Πώς θα διαμορφωθεί το μακροοικονομικό περιβάλλον κατά το 2007;
Λόγω της παγκοσμιοποίησης, οι εξελίξεις στα μεγέθη της παγκόσμιας οικονομίας επηρεάζουν άμεσα όλες τις επιμέρους οικονομίες των κρατών που ακολουθούν το σύστημα της ανοιχτής οικονομίας της αγοράς. Συνεπώς επηρεάζουν και τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μας. Έτσι μπορούμε να εκτιμήσουμε εάν είναι δικαιολογημένη ή όχι η κατάρτιση ενός αισιόδοξου προϋπολογισμού για το επόμενο έτος (2007), όπως τον παρουσίασε στο προσχέδιο ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών. Στο άρθρο μας της περασμένης Κυριακής (8/10), παρουσιάζοντας το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού 2007, είχαμε προβλέψει «φορολογική καταιγίδα» που μας περιμένει το επόμενο έτος, παρά τις φορολογικές ελαφρύνσεις που έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση.
Αυτή μας η πρόβλεψη θεωρήθηκε από ορισμένους φίλους αναγνώστες μας υπερβολική και εκτός πραγματικότητας. Ας δούμε λοιπόν τις προβλέψεις που περιέχονται στην εισηγητική έκθεση επί του προσχεδίου του προϋπολογισμού 2007.
Στον πίνακα 1.1 (μακροοικονομικές προβλέψεις – σελίδα 6 του προσχεδίου) ο κ. Αλογοσκούφης παρουσιάζει τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Σεπτέμβριο του 2006 και αναφέρονται στις εξελίξεις βασικών μακροοικονομικών μεγεθών των μεγάλων οικονομιών κατά έτη 2006 και 2007. Σύμφωνα λοιπόν με το ΔΝΤ, το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 5,1% το 2006, ενώ το 2007 θα παρουσιάσει επιβράδυνση και θα διαμορφωθεί στο 4,9%. Την «τιμή» του παγκόσμιου ΑΕΠ σώζουν οι προβλεπόμενοι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της Κίνας (10% για φέτος και για το 2007) και της Ινδίας (8,3% για το 2006 και 7,3% για το 2007).
Στις άλλες οικονομίες η επιβράδυνση της ανάπτυξης θα είναι σημαντική για το 2007. Στην ευρωζώνη θα έχουμε ρυθμό ανάπτυξης 2,4% για φέτος και 2% για το 2007. Στις ΗΠΑ οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι 3,4% και 2,9% για το 2006 και 2007 αντίστοιχα και στην Ιαπωνία 2,7% και 2,1%. Με άλλα λόγια οι προβλέψεις είναι ότι στην ευρωζώνη, που μας ενδιαφέρει άμεσα, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ κατά το 2007 θα επιβραδυνθεί κατά 20% περίπου σε σύγκριση με αυτόν της φετινής χρονιάς. Πρόκειται για σημαντική και όχι «ελαφρά» επιβράδυνση για να περάσει απαρατήρητη. Εάν παραβλέψουμε τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της Κίνας και της Ινδίας, οι δυτικές οικονομίες στο σύνολό τους θα παρουσιάσουν ρυθμό ανάπτυξης 3,1% για το 2006 και 2,7% για το 2007, δηλαδή επιβράδυνση κατά ποσοστό 15% που πρέπει να θεωρηθεί σημαντικό.
Στον τομέα του πληθωρισμού οι προβλέψεις είναι εξαιρετικά θετικές. Στην ευρωζώνη ο πληθωρισμός θα υπερβεί το όριο του 2%. Το 2006 προβλέπει το ΔΝΤ ότι θα παρουσιάσει αύξηση 2,3% (σε ετήσια βάση φυσικά) και το 2007 θα κυμανθεί στα ίδια περίπου επίπεδα (αύξηση 2,4%). Εδώ στηρίχθηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και αποφάσισε την αύξηση των επιτοκίων.
Στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός θα παρουσιάσει σημαντική επιβράδυνση το 2007. Από 3,6% το 2006, οι προβλέψεις είναι ότι το 2007 ο πληθωρισμός θα αυξηθεί κατά 2,9%, δηλαδή ποσοστό επιβράδυνσης 20%. Εδώ ακριβώς στηρίζονται και οι προσδοκίες της χρηματοπιστωτικής αγοράς για μείωση των αμερικανικών επιτοκίων από τη FED πριν λήξει το 2006. Στην Ιαπωνία ο πληθωρισμός θα κυμανθεί στο 0,3% και στο 0,7% για τα έτη 2006 και 2007. Αυτά καθόσον αφορά τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία σε δύο βασικά μεγέθη μεγάλου ενδιαφέροντος (ΑΕΠ και πληθωρισμός). Για να μην κουραστούμε με παράθεση στοιχείων σε άλλους τομείς ήσσονος ενδιαφέροντος, ας δούμε αναλυτικά και τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών για την ελληνική οικονομία, όπως αυτές παρουσιάζονται στον πίνακα 1.2 του προσχεδίου (βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας – σελίδα 13 του προσχεδίου προϋπολογισμού 2007).
Από τον πίνακα προκύπτει ότι το 2007 θα έχουμε σημαντική επιβάρυνση στο μακροοικονομικό περιβάλλον σε σύγκριση με τη φετινή χρονιά. Είναι βέβαια και η επίδραση που θα ασκήσει το διεθνές οικονομικό περιβάλλον και η πίεσή του επί της ελληνικής οικονομίας. Παράγοντα που φαίνεται ότι δεν έλαβε σοβαρά υπόψη του ο κ. Αλογοσκούφης στην κατάρτιση του νέου προϋπολογισμού. Για φέτος οι προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας είναι ότι το ΑΕΠ θα παρουσιάσει ρυθμό αύξησης 3,8% σε ετήσια βάση και στο ίδιο ποσοστό θα είναι η αύξησή του και κατά το 2007. Δηλαδή αν όχι επιβράδυνση, έχουμε στασιμότητα. Ενώ για τον πληθωρισμό οι προβλέψεις είναι περισσότερο αισιόδοξες. Φέτος προβλέπεται να κλείσει στο 3,4% (αύξηση σε ετήσια βάση) και για το 2007 προσδοκάται συγκράτησή του στο 3%. Για την ακρίβεια βέβαια το υπουργείο δεν κάνει καμία πρόβλεψη. Μόνο ο πληθωρισμός μάς… μάρανε. Και τον μετράμε με πάθος, σαν να είναι κάτι που έχει κάποια έστω και μικρή αξία. Ας δούμε τώρα και τις εξελίξεις σε μερικούς από τους παράγοντες εκείνους που επηρεάζουν τη διαμόρφωση του ΑΕΠ:
α) Η ιδιωτική κατανάλωση, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομίας, θα παρουσιάσει το 2007 αύξηση 3,8% σε σύγκριση με τη φετινή χρονιά που και αυτή παρουσίασε αύξηση κατά το ίδιο ποσοστό. Προσωπικά διατηρούμε επιφυλάξεις για την ορθότητα της πρόβλεψης αυτής. Μέχρι σήμερα οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης στηρίζονταν στη φοροδιαφυγή (μαύρο χρήμα από αδήλωτες συναλλαγές, όχι κατ’ ανάγκην παράνομες) και στον υπερδανεισμό των νοικοκυριών. Και η μεν φοροδιαφυγή θα ζει και θα βασιλεύει και το 2007 και ασφαλώς και για πολλά χρόνια ακόμα. Και τα όποια μέτρα ληφθούν για την πάταξή της θα αργήσουν πολύ να αποδώσουν. Όμως ο υπερδανεισμός φρονούμε ότι την επόμενη χρονιά θα παρουσιάσει σημαντική κάμψη. Η αύξηση των επιτοκίων, ο περιορισμός της πιστωτικής επέκτασης εκ μέρους των τραπεζών από τον φόβο της αφερεγγυότητας των δανειοληπτών και τα προβλήματα που θα αντιμετωπίζουν πολλά νοικοκυριά στην εξυπηρέτηση των δανείων τους θα προκαλέσουν συρρίκνωση του δανεισμού και της ιδιωτικής κατανάλωσης, με αρνητική επίδραση στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ.
β) Η δημόσια κατανάλωση, λόγω και της δημοσιονομικής καχεξίας, θα παρουσιάσει σοβαρή μείωση. Για το 2006 το υπουργείο Οικονομίας προβλέπει αύξηση της δημόσιας κατανάλωσης κατά 2% σε σύγκριση με εκείνη του 2005. Το 2007 προβλέπει ρυθμό αύξησης 1,1% με βέβαιη αρνητική επίδραση στο ΑΕΠ. Ο ρόλος του κρατικού προϋπολογισμού ως προωθητικής δύναμης της ανάπτυξης είναι ανεπαίσθητος το 2007 και παντελώς αμελητέος. Είναι προϋπολογισμός εκτάκτων περιστάσεων (κατάσταση επιτήρησης και προσπάθεια διαμόρφωσης χαμηλού ελλείμματος).
γ) Οι επενδύσεις φαντάζεται το υπουργείο Οικονομίας ότι φέτος θα παρουσιάσουν αύξηση 8,8% σε σύγκριση με αυτές της περσινής χρονιάς. Για το 2007 οι προοπτικές είναι λιγότερο αισιόδοξες. Το υπουργείο κατεβάζει τον πήχη σε αύξηση κατά 7,4%. Το εύρος των επενδύσεων επηρεάζει τη ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών και την τελική κατανάλωσή τους και συνεπώς επιδρά στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ. Έτσι για το 2007 και η δημόσια κατανάλωση και οι επενδύσεις δεν μπορούν να δικαιολογήσουν αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,8%, δηλαδή στο ίδιο επίπεδο με φέτος.
δ) Οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων προβλέπεται από το υπουργείο Οικονομίας να παρουσιάσουν επιβράδυνση κατά το 2007. Ενώ αντίθετα οι εισαγωγές αγαθών θα παρουσιάσουν αύξηση. Οι εξαγωγές αγαθών προσδοκάται ότι το 2006 τελικά θα αυξηθούν κατά ποσοστό 11,2% σε σύγκριση με αυτές του 2005, ενώ για το 2007 ο ρυθμός αύξησης θα επιβραδυνθεί στο 9,5% λόγω μείωσης και της διεθνούς ζήτησης αγαθών. Η αύξηση των εισαγωγών αγαθών, από 6,3% που πιθανολογεί το υπουργείο Οικονομίας ότι θα παρουσιαστεί τελικά το 2006, την επόμενη χρονιά προβλέπεται να φτάσει στο 6,9% (επιδείνωση της εισαγωγικής διείσδυσης), με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για το εύρος της απασχόλησης της παραγωγικής μας μηχανής. Άλλος ένας παράγοντας που δεν βοηθάει στη διατήρηση υψηλού ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ είναι και η συρρίκνωση της αξίας των εξαγωγών μας. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι εξαγωγές αποτελούν έναν από τους πλέον σημαντικούς μοχλούς ανάπτυξης, με θετικές επιδράσεις στην απασχόληση, στην ανεργία, στο εισόδημα, στην εγχώρια ζήτηση και στο εμπορικό ισοζύγιο.
Εάν στα παραπάνω προσθέσουμε και τη λιτότητα που χαρακτηρίζει την εισοδηματική πολιτική και του επόμενου έτους και το «ροκάνισμα» της αγοραστικής δύναμης από την ακρίβεια, τότε εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε ότι η διατήρηση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο 3,8% και για το 2007 είναι αδικαιολόγητα αισιόδοξη. Όταν όμως η αύξηση του ΑΕΠ δεν φτάσει στο ύψος αυτό, τότε και η αύξησή του σε τρέχουσες τιμές θα υστερήσει και επομένως η φορολογική πίεση κυρίως από την έμμεση φορολογία θα είναι επαχθέστερη το 2007 σε σύγκριση με τη φετινή. Ασφαλώς το ίδιο θα συμβεί και με την άμεση φορολογία, αλλά σε μικρότερη κλίμακα για τα πολύ χαμηλά εισοδήματα.
Μια βασική παραδοχή στην κατάρτιση του προϋπολογισμού 2007 (το ύψος του ΑΕΠ), με την οποία συνδέεται άμεσα και το όποιο ύψος του ελλείμματος, κινδυνεύει να απομακρυνθεί από τον στόχο, κάτω από την επίδραση ενδογενών αλλά και εξωγενών εξελίξεων. Ας δοθεί περισσότερη προσοχή στις παραδοχές πάνω στις οποίες θα στηριχθεί το οριστικό σχέδιο του προϋπολογισμού του 2007. Αυτό έχουμε μόνο να υπογραμμίσουμε προς το παρόν και εν αναμονή της κατάθεσης στη Βουλή του οριστικού σχεδίου του προϋπολογισμού.