Ποιος θα ξεπαγώσει την ενταξιακή πορεία της Άγκυρας

Το κρυφτούλι

Το Κυπριακό είναι το άλυτο πρόβλημα πίσω από το οποίο κρύβονται ουκ ολίγοι εκ των Ευρωπαίων για να προβάλουν εμπόδια στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Την ίδια στιγμή, η διαδικασία αυτή προσφέρει στην Κυπριακή Δημοκρατία την ευκαιρία να δημιουργεί συμμάχους εντός της Ε. Ένωσης για να προσδοκά στη διεκδίκηση μιας καλύτερη λύσης από εκείνην που πρόσφερε ο Ανάν, ο Χάνεϊ και οι ημέτεροι αρχιτέκτονες του διχοτομικού του σχεδίου. Μετά την τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η τουρκική ενταξιακή πορεία είναι παγωμένη σε οκτώ τουλάχιστον κεφάλαια. Όμως, η κυπριακή κυβέρνηση διατηρεί τη δυνατότητα να ασκεί πολλαπλά μικρά βέτο στο άνοιγμα και στο κλείσιμο κάθε τουρκικού ενταξιακού κεφαλαίου, όχι μόνο για λόγους τεχνικούς αλλά και για λόγους πολιτικούς.

Ήδη, η Βρετανία και η Φινλανδία απέτυχαν την προπερασμένη βδομάδα να κινήσουν τη διαδικασία «ξεπαγώματος» έξι κεφαλαίων. Πέτυχαν μόνο σε ένα κεφάλαιο, εκείνο της βιομηχανίας, διότι η κυβέρνηση της Κύπρου δεν μπορούσε να προβάλει τεχνικά κωλύματα. Όσα τεχνικά προβλήματα υπήρχαν είχαν ήδη καταγραφεί. Συνεπώς, η επιμονή της θα προκαλούσε αρνητική εικόνα και κλίμα στο ΚΟΡΕΠΕΡ, δηλαδή τους Μόνιμους Αντιπροσώπους των κρατών μελών.

Ειδική σχέση

Στο σημείο αυτό επισημαίνονται δυο πολιτικές καταστάσεις:
• Η κυπριακή κυβέρνηση επιδεικνύει πρόθεση να συνδέει τη διαδικασία «ξεπαγώματος» των τουρκικών ενταξιακών κεφαλαίων με πολιτικά κριτήρια όπως είναι ο τερματισμός της άσκησης βέτο από πλευράς της Τουρκίας κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας σε όλους τους Διεθνείς Οργανισμούς. Αυτό σημαίνει ότι θα παραμείνει εκτός των άλλων παγωμένο το κεφάλαιο για την κοινή άμυνα και εξωτερική πολιτική, καθώς και εκείνα τα οποία σχετίζονται μ’ αυτό.
• Το ορόσημο του 2009, δηλαδή η νέα καθοριστική αξιολόγηση της Τουρκίας. Τότε θα ελεγχθεί κατά πόσο προχώρησε η Τουρκία έστω και σε έμμεση αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας. Ταυτοχρόνως, προσδοκάται ότι το θέμα αυτό θα συνδεθεί από τα δεξιά ευρωπαϊκά κόμματα της Ευρώπης για να αναδειχθεί η τουρκική ενταξιακή πορεία ως ένα από τα κύρια ζητήματα των Ευρωεκλογών του 2009, με απώτερο στόχο την προώθηση της ειδικής σχέσης αντί της πλήρους ένταξης.

Η Τουρκία, η Κύπρος
και οι Αγγλοαμερικανοί

Μέσα σε αυτό το πλέγμα σχέσεων εμπίπτουν:
• Οι εκλογές στην Τουρκία και το σκηνικό που θα προκύψει από αυτές. Οι Κεμαλιστές προβάλλουν εμπόδια στην ανάδειξη του Ταγίπ Ερντογάν να αναλάβει τον Μάιο την Προεδρία της Δημοκρατίας και ζητούν πρόωρες εκλογές. Από την άλλη, ουδείς γνωρίζει ποια θα είναι η σύνθεση της νέας Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης είτε οι εκλογές διεξαχθούν πρόωρα είτε τον Νοέμβριο. Όπως δεν μπορεί να προβλεφθεί κάποιος πόσα κόμματα θα συμμετάσχουν στη νέα τουρκική κυβέρνηση και αν θα προέρχεται ο νέος πρωθυπουργός από το στρατόπεδο των ισλαμιστών ή από κάπου αλλού ή αν στην Τουρκία θα επικρατήσει πολιτική αστάθεια. Εξέλιξη που ενδεχομένως να βοηθήσει τους Ευρωπαίους, και ειδικώς εκείνους που επιθυμούν την ειδική σχέση για να την προωθήσουν κατά τρόπον αποτελεσματικότερο.
• Οι εκλογές του επόμενου έτους, δηλαδή του Φεβρουαρίου του 2008 στην Κύπρο θα διεξαχθούν, ως φαίνεται, με δύο μέχρι στιγμής υποψηφίους. Το νυν Πρόεδρο, Τάσσο Παπαδόπουλο και τον πρώην Υυπουργό Εξωτερικών και έναν από τους οπαδούς του Σχεδίου Ανάν, Ιωάννη Κασουλίδη, του οποίου την εκλογή ευνοούν οι Αγγλοαμερικανοί. Εκτιμούν ότι το έργο τους θα διευκολυνθεί και η λύση θα είναι πιο κοντά στα δικά τους μέτρα. Αντιθέτως, ορθά ή λανθασμένα κρίνουν ότι με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο είναι δύσκολο να περάσουν τις δικές τους θέσεις, που για γεωπολιτικούς και γεωστρατηγικούς λόγους ευνοούν την Τουρκία. Υπάρχει, όμως, και μια μικρή μερίδα η οποία θεωρεί ότι θα είναι πολύ πιο εύκολο να περάσει τη λύση ο Πρόεδρος Παπαδόπουλος, παρά οποιοσδήποτε άλλος. Εάν, μάλιστα, η λύση πλησιάζει εκείνην που οι Αγγλοαμερικανοί επιδιώκουν από το μεγάλο «όχι» περνούμε στο μεγάλο «ναι» και στην αυτοαναίρεση του Προέδρου.
• Οι επιδιώξεις του Μεγάλου Αδελφού, δηλαδή των ΗΠΑ, οι οποίες δεν περιορίζονται μόνο στη λύση του Κυπριακού. Επεκτείνονται στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία και σε συνδυασμό με την Ε. Ένωση. Οι Αμερικανοί θέλουν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε. Ένωση για να αποκτήσουν μετά τη Βρετανία έναν δεύτερο ισχυρό γεωστρατηγικό σύμμαχο, ώστε να έχουν τη δυνατότητα ελέγχου της Ε. Ένωση, δημιουργώντας εσωτερικά προβλήματα στην Κοινότητα ή ελέγχοντας τις αποφάσεις της.

Η κρίση

Θα είναι μακρύς ο δρόμος για την… Ιθάκη της Τουρκίας, εάν τελικά η Τουρκία θέλει ποτέ να καταστεί πλήρες μέλος της Ε. Ένωσης. Ερώτημα: Πώς όμως θα ξεπαγώσει υπό αυτές τις συνθήκες η τουρκική ενταξιακή πορεία, όταν μάλιστα οι Τούρκοι θέλουν την είσοδό τους στην Ε. Ένωση κατά τρόπον αυτοκρατορικό; Το ζητούμενο, όπως είπαμε και στην αρχή, είναι άλλο: Ακόμη και αν η Τουρκία βολεύεται με την ειδική σχέση (καθότι η πλήρης δημοκρατικοποίησή της θα προκαλέσει προβλήματα εσωτερικής συνοχής στο κεμαλικό κράτος) ενδέχεται να μη βολεύονται οι ΗΠΑ. Οπότε για δικούς τους λόγους -εξυπηρέτησης δηλαδή εθνικών και οικονομικών συμφερόντων – οι ΗΠΑ είναι δυνατό να επιδιώξουν την πλήρη ένταξη της Άγκυρας. Ερώτημα: Υπό αυτές τις συνθήκες και αν αυτό ευνοεί τις ΗΠΑ, γιατί να μη στηρίξουν την Τουρκία να προχωρήσει σε πάσης φύσεως κρίση; ΣΕ μια τέτοια περίπτωση ποιος θα πληρώσει τη νύφη μιας τέτοιας κρίσης; Τα πρώτα ευρωπαϊκά διαμερίσματα που θα δεχθούν την κρίση, ασχέτως εάν είναι λυμένο ή όχι το Κυπριακό, θα είναι εκείνα της Κύπρου, του Αιγαίου και της Θράκης…