Λόγω εκλογών χαλάρωση των «μεταρρυθμίσεων»;

Και έτσι χρειάζεται κάποια συγκράτηση στο μεταρρυθμιστικό έργο της κυβέρνησης. Οι πολύ δύσκολες και με πολιτικό κόστος μεταβολές και αναδομήσεις θα γίνουν μετά τις προσεχείς εκλογές. Αυτές τις πληροφορίες μάς παρέχουν οι «γνωρίζοντες».

Προσωπικά δεν είμαι εναντίον των μεταρρυθμίσεων. Είμαι όμως υπέρ των μεταρρυθμίσεων που έχουν έντονο το ποιοτικό στοιχείο και αποβλέπουν πραγματικά στη βελτίωση της οικονομίας μας και της καθημερινότητας των πολιτών. Είμαι υπέρ των μεταρρυθμίσεων οι οποίες θα προσδώσουν ποιότητα στις παρεχόμενες στους πολίτες υπηρεσίες από το κράτος και από τις παραγωγικές μονάδες του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Και για να ξεκαθαρίσουμε τη θέση μας θα αναφέρω ένα και μόνο παράδειγμα. Στη Γερμανία η κυβέρνηση της κ. Μέρκελ αποφάσισε τη μεταρρύθμιση του συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης (του γερμανικού ΕΣΥ) και από τη μεταρρύθμιση αυτή προέκυψε ένα «κέρδος» 140 δισ. ευρώ λόγω περιορισμού των παροχών του εθνικού συστήματος υγείας.

Το όφελος αυτό η κυβέρνηση των Χριστιανοδημοκρατών και των Σοσιαλδημοκρατών (του «μεγάλου συνασπισμού») το χρησιμοποίησε για να καλύψει τη μείωση της φορολόγησης των καθαρών κερδών των επιχειρήσεων (ΑΕ και ΕΠΕ). Έτσι τα σχετικά νομοσχέδια έχουν εγκριθεί από το γερμανικό υπουργικό συμβούλιο στις συνεδριάσεις στις 25/10/2006 και 2/11/2006 και αναμένεται η ψήφισή τους, ώστε το μεν γερμανικό ΕΣΥ να συρρικνωθεί (ή να μεταρρυθμιστεί) από την 1/4/2007 και η μείωση της φορολογίας των επιχειρηματικών κερδών να ισχύσει από την 1/7/2007. Η δικαιολογία για τη μεταρρύθμιση αυτή βρέθηκε εύκολα. Ήταν -λένε- αναγκαία για τη βελτίωση του βαθμού ανταγωνιστικότητας των γερμανικών επιχειρήσεων. Τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεις δεν είναι δυνατόν να υιοθετηθούν από τους υγιώς σκεπτόμενους. Με την απόφασή της αυτή η γερμανική κυβέρνηση πέτυχε και έναν ακόμη στόχο: την αύξηση των χρηματικών εισροών στον τομέα της υγείας, καθώς ορισμένες δωρεάν παροχές τού εκεί ΕΣΥ θα παρέχονται τώρα επί πληρωμή από τον ιδιωτικό τομέα υγείας και έτσι θα αυξηθεί και το γερμανικό ΑΕΠ! Να γιατί οι μεταρρυθμίσεις διαφημίζονται και σαν κινητήρια δύναμη της οικονομίας!

Αναφέραμε το παράδειγμα της συρρίκνωσης (ή «μεταρρύθμισης») του γερμανικού συστήματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης για δύο λόγους: α) για να δείξουμε ότι υπάρχουν και μεταρρυθμίσεις με έντονο αντικοινωνικό χαρακτήρα, οι οποίες αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων ορισμένων προσώπων ή ομάδων που διαθέτουν ισχυρές προσβάσεις στην εξουσία. Και αυτές οι μεταρρυθμίσεις γίνονται εις βάρος των ασθενικών εισοδημάτων των εργαζομένων, δηλαδή της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας (μισθωτών, συνταξιούχων, αγροτών και μικρομεσαίων επιτηδευματιών). Αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις όχι μόνο δεν είναι αναγκαίες για τη σωτηρία της οικονομίας, αλλά καταδικάζουν σε ανέχεια τους χαμηλοεισοδηματίες. Συνεπώς πρέπει να αποδοκιμάζονται έντονα και β) όλα δείχνουν ότι και στην Ελλάδα σύντομα θα έχουμε σοβαρές μεταρρυθμίσεις και στο σύστημα ιατροφαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης. Η όλη προσπάθεια θα ξεκινήσει με τον περιορισμό των παροχών του ΙΚΑ στον τομέα της υγείας, ίσως για να γίνει μια σφυγμομέτρηση των αντιδράσεων της κοινής γνώμης και καταμέτρηση του πολιτικού κόστους της «μεταρρύθμισης». Και στη συνέχεια θα έχουμε επέκταση στο ΕΣΥ.

Ασφαλώς υπάρχουν μεταρρυθμίσεις που αποτελούν προωθητική δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και είναι απόλυτα αναγκαίες για τη μεγιστοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και συνεπώς σωτήριες για την ελληνική οικονομία και για τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών αυτής της χώρας. Όπως για παράδειγμα η μεταρρύθμιση του φορολογικού μας συστήματος, ώστε αυτό να καταστεί δικαιότερο και απλούστερο στο σύνολό του, αλλά και να αποκτήσει σταθερό πλαίσιο εφαρμογής. Αυτό απαιτεί μεταρρύθμιση σε όλο το σύστημα και όχι μια μικρής έκτασης αναδιάταξη των φορολογικών κλιμακίων και των συντελεστών για λόγους ίσως ψηφοθηρικούς ή εξαπάτησης των φορολογουμένων. Υπάρχει ανάγκη απελευθέρωσης των κλειστών, μη επιστημονικών, επαγγελμάτων για να μειωθεί η ανεργία. Υπάρχει ανάγκη μεταρρύθμισης του ΕΣΥ προς την κατεύθυνση της άμεσης εξυπηρέτησης των πολιτών που καταφεύγουν στη χρήση των υπηρεσιών του. Υπάρχει ανάγκη μεταρρυθμίσεων για τον περιορισμό της διαφθοράς και της οικονομικής εγκληματικότητας. Υπάρχει άμεση ανάγκη για πληθώρα μεταρρυθμίσεων στην παιδεία. Τα σχολεία μας έχουν καταντήσει πραγματική ζούγκλα και φυτώρια άνθησης της παιδικής-εφηβικής έκνομης συμπεριφοράς. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μεταρρύθμιση της πολιτικής και ποινικής μας δικονομίας. Και τόσες άλλες απειράριθμες ανάγκες για μεταρρύθμιση και εξάλειψη των αγκυλώσεων που παρουσιάζει η κοινωνική και οικονομική δραστηριότητά μας. Όμως δεν είδαμε καμιά πρόθεση της κυβέρνησης να εφαρμόσει μεταρρυθμίσεις ανακούφισης των πολιτών, αν όχι όλων, τουλάχιστον της μεγάλης πλειοψηφίας τους.

Στα δυόμισι χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία η σημερινή κυβέρνηση ανάλωσε όλη τη μεταρρυθμιστική της δραστηριότητα στις αλλαγές των εργασιακών σχέσεων και συνέχισε την κατεδάφιση των κεκτημένων δικαιωμάτων των εργαζομένων, έργο που είχαν αρχίσει οι κυβερνήσεις Σημίτη. Και έτσι ευεργέτησε τους έχοντες και κατέχοντες εις βάρος των οικονομικά ασθενέστερων (δηλαδή των εργαζομένων). Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρώτη μεταρρύθμιση (και η μοναδική μέχρι σήμερα) του φορολογικού μας συστήματος ήταν η μείωση των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών. Και η αιτιολόγηση γνωστή. Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Με ένα τέτοιο βεβαρημένο μεταρρυθμιστικό παρελθόν της σημερινής κυβέρνησης δεν μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην προσπάθειά της για την εφαρμογή ενός σωστού μεταρρυθμιστικού προγράμματος. Μέχρι τώρα δυστυχώς έχει ακολουθήσει εσφαλμένη κατεύθυνση. Άφησε τις μεταρρυθμίσεις που ήταν αναγκαίες και επείγουσες για την ανακούφιση της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών και πραγματοποίησε μεταρρυθμίσεις υπέρ μιας οικονομικής ελίτ. Αυτό βέβαια το έχουν αντιληφθεί και ο πρωθυπουργός και τα υπόλοιπα μέλη της κυβέρνησης και για τον λόγο αυτόν θέλουν να σταματήσουν το μεταρρυθμιστικό τους έργο, για να μην εισπράξουν αρνητικό πολιτικό κόστος. Μα, αν οι μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζει η κυβέρνηση κινούνται στη σωστή κατεύθυνση, γιατί άραγε η υλοποίησή τους προκαλεί φόβο για αρνητικό πολιτικό κόστος; Είναι γεγονός ότι ο λαός «διψάει» για μεταρρυθμίσεις και στον οικονομικό και στον κοινωνικό τομέα. Όμως τις θέλει προς τη σωστή κατεύθυνση. Και δεν δίνει «λευκή επιταγή» στην κυβέρνηση. Μπορεί να πιστεύει ακόμη στις αγαθές προθέσεις του Κώστα Καραμανλή, αλλά διαισθάνεται ότι άλλα κέντρα αποφάσεων επιβάλλουν τις θελήσεις τους. Και για να καταλάβουμε ποια είναι αυτά τα κέντρα, αρκεί να θυμηθούμε ότι ο πρωθυπουργός θυμάται τις μεταρρυθμίσεις όταν βρίσκεται στο εξωτερικό και κάνει εκεί δηλώσεις στους εκπροσώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Στον τόσο αναγκαίο τομέα των μεταρρυθμίσεων η κυβέρνηση έχει κερδίσει (μέσω των επαφών του κ. Αλογοσκούφη στο εξωτερικό) την έξωθεν καλή μαρτυρία. Κινδυνεύει όμως να χάσει την έσωθεν καλή μαρτυρία. Και η πιθανότητα αυτή την τρομοκρατεί. Και αναβάλλει τις μεταρρυθμίσεις για μετά τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές. Αυτό είναι και το ύποπτο, καθόσον αφορά την «ποιότητα» των μεταρρυθμίσεων. Γιατί η κυβέρνηση φοβάται να εφαρμόσει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα; Γιατί αναβάλλει τις μεταρρυθμίσεις για μετά τις εκλογές, αφού ισχυρίζεται ότι είναι αναγκαίες και σωτήριες για την οικονομία μας και τον ελληνικό λαό;

Αν η κυβέρνηση είναι πεπεισμένη για την ορθότητα των μεταρρυθμίσεων που σχεδιάζει, ας εξαγγείλει αυτές τις συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις και το χρονοδιάγραμμα της πραγματοποίησής τους. Το βέβαιο είναι ότι, όσο απαραίτητες και αν είναι, θα υπάρξει η συνήθης αντίδραση των θιγομένων. Όμως ο λαός μέσα από τον διάλογο που θα ακολουθήσει θα πάρει γεύση των επιπτώσεών τους και θα κατανοήσει τη σκοπιμότητά τους. Ή τουλάχιστον θα είναι ενήμερος του κυβερνητικού προγράμματος. Και στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές θα γνωρίζει τι ψηφίζει. Έτσι εάν το κόμμα της ΝΔ κερδίσει και τις επόμενες εκλογές, τότε θα νομιμοποιηθεί να ισχυρίζεται ότι ο ελληνικός λαός έχει εγκρίνει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Και συνεπώς νομιμοποιείται να προχωρήσει στις συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που έχει εξαγγείλει. Διαφορετικά, επικαλούμενη η κυβέρνηση αορίστως «μεταρρυθμίσεις», έστω και αν κερδίσει τις εκλογές, δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι ο λαός έδωσε το «πράσινο φως» για κάθε είδους μεταρρύθμιση. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν ότι η κυβέρνηση έχει καταρτίσει ένα συγκεκριμένο μεταρρυθμιστικό πλάνο, με επιμέτρηση των επιπτώσεών του στην οικονομία και στην καθημερινότητα του πολίτη. Πολύ φοβάμαι όμως ότι τέτοιος προγραμματισμός δεν υπάρχει και η κυβέρνηση αυτοσχεδιάζει, ανάλογα με τις έσωθεν και έξωθεν πιέσεις που δέχεται. Και αυτό είναι το κακό για την οικονομία μας. Γίνονται πρόχειρες μεταρρυθμίσεις, χωρίς μελέτη σκοπιμότητας, χωρίς εντοπισμό των επιπτώσεών τους και χωρίς να είναι ενταγμένες σε έναν γενικό μεταρρυθμιστικό προγραμματισμό. Και είναι πιθανό να αποβούν επιζήμιες.

Η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει τους κραδασμούς, αλλά δεν φροντίζει να έχει γερά αμορτισέρ. Πορεία στο άγνωστο και ό,τι ήθελε προκύψει. Αυτή την αίσθηση μας δίνει και στο θέμα των μεταρρυθμίσεων.