H μέθοδος του «τυχαίου»
Τα πολιτικά -και ευρύτερα ιστορικά- γεγονότα κρίνονται και αξιολογούνται από την άποψη της σημαντικότητάς τους σε «τυχαία» και «αναγκαία». Μια πολιτική πράξη, μια πολιτική επιλογή κρίνεται ως «τυχαία» εάν δεν μπορέσει να θέσει το «αποτύπωμά» της στις εξελίξεις. Αν εκτιμηθεί ότι τίποτα δεν θα άλλαζε αν έλειπε αυτή η επιλογή ή ακόμα κι αν ελαμβάνετο αντίθετη απόφαση… Αντίθετα ο «αναγκαίος» χαρακτήρας της πολιτικής πράξης προϋποθέτει την παρέμβαση και την αλλαγή των κοινωνικών και πολιτικών συσχετισμών, συνδέεται με τη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής προοπτικής, επηρεάζει τις μελλοντικές εξελίξεις…
Φαίνεται ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και η ομάδα των «συμβούλων» του έχουν επιλέξει τη μέθοδο του «τυχαίου». Προσπαθούν να απαντήσουν στις απαιτήσεις της συγκυρίας με ad hoc ή post hoc επιλογές, με εμβαλωματικού χαρακτήρα κινήσεις που όχι μόνο δεν διαμορφώνουν μια προοπτική, αλλά αντίθετα αποικοδομούν συχνά τη συνοχή και τη δυναμική μιας επεξεργασμένης στρατηγικής…
Πριν από δύο μόλις μήνες επιχείρησαν να απαντήσουν στην ήττα των δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών με εσωτερικό «ανασχηματισμό» και νέα διάταξη δυνάμεων… Όλη αυτή η διαφημισθείσα στο έπακρο «σημαντική» επιλογή «εξεμέτρησε το ζην» μέσα σε λίγες εβδομάδες… Και μάλιστα η προφανής αδυναμία σύνθεσης των απόψεων στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ πάνω σε κορυφαία θέματα, όπως αυτά της εκπαίδευσης και του περίφημου άρθρου 16, οδήγησε σε τραγελαφικές καταστάσεις και σε κάθετη διαίρεση, που ξεκίνησε από το επίπεδο των κορυφαίων στελεχών και έφθασε μέχρι τα απλά μέλη και τους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Με επαπειλούμενο μάλιστα τον κίνδυνο της πλήρους απαξίωσης στην επερχόμενη συζήτηση και ψηφοφορία στη Βουλή για το άρθρο 16. Όπου η διάσταση των απόψεων θα μπορούσε να αποκτήσει τον «δομικό» χαρακτήρα της οργανικής διάσπασης στο εσωτερικό της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ.
Εν μέσω λοιπόν ενός κλίματος σύγχυσης και πανικού επιστρατεύθηκε το φόβητρο της «μομφής» προκειμένου να καλυφθεί η άτακτη υποχώρηση που προέκυπτε πλέον ως μόνη λύση προκειμένου να αποφευχθεί η συμμετοχή των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ στην ψηφοφορία για το άρθρο 16… Μια λύση ανάγκης που «έβγαλε» το ΠΑΣΟΚ από μια άκρως δυσχερή θέση…
Ακόμα λοιπόν μια «τυχαία» -αξιολογικά- πολιτική πράξη. Που απαντά εκ των ενόντων στη συγκυρία του μηνός, όμως ταυτόχρονα αποδυναμώνει την αξιοπιστία του ΠΑΣΟΚ και ιδιαίτερα του προέδρου του, ο οποίος αυτοανακηρύχθηκε εδώ και καιρό, ως πολιτικός «αχθοφόρος» του άρθρου 16 και των «μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών» πανεπιστημίων…
Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ διαχειρίσθηκε -μπορεί να εκτιμήσει κανείς- επιτυχώς τις τυπικές κοινοβουλευτικές διαδικασίες της πρότασης «μομφής». Όμως εκεί περαιώνεται ο πολιτικός ρόλος του. Γιατί το πραγματικό πολιτικό όφελος το αποκόμισε ο Ε. Βενιζέλος, που επέμενε εδώ και καιρό να μη δοθεί «λευκό χαρτί» στην επόμενη Βουλή για τη συγκεκριμένη διαμόρφωση των συνταγματικών αλλαγών και ιδιαίτερα του άρθρου 16. Η δική του στρατηγική υιοθετήθηκε στην πράξη, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την παντελή απουσία συνθετικής πολιτικής ικανότητας από τα πολιτικά όργανα του ΠΑΣΟΚ.
Η κοινωνική-εκλογική βάση του ΠΑΣΟΚ συσπειρώθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό στην προοπτική μιας πιθανής εκλογικής αναμέτρησης. Όμως σε επίπεδο αξιοπιστίας το ΠΑΣΟΚ είχε σοβαρές απώλειες, αφού η βάση αυτή διχάστηκε, μην κατανοώντας τον λόγο αποχώρησης του ΠΑΣΟΚ από τη συζήτηση και την ψηφοφορία για τις συνταγματικές τροποποιήσεις. Αν υπήρξε, συνεπώς, ένα ποσοτικό κέρδος -η εκλογική συσπείρωση- αυτό χάνει τη σημασία του από τις απώλειες στο ποιοτικό επίπεδο της αξιοπιστίας και της επεξεργασμένης πολιτικής. Και αυτή η απώλεια είναι πολλαπλώς σημαντικότερη από το εφήμερο κέρδος…
Η κατάθεση πρότασης «μομφής» για να αποτελέσει ένα πράγματι «αναγκαίο» πολιτικό γεγονός θα πρέπει να συνδέεται και να διαμορφώνει δυναμικά ευνοϊκούς κοινωνικούς και πολιτικούς συσχετισμούς. Σε ποιους τέτοιους συσχετισμούς «πάταγε» η πρόταση του Γ. Παπανδρέου; Επιπρόσθετα, η πρόταση «μομφής» και η πρόταση για εκλογές προϋποθέτουν νίκη του ΠΑΣΟΚ και βεβαιότητα ότι το ίδιο το ΠΑΣΟΚ θα διαχειρισθεί τις συνταγματικές αλλαγές. Αυτό θα συνεπάγετο συμμετοχή στην ψηφοφορία του Φεβρουαρίου, ώστε με το «πλεονέκτημα» των 180 βουλευτών να διασφαλισθεί το ενιαίο και η πολιτική συνοχή αυτής της στρατηγικής…
Μια τέτοια στρατηγική θα ενδυνάμωνε την αξιοπιστία του ΠΑΣΟΚ, θα αποδείκνυε τη δυναμική του, θα μπορούσε να συσπειρώσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις… Αυτά όμως είναι «ψιλά γράμματα», όχι μόνο για το ΠΑΣΟΚ αλλά και για ολόκληρο το πολιτικό μας σύστημα.
«Τον άρτον ημών τον επιούσιον»… αυτή είναι σήμερα η πολιτική «ατζέντα» των κομμάτων της διακυβέρνησης. Ο πολιτικός-εκλογικός «χρόνος» κατατέμνεται σε μήνες και εβδομάδες και έτσι αντιμετωπίζεται… Να περάσει η άνοιξη, να περάσει το καλοκαίρι… να ψηφισθεί ο προϋπολογισμός…
Και κάθε περίοδος -μηνών ή λίγων εβδομάδων – αντιμετωπίζεται εμπειρικά, εκ των ενόντων, με «λύσεις» που αποβλέπουν απλώς στον «έλεγχο» του πολιτικού κόστους… Γι’ αυτό τα τελευταία χρόνια και η ίδια η πολιτική και οι επιλογές των κομμάτων δεν αποτελούν παρά «τυχαία» περιστατικά… Που καταλήγουν σε βαρύ κόστος για την όντως ατυχή κοινωνία και τους πολίτες της.