Διπλωματικό ταξίδι με ιστορική συμφωνία Πατριάρχη – Πάπα

Με λίγα λόγια, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄, ως γνήσιος Γερμανός και ανατραφείς με την παιδεία και τη διπλωματική δεινότητα των εκκλησιαστικών ηγετών του Βατικανού, θέλησε να «κλείσει» το μέτωπο που είχε ανοίξει με το Ισλάμ και τους Ισλαμιστές ανά τον κόσμο και με την ευκαιρία της δέσμευσής του να παρευρεθεί στη θρονική εορτή του Οικουμενικού Πατριαρχείου το πέτυχε αυτό, ακολουθώντας το πρόγραμμα που του επέβαλαν οι Τούρκοι και κλείνοντας τα μάτια στις όποιες αξιώσεις και απαιτήσεις του επέβαλαν για να τον «ταπεινώσουν».

Αλλά ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄, όπως κάθε Πάπας, έχει «εκπαιδευτεί» να δέχεται τέτοιες ταπεινώσεις, διότι όλα αυτά τα δέχεται από θέση ισχύος. Ξέρει πως κάθε ταξίδι του, κάθε κίνησή του, θα γίνει αντικείμενο με το οποίο θα ασχοληθεί η κοινή γνώμη και θα στραφούν πάνω τα φώτα της διεθνούς ενημέρωσης. Και αυτό τον κάνει ανεκτικό, διότι γνωρίζει ότι στο τέλος ό,τι κι αν συμβεί, αυτός θα βγει «κερδισμένος» διότι ο θεσμός που εκπροσωπεί δεν έχει μόνον ιστορία -όπως ο θεσμός του Οικουμενικού Πατριαρχείου- αλλά και εξουσία και δύναμη. Και αυτήν τη «δύναμη», την καθ’ όλα κοσμική, ο Πάπας γνωρίζει τον τρόπο να τη «χρησιμοποιεί» με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τόσο για τον ίδιο όσο και γι’ αυτό που εκπροσωπεί.

Εκκλησιαστικά και πολιτικά τα μηνύματα

Σημαντικά εκκλησιαστικά αλλά και πολιτικά μηνύματα έστειλαν από την έδρα του Οικουμενικού Θρόνου, το ιστορικό Φανάρι, οι δύο μεγάλοι εκκλησιαστικοί ηγέτες της Χριστιανοσύνης, ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄. Τα μηνύματα αυτά δεν αποτυπώθηκαν μόνον στο κοινό ανακοινωθέν που εξέδωσαν για την ιστορική τους συνάντηση, αλλά και στις εκθαμβωτικές εικόνες, που έκαναν τον γύρο του κόσμου, που έδειξαν παντού πως η καρδιά της Ορθοδοξίας χτυπάει σ’ αυτήν την ταπεινή γωνιά της Κωνσταντινούπολης, το Φανάρι, το οποίο δεν έχει καμιά σχέση με την λάμψη και τη χλιδή του… Βατικανού! Και αυτό ήταν το μεγαλύτερο «μήνυμα», αλλά και το μεγαλύτερο όφελος για το ταπεινό μας Φανάρι.

Η κοινή δήλωση

Στην κοινή τους δήλωση οι δύο Προκαθήμενοι αναφέρθηκαν διεξοδικά στην ανάγκη σεβασμού των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, για να καταστήσουν σαφές ότι αναφέρονται στην Τουρκία, και των μεγάλων θεσμών της Χριστιανοσύνης, όπως το δοκιμαζόμενο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο αιώνες τώρα αντιμετωπίζει τη σκληρή συμπεριφορά, που φθάνει τα όρια της αιχμαλωσίας, των Τούρκων.
Οι αναφορές μάλιστα που γίνονται στο κοινό αυτό ανακοινωθέν στη θρησκευτική ελευθερία, «η οποία είναι απόδειξις και εγγύησις του σεβασμού πάσης άλλης Ελευθερίας», είναι προφανέστατο ότι είχαν συγκεκριμένο αποδέκτη. Είναι ολοφάνερο ότι οι διατυπώσεις αυτές περιγράφουν με τον κομψότερο τρόπο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το εμπερίστατο Φανάρι και τα οποία οι πληροφορίες λένε ότι συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των ιδιαίτερων συνομιλιών που είχαν οι δύο Εκκλησιαστικοί άνδρες με τους συνεργάτες τους.

Η δοξολογία υποδοχής

Ήταν μια συγκινητική όντως στιγμή η στιγμή που ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ έφθασε στο Φανάρι και κατευθύνθηκε προς τον Πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου. Αυτό που έκανε εντύπωση και προκάλεσε αίσθηση ήταν ο τρόπος που έβλεπε, που παρατηρούσε τον χώρο στον οποίο βρισκόταν…
Στη Δοξολογία που έγινε επί τη υποδοχή του Πάπα χοροστάτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και στη σύντομη προσφώνησή του έδωσε, κατά τρόπο σαφέστατο, το μήνυμά του τόσο προς τον μεγάλο φιλοξενούμενό του όσο και, κυρίως, προς την Τουρκία. Ο Πάπας, παρά την προχωρημένη ηλικία του και το ιδιαίτερα κοπιαστικό πρόγραμμά του, έδειχνε καθ’ όλη τη διάρκεια της δοξολογίας ιδιαίτερα ευδιάθετος και με τα έξυπνα μάτια του παρατηρούσε γύρω-γύρω σχολαστικά και υπάκουε σαν «πρωτάρης» στις κατευθύνσεις που του έδινε ο πιο έμπειρος Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κάθε φορά που έπρεπε να πει κάτι ή να κατέλθει του θρόνου ή να αναχωρήσουν από τον Ναό.

Το ίδιο συνεσταλμένος, ευαίσθητος και διακριτικός ήταν ο τρόπος που φέρθηκε στη συνέχεια στην Αίθουσα του Θρόνου, σαστισμένος μάλιστα από την πολυκοσμία και τον θόρυβο… Ιδιαίτερα απολαυστικός ήταν την ώρα που ο Οικουμενικός Πατριάρχης έδινε τα δώρα του Πατριαρχείου προς την πολυπληθή συνοδεία του από διακεκριμένους Καρδινάλιους. Το χαιρότανε αυτό που γινότανε και έδειχνε να παρατηρεί σχολαστικά τα δώρα αυτά.

Η λειτουργία

Η εορταστική λειτουργία του Αγίου Ανδρέου άρχισε με την άφιξη του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ΄, στον Πατριαρχικό Ναό. Έφθασε στο Φανάρι κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, όπως όλες οι κινήσεις του άλλωστε στην Άγκυρα, τη Σμύρνη, την Έφεσο και την Πόλη.
Στην είσοδο του Πατριαρχικού Οίκου, στο Φανάρι, τον υποδέχτηκαν εκ μέρους της Ιεραρχίας του Οικουμενικού Θρόνου ο Μητροπολίτης Δέρκων Κωνσταντίνος και ο Μητροπολίτης Ιταλίας Γεννάδιος. Ο Πάπας κατέλαβε θέση στα λεγόμενα «ηγεμονικά» στασίδια, τα οποία βρίσκονται απέναντι από τον Πατριαρχικό Θρόνο.

Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε ο αδελφικός εναγκαλισμός, κατά τρόπο «theatrale» του λειτουργούντος Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον φιλοξενούμενό του Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ΄, την ώρα του «Αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν».

Την ώρα που ο Πατριαρχικός Αρχιδιάκονος το απήγγειλε, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος βγήκε από την Ωραία Πύλη, κατευθύνθηκε προς το κέντρο του Σολέα και τότε κατέβηκε από τον Θρόνο του ο Πάπας και αντήλλαξαν συγκινημένοι τον εναγκαλισμό της αγάπης.

Οι αντιδρώντες Τούρκοι…

Παρά τις πολυδιαφημισμένες αντιδράσεις των «Γκρίζων Λύκων», που είχαν εξαρχής εκφράσει την αντίθεσή του στο ταξίδι αυτό, αυτοί που διαδήλωσαν τελικά κατά του ταξιδιού ήταν λίγες δεκάδες εθνικιστών, σε σημείο που τα πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας που είχε λάβει η Τουρκία να μη δικαιολογούνται.
Πάντως τα μέτρα αυτά, μολονότι παρέλυσαν κυριολεκτικά την Πόλη, εντούτοις χρησίμευσαν για την άντληση πολιτικών συμπερασμάτων και μηνυμάτων, απ’ τα οποία η διεθνής κοινή γνώμη κατάλαβε πολλά, για το τι ακριβώς συμβαίνει στην Τουρκία. Θύμα των μέτρων ασφαλείας έπεσε ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, που ξεκίνησε από το Φανάρι με την πατριαρχική λιμουζίνα για να πάρει τον Πάπα από το κτίριο της νουντσιατούρας και να τον μεταφέρει στο Φανάρι, όπως προέβλεπε το πρωτόκολλο και όπως είχαν συνεννοηθεί, με βάση το πρόγραμμα. Το πατριαρχικό αυτοκίνητο με τον Μητροπολίτη Περγάμου έμεινε καθηλωμένο σε μπλόκο της Αστυνομίας για περισσότερο από μισή ώρα και, παρά τα τηλεφωνήματα που έγιναν προς κάθε κατεύθυνση, δεν μπορούσε να ξεπερασθεί η ακαμψία και αδιαλλαξία της τουρκικής διοίκησης.

Έτσι ο Πάπας χρησιμοποίησε τελικά το αυτοκίνητο που του είχε παραχωρήσει η τουρκική διοίκηση για τις υπόλοιπες μετακινήσεις του και ο Μητροπολίτης Περγάμου κινδύνευσε να μην προλάβει να φθάσει πίσω στο Φανάρι εγκαίρως για τη Λειτουργία.

Η… επίσκεψη στην Αγιά Σοφιά και το… προσκύνημα στο Μπλε Τζαμί

Κάπως έτσι θα μπορούσε να «κωδικοποιήσει» κανείς το πρόγραμμα των απογευματινών επισκέψεων του Πάπα, την Πέμπτη 30 Νοέμβρη.

Το πρόγραμμα αυτό περιλάμβανε επίσκεψη στην Αγία Σοφία και στο Μπλε Τζαμί, που επεχείρησαν και το επέβαλαν με το ζόρι οι Τούρκοι. Περίμεναν, λοιπόν, πως ο Πάπας σ’ αυτήν την επίσκεψη θα έκανε το μοιραίο λάθος που περίμεναν… Να προσευχηθεί ή έστω να κάνει το σημείο του Σταυρού -όπως ο προκάτοχός του Πάπας- κατά την είσοδό του στην Αγία Σοφία. Παρά τις περί του αντιθέτου απόψεις, οι οποίες είχαν εκφρασθεί πριν για την επίσκεψη αυτή, ο Πάπας συμπεριφέρθηκε με πολύ κομψό τρόπο. Δεν προκάλεσε καθόλου. Αντιθέτως στην ημίωρη ξενάγηση που του έγινε, εντυπωσίασε τόσο τον νομάρχη της Κωνσταντινούπολης όσο και τους επίσημους ξεναγούς του με τις γνώσεις του για το Ναό της Αγίας Σοφίας από κτίσεώς Του.

Στη συνέχεια επισκέφθηκε το Μπλε Τζαμί, όπου εκεί, σε μια επίδειξη διπλωματικής δεινότητας, προσποιήθηκε ότι προσεύχεται με τον Αρχιμουφτή της Πόλης, ο οποίος τον ξεναγούσε και ο οποίος επίτηδες προφανώς άρχισε να προσεύχεται, κάνοντας και τον Πάπα να τον ακολουθήσει σ’ αυτό χωρίς να αντιδράσει…

Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ με τον τρόπο αυτό κέρδισε και τους πλέον φανατικούς επικριτές του, γεγονός που φάνηκε στην αντιμετώπισή του από τα τουρκικά ΜΜΕ, την επόμενη κιόλας στιγμή.

Πέντε επισημάνσεις για το ταξίδι του Πάπα στην Τουρκία

Πρώτη: Δεν ήταν ένα ταξίδι με εκκλησιαστική διάσταση μόνον, όπως βιάστηκαν να υποστηρίξουν δικοί μας κυρίως, θεολογούντες αναλυτές. Ήταν ένα ταξίδι και πολιτικό, αφού ο Πάπας είχε προαποφασίσει να κλείσει το μέτωπο που άνοιξε με το Ισλάμ.

Δεύτερη: Δεν έτυχε, όπως υποστηρίχτηκε, θερμής υποδοχής. Ο πρωθυπουργός της χώρας κ. Ερντογάν με το ζόρι «είδε» τον Πάπα transit, στο αεροδρόμιο της Άγκυρας και η συμπεριφορά του χαρακτηρίστηκε «ταπεινή και γελοία», ακόμη και από τούρκους διακεκριμένους δημοσιογράφους όπως ο Αλί Μπιράντ.

Προσβλητικός – προσβλητικότατος ήταν κι ο Αρχιμουφτής της Άγκυρας και Διευθυντής των Εκκλησιαστικών Υποθέσεων Μπαρντάκογλου.

Ενώ ψυχρός και τυπικότατος ήταν και ο Πρόεδρος της Τουρκίας κ. Σεζέρ, ο οποίος υποτίθεται πως ήταν ο φυσικός οικοδεσπότης, αφού αυτός προσκάλεσε τον Πάπα στην Τουρκία.

Τρίτη: Κύριος στόχος του ταξιδιού του Πάπα Βενέδικτου ήταν η επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο -όπως έκαναν προ 40 ετών και προ 27 ετών οι δύο προηγούμενοι προκάτοχοί του- ήθελε όμως με την ευκαιρία αυτή να δώσει κι ένα μάθημα στους Τούρκους Ισλαμιστές: ότι ως Πάπας έχει μεγαλύτερη δύναμη από τους φανατισμούς και τις υστερίες τους και γι’ αυτό καλά θα κάνουν να χαμηλώσουν τους τόνους.

Τέταρτη: Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ δείχνει αποφασισμένος να ακολουθήσει τα «χνάρια» του φωτισμένου προκατόχου του Ιωάννη – Παύλου Β΄. Αυτό σημαίνει ότι θα πραγματοποιήσει τα όραμά του πάση θυσία. Ας μη μας διαφεύγει ότι ο νυν Πάπας ήταν ο «θεωρητικός» του Βατικανού και ο προσωπικός Σύμβουλος του προηγούμενου Πάπα μέχρι το τέλος του βίου του.

Πέμπτη: Μολονότι έδειξε να προσαρμόζεται στις επιταγές του ισλαμικού φανατισμού και δεν προκάλεσε περισσότερο τους Τούρκους, το ίδιο προσαρμοστικός έδειξε πως είναι και στο παιχνίδι της διπλωματίας και κυρίως στο σημείο όπου ο τούρκος πρωθυπουργός κ. Ερντογάν ζήτησε τη συνδρομή του στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ Την απάντησή του θα τη ζήλευαν διπλωμάτες καριέρας: «Δεν είμαι πολιτικός, αλλά και δεν έχω αντίρρηση για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ».

Αν όμως έθεταν το θέμα αυτό κάτω από μια άλλη οπτική γωνία, και αν έθεταν το ζήτημα στην πολιτισμική του διάσταση, δηλαδή αν ρωτούσαν τον Πάπα αν η Τουρκία ανήκει πολιτισμικά στην Ευρώπη, τι απάντηση θα έδινε ο Πάπας;

Αλλά αυτό είναι ένα ζήτημα που ούτε οι Τούρκοι θα ήθελαν να ρωτήσουν, αλλά ούτε και ο Πάπας να το απαντήσει…