Μίνι ασφαλιστική μεταρρύθμιση στον ορίζοντα
Αυτή η περιουσία των ταμείων σε ποσοστό 40% περίπου είναι σε καταθέσεις κυρίως στην Τράπεζα της Ελλάδος. Αυτό το ρευστό χρήμα θέλουν να το ρίξουν στο χρηματιστήριο μερικά ξεφτέρια της κυβέρνησης, όπως έγινε και την περίοδο του “χρηματιστηριακού πάρτι” (1999-2000) από τα ξεφτέρια του ΠΑΣΟΚ. Τότε τα ασφαλιστικά ταμεία είχαν υποστεί τεράστιες ζημιές που κανένας κυβερνητικός παράγοντας της τότε κυβέρνησης, αλλά και της σημερινής, δεν ενημέρωσε τον ελληνικό λαό σχετικά με το ύψος των ζημιών αυτών. Ένα σημαντικό ποσοστό των αποθεματικών των ταμείων έφτασε στα πορτοφόλια των ιδιοκτητών των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών και των επενδυτικών συμβούλων που ξεφύτρωσαν από το πουθενά. Τώρα η κυβέρνηση θέλει επανάληψη της ιστορίας αυτής;
Η κυβέρνηση συγκρότησε ειδική επιτροπή στο υπουργείο Απασχόλησης υπό την προεδρία του υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Παν. Θωμόπουλου, με στόχο να αλλάξει το καθεστώς της διαχείρισης της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων. Ο υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, Σάββας Τσιτουρίδης, σε συνέντευξή του στην “Ημερησία” στις 2/9/2006 προανήγγειλε ότι οι μεταρρυθμίσεις που θα γίνουν θα περιλαμβάνουν:
α) Την αύξηση κατά 10%-15% του σημερινού ποσοστού (που είναι μέχρι 23%) των διαθεσίμων που θα μπορούν οι διοικήσεις των ταμείων να επενδύουν ελεύθερα σε μετοχές, χωρίς προηγούμενη έγκριση ή καθυστερήσεις. Αυτό σημαίνει ότι στο ΧΑ τα ταμεία θα ρίξουν χωρίς καμία έγκριση πάνω από 3 δισ. ευρώ!
β) Την παροχή δυνατότητας στα ταμεία να επενδύουν και σε μετοχές ξένων εταιρειών, βγαίνοντας στις χρηματαγορές (χρηματιστήρια) των κρατών-μελών της ΟΝΕ. Παγκοσμιοποίηση των ζημιών! Ας κερδίσουν και κάτι οι ξένες εταιρείες, δεν πειράζει, στην ΟΝΕ ανήκουν! Η επένδυση στο εξωτερικό θα γίνεται σε μετοχές εισηγμένων εταιρειών που έχουν τιμολογηθεί σε ευρώ και θα αποθαρρύνονται οι επενδύσεις σε μετοχές άλλων νομισμάτων.
γ) Τον περιορισμό του υψηλού ποσοστού των διαθεσίμων που τα ταμεία σήμερα είναι υποχρεωμένα να καταθέτουν στην ΤτΕ. Σημειώνουμε ότι ποσοστό 91,95% των συνολικών καταθέσεων των ασφαλιστικών ταμείων βρίσκεται στην ΤτΕ.
δ) Την απλοποίηση των διαδικασιών για τη συμμετοχή ενός ασφαλιστικού ταμείου στην επένδυση σε μετοχές εισηγμένων εταιρειών για να μη χάνονται επενδυτικές “ευκαιρίες”! Λες και η Ελλάδα συγκεντρώνει επενδύσεις και προσφέρει επενδυτικές ευκαιρίες, τις οποίες δεν πρέπει να χάσουν τα ταμεία!
ε) Με το δεδομένο ότι οι διοικήσεις των ταμείων δεν διαθέτουν επενδυτική εμπειρία, θα προβλέπεται η δυνατότητα πρόσληψης επενδυτικών συμβούλων, Ελλήνων ή αλλοδαπών! Έτσι θα ξεφυτρώσει μια στρατιά ειδικών στις επενδύσεις που θα αμείβονται από τα ταμεία πλουσιοπάροχα, χωρίς να γνωρίζουν οι διοικήσεις των ταμείων την ποιότητα και “καθαρότητα” των όποιων υπηρεσιών θα προσφέρουν. Προβλέπω τα ασφαλιστικά ταμεία να πληρώνουν στους συμβούλους επένδυσης πολύ περισσότερα χρήματα απ’ όσα θα κερδίζουν από τις μετοχές ή τις άλλες επενδύσεις. Οι κύριοι “σύμβουλοι” ετοιμάζουν τις “κουμπαριές” τους;
Αυτά είναι τα θέματα που συζητούνται στην επιτροπή, η οποία θα ετοιμάσει τις εισηγήσεις της το αργότερο μέχρι τις 31/12/2006. Και με βάση τις προτάσεις της επιτροπής, το υπουργείο Απασχόλησης θα καταρτίσει και θα καταθέσει στη Βουλή για ψήφιση το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο θα ψηφιστεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2007, εφόσον φυσικά δεν υπάρξουν σφοδρές αντιδράσεις εκ μέρους των εργαζομένων που είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για το μέλλον των ταμείων.
Ας δούμε τώρα τις επιπτώσεις από την τυχόν υιοθέτηση των παραπάνω μέτρων που έμμεσα έχει προτείνει στην επιτροπή η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Απασχόλησης:
α) Με βάση τα στοιχεία του 2004 το 14% των αποθεματικών των ταμείων έχει επενδυθεί σε μετοχές (κυρίως τραπεζών) που σημαίνει ότι περίπου 3,5 εκατομμύρια ευρώ ήταν στις 31/12/2004 η αξία των μετοχών που είχαν στα χέρια τους τα ταμεία. Σήμερα η κατάσταση αυτή έχει διαφοροποιηθεί. Παράδειγμα η πώληση των μετοχών της Εμπορικής Τράπεζας, που κατείχαν τα ταμεία, στους γάλλους ιδιοκτήτες. Με τις νέες ρυθμίσεις οι επενδύσεις των ταμείων σε εισηγμένες μετοχές θα μπορούν να φτάσουν πάνω από 7 δισ. ευρώ και μάλιστα χωρίς έγκριση και λοιπές διαδικασίες. Μπορούν τα ταμεία να αναλάβουν τέτοιας έκτασης ρίσκο που ενδεχομένως να τινάξει στον αέρα το ασφαλιστικό μας σύστημα; Μετά από μια δεύτερη χασούρα στο χρηματιστήριο θα επιστρατευθούν από την τότε κυβέρνηση άλλα “ξεφτέρια” για τη συγκρότηση επιτροπής για αντιμετώπιση των ναυαγίων. Και πρέπει να θυμίσουμε στους αρμοδίους υπουργούς (Οικονομίας και Απασχόλησης) ότι η παρούσα συγκυρία δεν είναι η κατάλληλη για άνοιγμα των ταμείων στο ΧΑ και στα άλλα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια (επιβράδυνση της ανάπτυξης σε ΗΠΑ και ευρωζώνη, αύξηση επιτοκίων, γενίκευση της οικονομικής απάτης κ.λπ.). Αυτά άραγε τα σκέπτεται η κυβέρνηση και ειδικά οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού (αν βέβαια οι γνώσεις τους επιτρέπουν την προσεκτική παρακολούθηση της διεθνούς οικονομικής κατάστασης);
β) Είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι τα ασφαλιστικά μας ταμεία δεν έχουν την πείρα ούτε τα στελέχη για να αντιμετωπίζουν επιτυχώς “χρηματιστηριακές καταιγίδες”. Θα στηριχθούν κατ’ ανάγκην στους ειδικούς συμβούλους. Πόσο έντιμοι θα είναι αυτοί; Το είδος βρίσκεται εν ανεπαρκεία στην αγορά. Ποιος υπουργός ή κομματικό στέλεχος μπορεί να εγγυηθεί την καθαρότητα των “συμβουλών” που θα παρέχουν αυτοί οι σύμβουλοι, ντόπιοι και αλλοδαποί, στις άσχετες με τα χρηματιστηριακά παιχνίδια διοικήσεις των ταμείων; Και πόσο θα κοστίζουν στα ταμεία αυτοί οι κύριοι επενδυτικοί σύμβουλοι; Αυτή τη στιγμή τα χρηματιστήρια των ανεπτυγμένων χωρών “σέρνονται” με ελάχιστες διακυμάνσεις και δεν προσφέρουν σχεδόν καμία κερδοφορία. Λέμε μήπως όλο αυτό το ανακάτεμα με το εκκολαπτόμενο μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο και την ενθάρρυνση των ταμείων για επενδύσεις σε μετοχές είναι παγίδα που μερικοί στήνουν για να αποδυναμωθεί πλήρως το ασφαλιστικό μας σύστημα. Ας ερευνήσει και αυτό το ενδεχόμενο ο κ. Τσιτουρίδης πριν φορτωθεί αμαρτίες άλλων.
γ) Όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση ευνοεί την εισαγωγή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στον ασφαλιστικό τομέα και την εγκατάλειψη του σημερινού διανεμητικού συστήματος στον τρόπο υπολογισμού του ύψους των συντάξεων. Τι σημαίνει αυτό; Στο διανεμητικό (ή αναδιανεμητικό) σύστημα το ύψος των συντάξεων καθορίζεται με βάση τις εισφορές που έχουν καταβάλει στο παρελθόν οι ασφαλισμένοι. Στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα το ύψος των συντάξεων καθορίζεται με βάση τα κέρδη του ασφαλιστικού ταμείου. Δηλαδή θα έχουμε αύξηση ή μείωση των συντάξεων κάθε χρόνο με βάση την κερδοφορία ή τις ζημιές του ταμείου. Οι παροχές (συντάξεις) θα καθορίζονται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Και έτσι τα ταμεία ουσιαστικά μετατρέπονται σε ιδιωτικές επενδυτικές εταιρείες με διακύβευση τα χρήματα των εργαζομένων. Κατανοεί άραγε η κυβέρνηση τι σημαίνει η μετατροπή ενός ασφαλιστικού ταμείου σε εταιρεία επενδύσεων και μάλιστα χωρίς εξειδικευμένη διοίκηση και χωρίς έμπειρα περί το αντικείμενο στελέχη; Τα ταμεία θα μοιάζουν με μια δημόσια επιχείρηση σε έναν τομέα υψηλού ρίσκου, με διορισμένη (και άσχετη) διοίκηση που θα διαχειρίζεται ξένα χρήματα, που αναγκαστικά θα τρέχει σε χρηματιστηριακές εταιρείες για να τη βοηθήσουν. Και θα πληρώνει υπέρογκες προμήθειες, αμοιβές συμβούλων και λοιπά χρηματοοικονομικά έξοδα. Κάτω από τις συνθήκες αυτές είναι δυνατόν να επιβιώσει μια τέτοια δημόσια επιχείρηση; Μήπως έτσι δυναμιτίζουμε τα θεμέλια του ασφαλιστικού μας συστήματος και ύστερα από λίγα χρόνια θα κλαίμε πάνω από τα ερείπιά του; Απλές ερωτήσεις για προβληματισμό των αρμοδίων.
δ) Γιατί βιάζεται τόσο η κυβέρνηση να ψηφίσει μίνι ασφαλιστικό νόμο και δεν περιμένει τις όποιες μεταρρυθμίσεις του ασφαλιστικού συστήματος να τις εντάξει στο οριστικό ασφαλιστικό καθεστώς που θα διαμορφωθεί με την οριστική αντιμετώπιση του ασφαλιστικού προβλήματος; Κρίσιμο ερώτημα που πρέπει να προβληματίσει κυρίως τους μαζικούς φορείς των εργαζομένων. Η απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα έχει διπλή διάσταση. Πολιτική και οικονομική, κατά τη δική μας άποψη. Η πολιτική διάσταση είναι ότι η κυβέρνηση επιθυμεί τη “σαλαμοποίηση” της μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού μας καθεστώτος για να συγκαλύψει το εύρος της. Και οι όποιες αρνητικές πλευρές της μεταρρύθμισης να έρχονται στην επιφάνεια κλιμακωτά. Με τον τρόπο αυτόν νομίζει ότι οι αντιδράσεις των εργαζομένων θα είναι περιορισμένες και σχετικά εύκολα αντιμετωπίσιμες. Με την πολιτική αυτή λογική ίσως να έχει δίκιο. Η λήψη κατά δόσεις είναι περισσότερο εύπεπτη. Η οικονομική διάσταση είναι ότι η κυβέρνηση βιάζεται γιατί θέλει την “άνθιση” της χρηματιστηριακής αγοράς, σε μια περίοδο και μάλιστα προεκλογική, που το ΧΑ κυριολεκτικά σέρνεται και πάσχει από σχετική στασιμότητα. Επιθυμεί να δημιουργήσει με τα αποθεματικά των ταμείων έναν ακόμη μεγάλο θεσμικό επενδυτή, με την ενθάρρυνση και των τραπεζών, που ευνοούν τη θεσμοθέτηση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος και το χρηματιστηριακό άνοιγμα των ταμείων. Προσδοκούν ότι έτσι τα κέρδη των τραπεζικών χρηματιστηριακών εταιρειών θα πολλαπλασιαστούν.
Ας προσέξει η κυβέρνηση τουλάχιστον στο Ασφαλιστικό. Μετά τη χασούρα των ταμείων στο “χρηματιστηριακό πάρτι” του 1999 είναι άδικο να επαναληφθεί η ιστορία. Άδικο για τους εργαζόμενους που θα δουν τις προσδοκίες τους να εξανεμίζονται για δεύτερη φορά. Και αν πιστεύει η κυβέρνηση ότι ο λαός δεν θα καταλάβει τους στόχους της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, πλανάται.