θέμα πυρηνικού εξοπλισμού της Ιαπωνίας για λόγους αμυντικούς (βεβαίως, βεβαίως). Στην Τουρκία η ίδρυση de facto κουρδικού κράτους στο βόρειο Ιράκ (σύνορα με την Τουρκία) προκάλεσε έντονες εκρήξεις εθνικισμού και αντιαμερικανισμού. Ινδία και Πακιστάν βρίσκονται στα μαχαίρια για το Κασμίρ και στα Βαλκάνια το Κόσοβο απειλεί τη σταθερότητα. Με λίγα λόγια το έθνος-κράτος βρίσκεται σε ανάκαμψη σαν αντίδοτο στην παγκοσμιοποίηση. Οι λαοί αγκαλιάζουν τον εθνικισμό για να σταματήσουν τις καταστροφές που έχει προκαλέσει η παγκοσμιοποίηση. Λύση απελπισίας. Είναι όμως λύση ή καζάνι που βράζει;