Αγιογραφία ο Λένιν και ο Στάλιν…
Απολαύστε το παρακάτω ρεπορτάζ και πάρτε θέση. Ή προβληματιστείτε.
Αποτελούν πρόκληση για προβληματισμό και διάλογο. Τουλάχιστον…
Σάλο έχουν προκαλέσει σε πιστούς και επισκέπτες οι… «βυζαντινομεταμοντέρνας» τεχνοτροπίας αγιογραφίες στην εκκλησία «Παναγία Άξιον Εστί» της Αξιούπολης Κιλκίς. Το θέμα παρουσίασε σε ολοσέλιδο ρεπορτάζ η τοπική εφημερίδα «ΓΝΩΜΗ» πριν από μερικές μέρες, η οποία αναφέρει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα που δημιουργεί τουλάχιστον ερωτηματικά.
Συγκεκριμένα, στην πρόσφατη αγιογράφηση που, ας σημειωθεί, έγινε μετά από πανελλήνιο έρανο, υπάρχουν παραστάσεις, οι οποίες το ελάχιστο που προκαλούν είναι ερωτηματικά στους προσκυνητές, όπως π.χ. ο Χριστός δωδεκαετής στον Ναό διδάσκει όχι τους εβραίους δασκάλους του Νόμου, αλλά… τον Αισχύλο, τον Όμηρο και έναν ακόμη αρχαίο Έλληνα, ο οποίος ξετυλίγει ένα ειλητάριο με ζωγραφισμένη πάνω του τη θεά Αθηνά. Στην παράσταση που δείχνει το ξύρισμα του αγίου Λουκά Συμφερουπόλεως, αυτός που του κόβει τα γένια είναι ο… Λένιν, (Φ1) ενώ πίσω του κρέμεται η φωτογραφία του Στάλιν! Σε άλλη παράσταση, της άρνησης του απόστολου Πέτρου, ένας από τον περίγυρο έχει… τσιγάρο στο στόμα και καπνίζει!(Φ2)
Στον γυναικωνίτη είναι ζωγραφισμένοι ο Βάρναλης, ο Σικελιανός, ο Παράσχος, ο Παπατσώνης και άλλοι,(Φ5) ενώ στην προετοιμασία του Μυστικού Δείπνου παρών είναι και ο… Μακρυγιάννης. (Φ4)
Ακόμη πιο κάτω, στην άκρη μιας παράστασης, ο τενεκές που έχει μέσα βασιλικό έχει και τη φίρμα επάνω: «Ελαΐς»! (Φαίνεται ότι η γνωστή βιομηχανία είναι… χορηγός της συγκεκριμένης αγιογραφίας). Σε άλλη αγιογραφία εμφανίζεται ο Παπαδιαμάντης. (Φ3)
Ο συντάκτης του ρεπορτάζ βέβαια αναρωτιέται τι θα αποκομίσει ένα παιδί βλέποντας τον διπλανό του αποστόλου Πέτρου να καπνίζει, ή στην περίπτωση της παράστασης με τον Λένιν και τον Στάλιν, θυμίζει ότι ποτέ κανένας αγιογράφος δεν ζωγράφισε τον Νέρωνα ή τον Διοκλητιανό μέσα σε εκκλησία, παρότι σκότωσαν πολλούς χριστιανούς, αλλά απλούς στρατιώτες που εκτελούσαν εντολές τους. Επειδή στάθηκε αδύνατο να επικοινωνήσουμε με τον μητροπολίτη Αξιουπόλεως Δημήτριο Μπεκιάρη (παρά τις επανειλημμένες τηλεφωνικές μας κλήσεις), για να έχουμε τη γνώμη του, σταχυολογούμε μερικές περικοπές από τη μακροσκελέστατη απάντηση-ανάλυση περί τεχνοτροπίας, δόγματος και πνευματικής ατμόσφαιρας της εποχής, που έστειλε στην εφημερίδα «ΓΝΩΜΗ» ο εφημέριος του ναού αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Πάπαρης. Προσπαθώντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες των πιστών, αναφέρει ότι «όταν ομιλούμε για παράδοση, δεν εννοούμε μια στείρα αντιγραφή παλαιοτέρων αγιογραφικών τύπων, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα με τους περισσότερους αγιογράφους». «Άρα», βγάζει το συμπέρασμα ο εφημέριος, «η τεχνοτροπία επομένως σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δόγμα της Εκκλησίας ώστε να παραμένει αναλλοίωτη σε κάθε εποχή».
Δικαιολογώντας πιο κάτω τα πρόσωπα του Στάλιν και του Λένιν ανάμεσα στον άγιο Λουκά, αναφέρει ότι ο αγιογράφος του παίρνει παράδειγμα «από τους πρόσφατους διωγμούς των χριστιανών την περίοδο του κομμουνισμού στην πρώην ΕΣΣΔ. Έτσι, απεικονίζουμε και εμείς τον σύγχρονο Ηρώδη, τον Στάλιν, που εξόρισε τον (νέο) άγιο Λουκά, επίσκοπο Συμφερουπόλεως». Και συμπεραίνει: «Πού βρίσκεται το παράδοξο;».
Τελειώνοντας τη μακροσκελή απάντησή του, ο αρχιμανδρίτης επιχειρεί βέβαια να κάνει και τη σχετική αυτοκριτική του, προφανώς για να πέσουν στα μαλακά οι όποιες αντιδράσεις: «Εμείς ξεκινήσαμε με καλές προθέσεις, με πολλή προσευχή και αγάπη για το εγχείρημα. Δεν διεκδικούμε το αλάθητο», καταλήγει.