Χάνει το στοίχημα η Γιάννα;
Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι «φτασμένοι» δημοσιογράφοι προέρχονται από τον χώρο του παλαιού ΚΚΕ Εσωτερικού ή του παλαιού ΚΚΕ, με όλα τα «κολλήματα προοδευτικότητας» που αυτό συνεπάγεται.
Αλλά και οι ελάχιστοι «φτασμένοι» δημοσιογράφοι που προέρχονται από τον χώρο της ΝΔ συνήθως προσπαθούν δημοσίως να αποδείξουν ότι «δεν είναι δεξιοί» (ακόμα κι όταν οι ίδιοι νιώθουν δεξιοί). Αντιθέτως, οι αριστερής προέλευσης δημοσιογράφοι (που αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα) δεν χάνουν ευκαιρία να διακηρύσσουν ότι «είναι και παραμένουν αριστεροί». Ακόμα κι όταν έχουν χάσει πια κάθε επαφή με τα αριστερά ιδεώδη…
Αυτή η στρέβλωση -ο ένας μεγάλος ιδεολογικός χώρος της κοινωνίας να υπερεκπροσωπείται στον Τύπο, ενώ ο άλλος να μην εκπροσωπείται καθόλου και να έχει περιθωριοποιηθεί πλήρως- έβλαψε και τους δύο και τη μεταξύ τους διαπάλη και την ενημέρωση και την κοινωνία και τη δημοκρατία.
Όμως μέσα στον «Ελεύθερο Τύπο», επειδή ήταν παραδοσιακά το προπύργιο της ΝΔ, η «προοδευτική ορθοφροσύνη» δεν ήταν ιδιαίτερα έντονη. Έτσι υπήρχε δυνατότητα να γίνει δουλειά υποδομής εξαρχής, να αναδειχθούν νέοι ικανοί δημοσιογράφοι-αρθρογράφοι, χωρίς να υπάρξουν επώδυνες συγκρούσεις με κατεστημένα κυκλώματα.
Ο «Ελεύθερος Τύπος» είναι αρκετά μεγάλη εφημερίδα ώστε να μη χρειαστεί να ξεκινήσει κανείς από την αρχή, αλλά όχι τόσο μεγάλη ώστε να ελέγχεται από το κατεστημένο της ελληνικής δημοσιογραφίας. Και η Γιάννα Αγγελοπούλου είναι αρκετά πλούσια, αλλά δεν έχει επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ελλάδα -δεν είναι η ίδια «διαπλεκόμενη». Συνεπώς η εξαγορά του «Ελεύθερου Τύπου» από τη Γιάννα ήταν η μεγάλη ελπίδα…
Δημοσιογραφία των «δελτίων Τύπου»!
Δυστυχώς, τα πρώτα βήματα άρχισαν να διαψεύδουν την ελπίδα αυτή.
Η Γιάννα πήρε ανθρώπους μάλλον φθαρμένους, μάλλον ενταγμένους στα κυκλώματα της «πολιτικής ορθότητας», μάλλον εμπλεγμένους στη διαπλοκή.
Το χειρότερο: φαίνεται να προσχωρεί στην ολέθρια και τυποκτόνο άποψη ότι εφημερίδα σημαίνει εικόνα, ελαφρότητα και περιτύλιγμα για «πιασάρικα» DVD…
Στα κυριακάτικα φύλλα υποτίθεται ότι κατατίθεται μια πιο αποστασιοποιημένη «ανάγνωση» της επικαιρότητας, με πιο μαχητική-αναλυτική αρθρογραφία. Το κυριακάτικο φύλλο του «Ελεύθερου Τύπου» κινήθηκε προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση: περιόρισε την αρθρογραφία σε «κουτάκια» 350 λέξεων! Κανείς δεν βρέθηκε να τους πει ότι 350 λέξεις είναι ένα «press release».
Η αρθρογραφία των συνοπτικών δελτίων Τύπου συρρικνώνει ακόμα περισσότερο τη «ναυαρχίδα της παράταξης». Τη μετατρέπει από «ναυαρχίδα» σε «καρυδότσουφλο». Ενώ η επιθετικότητα της αρθρογραφίας όλου του «προοδευτικού Τύπου» πολλαπλασιάζεται, εντείνεται και επεκτείνεται συνεχώς…
Όταν εμφανίστηκε η Γιάννα στο προσκήνιο, διέρρευσε η πληροφορία (και δημιουργήθηκε η ελπίδα) ότι θα φτιαχνόταν μια εφημερίδα αιχμηρής αρθρογραφίας και πολιτικού λόγου, με ιδιαίτερη έμφαση στην αμφισβήτηση της «μοναδικής αλήθειας» (που κανοναρχεί ο «προοδευτικός Τύπος»). Η αρθρογραφία των δελτίων Τύπου ακύρωσε πλήρως αυτή την προοπτική. Η ανακύκλωση ανθρώπων φθαρμένων από τον Τύπο της διαπλοκής και από το ιερατείο της «προοδευτικότητας» διέψευσε την ελπίδα.
Δεν αναρωτήθηκε κανείς γιατί τάχα εφημερίδες μεγάλες και σημαντικές, με επιρροή και κυκλοφοριακές επιδόσεις, όπως η «New York Times», η «Wall Street Journal», η «Financial Times», η «Le Monde» κ.λπ., έχουν καθημερινά μικρά, μεγάλα και μεσαία άρθρα, πέρα από την ειδησεογραφία που κι αυτή έχει μεγάλα και μεσαία κομμάτια. Και ότι στις κυριακάτικες εκδόσεις τους, κατά μείζονα λόγο, έχουν μεγάλα και μεσαία άρθρα. Γιατί την Κυριακή το κοινό έχει χρόνο να διαβάσει. Σημασία δεν έχει πόσο μεγάλα είναι τα άρθρα, αλλά αν καλύπτουν τις ανάγκες του κοινού. Σημασία έχει τι γράφουν, πώς το γράφουν και πώς παρουσιάζεται αισθητικά. Έτσι στήνονται όργανα πολιτικής επιρροής και ιδεολογικής παρέμβασης, αληθινές «ναυαρχίδες». Η δημοσιογραφία των δελτίων Τύπου, η δημοσιογραφία του «one size fits all», είναι ισοπέδωση από άποψη επιρροής και παραίτηση από πλευράς παρέμβασης. Η ΝΔ είναι το μόνο κόμμα στον δυτικό κόσμο που ήλθε στην εξουσία χωρίς να στηρίζεται ούτε από μια μεγάλη εφημερίδα, ούτε από ένα μεγάλο κανάλι. Κι όταν πήγε να αποκτήσει αυτό που δεν είχε, της προκύπτει ένα ακόμα ταμπλόιντ…
Το μεγάλο κοινό που ουδείς ψάχνει…
Το 1990 ο αθηναϊκός Τύπος πουλούσε ένα εκατομμύριο φύλλα ημερησίως. Σήμερα πουλάει γύρω στις 300.000! Τι έγιναν οι υπόλοιποι αναγνώστες; Πέθαναν όλοι; Ξέχασαν να διαβάζουν; Ενημερώνονται από την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο; Τίποτε απ’ όλα αυτά. Απέρριψαν τον ημερήσιο Τύπο, όπως κατάντησε. Και κάθε φορά που ανοίγει ένα «παράθυρο» για να φτιαχτεί σύγχρονος πολιτικός Τύπος, διεισδύουν οι φθαρμένοι της διαπλοκής και τα κάνουν λαμπόγυαλο.
Ο «Ελεύθερος Τύπος» χρειαζόταν να κάνει ένα απλό πράγμα: να διεκδικήσει όλο αυτό το δυνητικό κοινό που δεν διαβάζει καμία από τις υπάρχουσες εφημερίδες. Κι αυτό το κοινό δεν είναι ούτε αριστερό ούτε δεξιό. Είναι ενημερωμένο και απαιτητικό. Και δεν ψάχνει ούτε αριστερή ούτε δεξιά εφημερίδα. Ψάχνει μια σύγχρονη πολιτική εφημερίδα και δεν τη βρίσκει. Και δεν είναι λίγοι. Είναι πολλαπλάσιοι αυτών που εξακολουθούν να αγοράζουν εφημερίδες. Και δεν μπορεί να τους κερδίσει κανείς από τη μια μέρα στην άλλη. Αλλά σίγουρα κερδίζονται. Όχι όμως με το να τους προσφέρει κανείς «μία από τα ίδια»…
Η Γιάννα θα μπορούσε να το κάνει, αλλά δεν το κάνει. Προφανώς επειδή δεν γνωρίζει η ίδια από Τύπο (και δεν είναι ντροπή αυτό), απευθύνθηκε σε «ειδικούς» που της σέρβιραν ένα ακόμη μέτριο ταμπλόιντ. Της πρότειναν αλλαγές στο «lay out», ενώ θα ‘πρεπε να τολμήσει τομές στον πολιτικό λόγο της ενημέρωσης. Της πρότειναν τρόπους για να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο από μια «πίτα» που μικραίνει συνεχώς. Ενώ υπάρχει ένα πολλαπλάσιο δυνητικό κοινό που ψάχνει -και δεν βρίσκει- εφημερίδα να διαβάσει. Της πρότειναν «μεταγραφές ονομάτων», ενώ θα ‘πρεπε να δημιουργήσει φυτώριο νέων ταλέντων. Της πρότειναν ανακύκλωση φθαρμένου υλικού, ανθρώπων, συνταγών και στερεοτύπων, ενώ θα ‘πρεπε να διεκδικήσει την παραγωγή νέων ανθρώπων, νέων συνταγών, νέων προτύπων και νέου ήθους. Κρίμα, γιατί η Γιάννα έχει μυαλό και υπάρχουν δίπλα της άξιοι άνθρωποι που η ίδια θα ‘πρεπε να τους ακούει. Και εκείνοι θα ‘πρεπε να της μιλάνε πιο θαρραλέα, όταν κάνει λάθη…
Ν. Ζ.