Υπερθέρμανση του πλανήτη

Τα μαχαίρια για τις τελικές διατυπώσεις του ντοκουμέντου είχαν βγει μήνες πριν, καθώς όλες οι κυβερνήσεις είχαν λάβει προσχέδια του κειμένου που είχε επεξεργαστεί με τη βοήθεια επιστημόνων το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή. Τα επίμαχα θέματα που στην κυριολεξία δίχασαν τη Διάσκεψη ήταν δύο και αναμφισβήτητα προκαλούν έκπληξη γιατί αποκαλύπτουν ότι τίποτε τελικά δεν είναι προφανές! Κατά πόσον, κατ’ αρχάς, πράγματι υφίσταται πρόβλημα με τη θερμοκρασία του πλανήτη και, κατά δεύτερον, τι λογής μέτρα πρέπει να υιοθετηθούν, αν αυτό είναι αναγκαίο!

«Υστερικοί» οι Ευρωπαίοι!

Για να φανεί η διάσταση των απόψεων και η ρίζα των αντικρουόμενων θέσεων, μπορούμε να πάμε λίγες ημέρες πριν από τη Διάσκεψη που έγινε στη γαλλική πρωτεύουσα, στις 17 Γενάρη στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, είναι η κοιτίδα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας. Την πρώτη κιόλας μέρα του ετήσιου auto show, μιλώντας ο κορυφαίος οικονομολόγος της αυτοκινητοβιομηχανίας Κράισλερ με δημοσιογράφους, απαντώντας σε ένα καταιγισμό ερωτήσεων που δέχτηκε για τον τρόπο που σκοπεύει να ανταποκριθεί η εταιρεία του στις προκλήσεις από την υπερθέρμανση του πλανήτη, προχώρησε σε μια εντελώς ανοίκεια για τα ευρωπαϊκά δεδομένα επίθεση σε όσους θίγουν το θέμα! Δεν δίστασε μάλιστα να χαρακτηρίσει «σχεδόν υστερικούς» τους Ευρωπαίους, που κάνουν σαν κοτόπουλα που φοβούνται μην πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους! Οι χυδαίες δηλώσεις του -μνημείο κυνισμού, αφήνοντας κατά μέρος τα καθόλου κολακευτικά υπονοούμενα για τους Γάλλους- μεταδόθηκαν αμέσως από το βρετανικό δίκτυο BBC και όπως ήταν φυσικό δημιούργησαν σάλο. Η αυτοκινητοβιομηχανία στη συνέχεια διέψευσε την ανταπόκριση και εξέδωσε μια ανακοίνωση που σε λίγες μόνο αράδες τηρώντας φυσικά πλήρως το πρωτόκολλο των δημόσιων σχέσεων έδειξε τη βαθιά περιφρόνησή της απέναντι στις παγκόσμιες ανησυχίες από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Επιβεβαίωσε την ουσία δηλαδή των όσων είπε ο επικεφαλής των οικονομολόγων της. Ανέφερε συγκεκριμένα ότι «συμμεριζόμαστε τους προβληματισμούς που εκφράζονται από πολλούς πως το παγκόσμιο κλίμα μπορεί να επηρεάσει τις μελλοντικές γενιές». Επίσης ότι «η επιστήμη παραμένει αβέβαιη» για την αύξηση της θερμοκρασίας και τέλος, συνιστά «την αποφυγή ακατάλληλων απαντήσεων από τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα»!

Ας ξεχάσουμε λοιπόν ότι ξέραμε. Διαβάζοντας για δεύτερη φορά την ανακοίνωση μαθαίνουμε ότι για την Κράισλερ δεν υφίσταται ζήτημα υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ο όρος δεν υπάρχει πουθενά στην ανακοίνωση! Αντί αυτού υπάρχουν «προβληματισμοί για το παγκόσμιο κλίμα», που «μπορεί να επηρεάσει» κ.λπ. Οι πιο αδιάφορες, άνευρες και διφορούμενες διατυπώσεις που σκοπό έχουν να διασκεδάσουν τις ανησυχίες. Επικαλούνται επίσης την επιστημονική αβεβαιότητα, λες και το λιώσιμο των πάγων, τα χιόνια και οι βροχές που δεν πέφτουν, ο χειμώνας που έρχεται μετά τις αλκυονίδες μέρες, η αποδεδειγμένη άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών και τα εκτεταμένα φαινόμενα λειψυδρίας και ερημοποίησης δεν είναι αρκετά για να πιστοποιήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας. Τέλος, η Κράισλερ απορρίπτει οποιαδήποτε σκέψη για την λήψη περιοριστικών μέτρων που θα μειώσουν την εκπομπή αερίων τα οποία προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Μπους: Ποια υπερθέρμανση;

Οι παραπάνω απόψεις, δυστυχώς, δεν είναι περιθωριακές. Απηχούν (στο ακέραιο μάλιστα!) την πολιτική κατεύθυνση που έχει χαράξει και ήδη εφαρμόζει η κυβέρνηση Μπους γυρίζοντας την πλάτη της στα καμπανάκια κινδύνου που χτυπούν το ένα μετά το άλλο.

Προς επίρρωσιν αρκεί να αναφέρουμε την διαπραγματευτική κατεύθυνση που είχε η αμερικανική αντιπροσωπεία στο Παρίσι. Πρώτα και κύρια, αμφισβήτηση των επιστημονικών δεδομένων και σχετικοποίηση τους ώστε να μετατραπούν απλώς σε… ενδείξεις. Δεύτερη γραμμή άμυνας, η αμφισβήτηση των αιτιών. Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι ευθύνεται ο άνθρωπος, αντιτείνουν όσοι έχουν μετατρέψει σε κλίβανο την ατμόσφαιρα, ξέροντας ότι καμιά υποχρέωση δεν έχουν να πάρουν μέτρα για ένα πρόβλημα που δεν υφίσταται ή οι αιτίες που το γέννησαν ακόμη ερευνώνται… Αποτέλεσμα τέτοιας ποιότητας παρεμβάσεων ήταν η διατύπωση που υπήρχε στην προηγούμενη ανακοίνωση που είχε εκδώσει το 2001 το Διακυβερνητικό Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή: «Υπάρχουν νέες και ισχυρότατες ενδείξεις ότι για το μεγαλύτερο μέρος από την υπερθέρμανση που παρατηρείται τα τελευταία 50 χρόνια ευθύνεται η ανθρώπινη δραστηριότητα»! Οπότε ουσιαστικές ή αποκαλυπτικές αποφάσεις, πέραν δειλών διαπιστώσεων όπως ότι τα 12 από τα 13 τελευταία χρόνια ήταν τα θερμότερα απ’ όταν ξεκίνησαν οι μετρήσεις – διατυπώσεις δηλαδή που είναι αναντίστοιχες των ανησυχιών και του μεγέθους του προβλήματος, ας μην αναμένονται ούτε από το τωρινό τελικό ανακοινωθέν.

Ανέστησαν τον Μακαρθισμό

Είναι απαραίτητο όμως να αναφέρουμε ότι για να μπορεί η κυβέρνηση Μπους να επικαλείται την έλλειψη επιστημονικών δεδομένων στα διεθνή πάνελ και να κρύβεται πίσω από την απουσία τους, στο εσωτερικό της χώρας έχει επιβάλει καθεστώς εκτεταμένης λογοκρισίας σε όσους επιστήμονες ασχολούνται με τις κλιματικές αλλαγές, που θυμίζει τα μαύρα χρόνια του Μακαρθισμού! Επίσημες ανακοινώσεις που έγιναν την Τρίτη από την αμερικανική πρωτεύουσα απέδειξαν ότι από τους 1.600 επιστήμονες που ρωτήθηκαν (και οι οποίοι εργάζονται στη διαστημική εταιρεία ΝΑΣΑ, την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος κ.ά.) στο 46% είχαν γίνει επίσημες υπηρεσιακές υποδείξεις να μην χρησιμοποιούν τις λέξεις «υπερθέρμανση του πλανήτη», ακόμη και «κλιματολογική αλλαγή». Η ίδια επιτροπή κατήγγειλε ότι τα κονδύλια για την έρευνα στο κλίμα έχουν μειωθεί κατακόρυφα σε σχέση με τη δεκαετία του ’90! Εύκολα μπορεί κανείς να αντιληφθεί με βάση αυτά και την αυτολογοκρισία που θα έχει εδραιωθεί στα αμερικανικά πανεπιστήμια όταν οι ερευνητές ξέρουν ποιες λέξεις επιτρέπεται να προφέρουν μόνο χαμηλοφώνως… Δικαίως λοιπόν η οικο-χούντα του Μπους επικαλείται την απουσία επιστημονικών ερευνών που να αποδεικνύουν την υπερθέρμανση. Αυτό που παραλείπει όμως να πει ότι τις έχει απαγορεύσει η ίδια…

Η δεύτερη κατεύθυνση της αμερικανικής αντιπροσωπείας στο Παρίσι ήταν να εγκωμιαστούν οι οικειοθελείς πρωτοβουλίες που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Με άλλα λόγια… κανένα υποχρεωτικό μέτρο! Καμία συζήτηση για τη λήψη αποφάσεων που θα επιβάλει στις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, ώστε να μην πρέπει και η ίδια να απολογηθεί για την άρνησή της το 1991 να υπογράψει το πρωτόκολλο του Κιότο που περιελάμβανε ορισμένες δεσμεύσεις! Αξίζει εδώ να αναφέρουμε ότι πίσω από την ολέθρια αυτή αντιμετώπιση, που εκφράζει τα συμφέροντα του Ντιτρόιτ πολύ πιθανά, δεν στοιχίζονται όλες οι αμερικανικές επιχειρήσεις. Λίγες μέρες πριν εκφωνήσει την ετήσια ομιλία του προς το έθνος ο Μπους, οι διευθύνοντες σύμβουλοι 10 κορυφαίων αμερικανικών πολυεθνικών (μεταξύ των οποίων η Τζένεραλ Ελέκτρικ, η ΒΡ, η Κατέρπιλαρ, κ.ά.) αρνούμενες πλέον να σηκώνουν το βάρος των κατηγοριών ότι φέρουν ιστορικές ευθύνες για την καταστροφή του πλανήτη ζήτησαν την λήψη υποχρεωτικών μέτρων, που θα έχουν δεσμευτικό δηλαδή χαρακτήρα, για τη μείωση των εκπομπών. Εις μάτην. Η ομιλία του Μπους δεν περιλάμβανε καμιά σχετική αναφορά, ενώ η υπόσχεσή του ότι οι ΗΠΑ θα μειώσουν κατά 20% την κατανάλωση βενζίνης μέσα σε 10 χρόνια πιο πολύ τους στόχους απεξάρτησης των ΗΠΑ από την Μέση Ανατολή εξυπηρετούσε, παρά την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Πέπλο άγνοιας

Αποτέλεσμα της μεθοδικής και χρόνιας προσπάθειας που κάνει η κυβέρνηση Μπους και ο ιδιωτικός τομέας των ΗΠΑ για να υποβαθμίσουν το μέγεθος της απειλής, χρησιμοποιώντας θεμιτά και κυρίως αθέμιτα μέσα, είναι η αδιαφορία που δείχνουν οι Αμερικάνοι απέναντι στους κινδύνους από την υπερθέρμανση. Δημοσκόπηση της γαλλικής τηλεόρασης Φρανς 24 έδειξε ότι ενώ το 54% των Γάλλων και το 40% των Γερμανών, των Άγγλων και των Ιταλών ιεραρχούν την άνοδο της θερμοκρασίας ως μια από τις δύο σημαντικότερες παγκόσμιες προκλήσεις που τους θίγουν προσωπικά, στην άλλη μεριά του Ατλαντικού το ποσοστό αυτό πέφτει στο 30%. Φαίνεται έτσι ότι η κυβέρνηση Μπους, εκτρέποντας το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης σε άλλες κατευθύνσεις, καταφέρνει να υποβαθμίζει το θέμα από την πολιτική ατζέντα, αν δεν το απαλείφει πλήρως. Με αυτό τον τρόπο οι υποψήφιοι για τις εκλογές δεν έχουν να απολογηθούν απέναντι στους ψηφοφόρους τους για όσα θα πράξουν στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης, αλλά η μοναδική τους δέσμευση και απολογία είναι απέναντι στα λόμπι της αυτοκινητοβιομηχανίας και τους πετρελαιάδες, που θέλουν να συνεχίσουν να εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα όπως ακριβώς έπρατταν μέχρι τώρα.

Έχοντας, πολύ πιθανά, να αναμετρηθεί με αυτή την αδιαφορία -που στην Ευρώπη γίνεται δύσκολα κατανοητή- εισέπραξε τόσες διθυραμβικές κριτικές το ντοκιμαντέρ του Αλ Γκορ για την υπερθέρμανση του πλανήτη, με τίτλο An Inconvenient Truth (Μια καθόλου βολική αλήθεια, θα το μεταφράζαμε στα ελληνικά) κερδίζοντας μάλιστα και το βραβείο Όσκαρ.

Μέτρα αντιμετώπισης χειρότερα και από το πρόβλημα

Θα ήταν ψέμα να λέγαμε ότι οι ΗΠΑ πήγαν στο Παρίσι συμμετέχοντας στη Διάσκεψη για το Κλίμα για να ζητήσουν να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά. Είχαν προτάσεις. Τόσο φουτουριστικές, που θα τις ζήλευαν ακόμη και σκηνοθέτες ταινιών επιστημονικής φαντασίας!

Όπως αποκαλύφθηκε σε αποκλειστικό δημοσίευμα του «Γκάρντιαν» στις 27 Ιανουαρίου, οι Αμερικανοί ζήτησαν να ενθαρρυνθεί η επιστημονική έρευνα σε τομείς που σχετίζονται με το μπλοκάρισμα μέρους της ηλιακής ακτινοβολίας, ώστε να μην πέφτει επάνω στη γη, για να μην αυξάνεται η θερμοκρασία του πλανήτη! Ακούγεται απίστευτο, αλλά είναι αληθινό. Η Ουάσινγκτον προκειμένου να μη ληφθούν μέτρα που αντιμετωπίζουν το κακό στη ρίζα του, δηλαδή τη μείωση των ολοένα αυξανόμενων εκπομπών διοξείδιου του άνθρακα και άλλων αερίων που ανεβάζουν τη θερμοκρασία του πλανήτη, αντιπρότειναν μία γκάμα μέτρων που στο πρώτο διάβασμα προκαλούν γέλιο, στο δεύτερο βαθιά ανησυχία. Συγκεκριμένα: να κατασκευαστεί μια τεράστια οθόνη και να τεθεί σε τροχιά ακολουθώντας τον ήλιο – σα να φορέσουμε γυαλιά ηλίου στον ήλιο. Επίσης, να ψεκαστεί η ατμόσφαιρα με μόρια σκόνης που θα αντανακλούν τη θερμότητα. Μια άλλη πρόταση που κατατέθηκε από ομάδα επιστημόνων που εργάζεται στα πυρηνικά όπλα στο εργαστήριο Λόρενς Λίβερμορ της Καλιφόρνια (και προφανώς βαρέθηκε να πειραματίζεται με μια μόνο μορφή μαζικού θανάτου όπως ευφυώς σχολίασε ο βρετανός δημοσιογράφος Τζορτζ Μονμπάιοτ) πρότεινε τον ετήσιο βομβαρδισμό της ατμόσφαιρας με μικροσκοπικά μπαλονίδια αλουμινίου που θα περιέχουν υδρογόνο για να αντιμετωπιστεί έτσι το πρόβλημα του όζοντος…

Πρόκειται για προτάσεις με απρόβλεπτες στη μορφή – εφιαλτικές όμως στο περιεχόμενο συνέπειες, για την ισορροπία του πλανήτη, καθώς το μοναδικό τους ζητούμενο είναι ένα: Να συνεχίσουμε να ρυπαίνουμε ανενόχλητοι…