Αποϊδεολογικοποίηση και πολιτική «παραίτηση»
Μιας περιόδου που ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια οδήγησε το ΠΑΣΟΚ σε ακραίας μορφής πολιτικοϊδεολογικές «μετατοπίσεις» που το μετέτρεψαν σ’ έναν «πολυμορφικό» πολιτικό σχηματισμό που στερείται πλέον ενός σταθερού θεμελίου θέσεων και αρχών.
Ορισμένοι ερμηνεύουν την κρίση του ΠΑΣΟΚ ως αποτέλεσμα της έλλειψης συντονισμού των στελεχών του και απουσίας συγκεκριμένων πολιτικών θέσεων. Αυτή η αντίληψη εγγίζει μόνο ένα τμήμα της «αλήθειας» Γιατί θα μπορούσαν να διατυπωθούν θέσεις και συγκεκριμένες επιλογές είτε βάσει μιας «συναίρεσης» των επιμέρους απόψεων είτε «εκ των άνω», με αποφάσεις του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Αυτή είναι μια συνήθης πολιτική «πρακτική».
Ακόμα όμως και στην -υποθετική- αυτή εκτίμηση οι «θέσεις» και οι «επιλογές» θα αποτελούσαν προϊόν συμβιβασμού, θα παρέμεναν μετέωρες, χωρίς να μπορούν να θεμελιωθούν σε βασικές αρχές και αξίες Γιατί αν πράγματι υπήρχαν αυτές οι κοινές αρχές, τότε δεν θα παλινωδούσαν τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ υποστηρίζοντας, κατά περίπτωσιν, θέσεις που ξεκινούν από ακραίες, νεοφιλελεύθερες επιλογές ιδιωτικοποιήσεων και φθάνουν μέχρι τις «παρυφές» του παραδοσιακού κρατικού-κοινωνικού προτύπου
Το να αναφέρονται, συνεπώς, ορισμένοι σε «παρεκκλίσεις» στελεχών από τις «θέσεις» του ΠΑΣΟΚ, στερείται σημασίας, αφού οι «θέσεις» αυτές είναι όχι μόνο ασαφείς αλλά και εγγενώς αντιφατικές.
Γι’ αυτό και σε κάθε σημαντικό θέμα που τίθεται ως προτεραιότητα στην πολιτική «ατζέντα», όπως π.χ. τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, το Ασφαλιστικό, η «προσαρμογή» των εργασιακών σχέσεων, επιταγές του ανταγωνισμού κ.λπ. το ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίζει το πρόβλημα της ασυμβατότητας και της ετερογένειας των θέσεων των στελεχών του.
Στην πραγματικότητα το ΠΑΣΟΚ όχι μόνο αδυνατεί να επιλύσει αυτές τις αντιφάσεις αλλά το ίδιο γίνεται «θύμα» τους, πλήττεται και διαπερνάται από τις αντιτιθέμενες στρατηγικές, χάνοντας την αξιοπιστία του και τη δυναμική του.
Ο ένας «πόλος» των αντιφάσεων έχει ήδη διαμορφωθεί από τις επιλογές και τα μέτρα της οκταετίας του «εκσυγχρονισμού». Οι επιλογές αυτές δεν αποτελούν ανεπιθύμητα «φαντάσματα» που μπορούν να εκδιωχθούν με αφορισμούς – όπως πιστεύει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Αντιθέτως αποτελούν ιστορικές καταγραφές και δεσμεύσεις που θα συνοδεύουν το ΠΑΣΟΚ και στο προσεχές μέλλον.
Και αυτό θα συμβαίνει όσο δεν διατυπώνεται μια εναλλακτική πολιτική στρατηγική προς το νεοφιλελεύθερο «μεταρρυθμιστικό» πρότυπο, η οποία όμως θα θεμελιώνεται στις διαχρονικές κοινωνικές αξίες που χαρακτηρίζουν το σοσιαλιστικό-ανθρωπιστικό πρότυπο. «Βαρίδια», σε τελική ανάλυση για το ΠΑΣΟΚ δεν αποτελεί η «ανδρεϊκή» κληρονομιά αλλά οι θέσεις, οι λανθασμένες επιλογές, οι απαράδεκτες πρακτικές που χαρακτήρισαν, σ’ έναν μεγάλο βαθμό, την οκταετία του «εκσυγχρονισμού».
Μέσω αυτών ακριβώς των επιλογών και των πρακτικών αντλεί σήμερα την πολιτικοϊδεολογική της νομιμοποίηση η Νέα Δημοκρατία. Με τις τότε επιλογές του το ΠΑΣΟΚ δεν ακύρωσε μόνο τη σοσιαλιστική του φυσιογνωμία: Ταυτόχρονα ανέδειξε τις πρακτικές της αγοράς και τα νεοφιλελεύθερου χαρακτήρα κριτήρια για την αντιμετώπιση κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων, σε «μονόδρομο» της όλης κοινωνικοοικονομικής του στρατηγικής.
Κατά μία έννοια η Νέα Δημοκρατία βρήκε τον δρόμο «στρωμένο». «Πάτησε» σε μια «έρπουσα» αντίληψη που θεωρούσε ως αναπότρεπτο το πρότυπο της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης, πάνω στην οποία η ίδια η συντηρητική παράταξη μπόρεσε να προβάλει «πειστικά» το πρότυπο του «καλύτερου διαχειριστή»…
Ιστορικά, συνεπώς, το ΠΑΣΟΚ παραχώρησε «πολιτικό χώρο» στη συντηρητική παράταξη, παραμένοντας το ίδιο κοινωνικά μετέωρο, με χαλαρούς πλέον δεσμούς με την ιστορικά διαμορφωμένη κοινωνική του βάση.
Με τη συνέχιση της πολιτικής αβουλίας και την παράταση της σύγχυσης, το ΠΑΣΟΚ -και η ηγετική του ομάδα- «παραχωρεί» και σήμερα «χώρο» στο πεδίο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αφού η δική του αδυναμία εκμετράται αρνητικά ως δύναμη της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας…
Όσο η ηγετική ομάδα του ΠΑΣΟΚ, αλλά και τα υπόλοιπα στελέχη του, αρνούνται να αντιμετωπίσουν αυτήν την, ιστορικά διαμορφωμένη, πραγματικότητα, απλώς θα αναπαράγουν και θα επιτείνουν την κρίση (πολιτική, ιδεολογική, κοινωνική) του ΠΑΣΟΚ Κι αυτή η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί ούτε με αντιπολιτευτικές κραυγές «ευκαιρίας» ούτε, βεβαίως, με διαγραφές που, δήθεν, οδηγούν σε συσπείρωση (πρόσφατες ακόμα οι διαγραφές «ανταρτών» υποψηφίων για τις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης).
Το ΠΑΣΟΚ και ο πρόεδρός του «ξόδεψαν» ήδη πολύτιμο «πολιτικό» χρόνο από το 2004 μέχρι σήμερα. Και αντί να προχωρήσουν «μπροστά» καθηλώθηκαν ή και οπισθοχώρησαν. Η πολιτική όμως δεν περιμένει… Κι όποιος δεν κατανοεί την αξία της πολιτικής συγκυρίας οδηγείται, αργά ή γρήγορα, στο περιθώριο.