ΝΥΧΤΑ ΧΩΡΙΣ ΤΕΛΟΣ… στο Αφγανιστάν

Αν και έχουν περάσει πέντε σχεδόν χρόνια αφότου ξεκίνησε η επέμβαση των Αμερικανών στο Αφγανιστάν και οι δυνάμεις της Βόρειας Συμμαχίας έμπαιναν θριαμβευτικά στην Καμπούλ υπό τους ήχους της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη, ελάχιστα είναι τα πράγματα που έχουν αλλάξει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Και ό,τι άλλαξε, άλλαξε εντός των διοικητικών ορίων της Καμπούλ, όπου εκτείνεται η εξουσία του Καρζαΐ, και αυτή μάλιστα στο πλαίσιο αυστηρά προσδιορισμένου ωραρίου: από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου! Πέραν των προαναφερθέντων χρονικών και χωρικών ορίων όλη η εξουσία ανήκει στους φυλάρχους και στους Ταλιμπάν!

Τα στοιχεία που βεβαιώνουν τη δραματική κατάσταση που επικρατεί στο Αφγανιστάν και την επιδείνωσή της το τελευταίο διάστημα, με ραγδαίους μάλιστα ρυθμούς, αφθονούν. Από τον Νοέμβριο του 2001 που ξεκίνησε η εισβολή μέχρι τώρα έχουν σκοτωθεί συνολικά 400 στρατιώτες των δυνάμεων κατοχής. Οι μισοί από αυτούς, τους τελευταίους 18 μήνες. Κατά τη διάρκεια του 2006 έχουν δολοφονηθεί 23 εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές αποστολές διαχείρισης της εξωτερικής βοήθειας, ενώ δεκάδες άλλοι είδαν το πρωί στην εξώπορτά τους απειλητικά σημειώματα, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψουν τη χώρα άρον άρον. «Είναι η χειρότερη κατάσταση που έχω ποτέ συναντήσει», δήλωνε στον «Γκάρντιαν» στις αρχές του Ιούνη δυτικός αξιωματούχος που ζει στην Κανταχάρ εδώ και τέσσερα χρόνια. Δεν κυριαρχούν όμως παντού η ερήμωση και ο θάνατος. Υπάρχει κάτι που ανθίζει με πρωτόγνωρους ρυθμούς από την ημέρα που εγκατέλειψαν οι Ταλιμπάν την Καμπούλ: είναι το όπιο! Υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών ανέφεραν ότι οι καλλιέργειες οπίου φέτος κατέγραψαν ιστορικό ρεκόρ και αυξήθηκαν σε σχέση με πέρυσι κατά 20%. Η αξία του οπίου που εξάγεται στις δυτικές αγορές για να αποτελέσει πρώτη ύλη για ναρκωτικά, ανέρχεται σε 2,7 δισ. δολάρια και αντιστοιχεί στο 52% του αφγανικού ΑΕΠ! Ούτε στις μονοκαλλιέργειες που επέβαλε η αποικιοκρατία στον Τρίτο Κόσμο δεν υπήρχε τόσο μεγάλη εξάρτηση της οικονομίας από ένα και μόνο καλλιεργούμενο προϊόν. Οι επιδόσεις του Αφγανιστάν -μια και είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί άλλο κράτος στον κόσμο όπου το 52% της αξίας όλων των παραγομένων αγαθών και υπηρεσιών να αφορά ναρκωτικά- θέτουν και αμείλικτα ερωτήματα ηθικής φύσεως για τις δυνάμεις κατοχής και δη τους Αμερικανούς, καθώς στη Λατινική Αμερική, για παράδειγμα, δεν έχουν διστάσει να πραγματοποιήσουν ακόμη και επεμβάσεις, όπως συνέβη στην Κολομβία με το ομώνυμο σχέδιο, επικαλούμενοι την καταστροφή των καλλιεργειών κόκας… Στο Αφγανιστάν, που τελεί υπό την κατοχή τους, γιατί ανέχονται την καλλιέργεια του οπίου;

Φιλοαμερικανοί φύλαρχοι κατά των ΗΠΑ

Βλέποντας οι Αμερικανοί να τρίζει η εξουσία τους ακόμη και μέσα στην Καμπούλ, αποφάσισαν να ξεκινήσουν την επιχείρηση «Ορεινή εφόρμηση», με άμεσο στόχο να καταλάβουν τις νότιες επαρχίες της χώρας. Κατά τις δύο πρώτες εβδομάδες της επιχείρησης συνάντησαν απρόσμενη αντίσταση. Βρετανοί αλεξιπτωτιστές πολεμούσαν επί πέντε συνεχόμενες ημέρες, για να καταγράψουν οι ίδιοι σχεδόν δέκα απώλειες και να δολοφονήσουν περισσότερους από 250 Ταλιμπάν και μισθοφόρους των φυλάρχων. Η σημαντικότερη συνέπεια όμως ήταν οι τριγμοί που επήλθαν στο Λονδίνο όταν η κλυδωνιζόμενη από οικονομικά σκάνδαλα κυβέρνηση Μπλερ αποφάσισε να αυξήσει τον αριθμό των άγγλων φαντάρων που υπηρετούν στο Αφγανιστάν, εν όψει των επαυξημένων καθηκόντων που αναλαμβάνει η βρετανική αποστολή από την 1η Αυγούστου, όταν η διοίκηση των κατοχικών δυνάμεων θα περάσει στο ΝΑΤΟ. Οι οξύτατες αντιδράσεις που καταγράφηκαν στο Λονδίνο, ακόμη και από στελέχη των Εργατικών, δεν απέτρεψαν παρ’ όλα αυτά την Ντάουνινγκ Στριτ να αυξήσει τη δύναμη των 4.500 βρετανών στρατιωτών που υπηρετούν ήδη στο Αφγανιστάν (εκ των οποίων οι 3.300 στην καυτή επαρχία του Νότου Χελμάντ) κατά 900 επιπλέον, που όλοι τους θα κατευθυνθούν στα νότια. Η σημασία που δίνουν οι δυνάμεις κατοχής στην εξελισσόμενη επιχείρηση «Ορεινή εφόρμηση» αποκαλύπτεται αν δούμε ότι έχουν αποσπαστεί σε αυτή τουλάχιστον 11.300 στρατιώτες από ένα σύνολο 27.000.

Παρά όμως την τρομακτική δύναμη πυρός που έχουν μεταφέρει τα στρατεύματα κατοχής στις νότιες επαρχίες του Αφγανιστάν, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα καταφέρουν να εδραιώσουν εκεί την κυριαρχία τους. Οι λόγοι είναι πολλοί. Αρχικά, αντίθετα με τον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουν οι Δυτικοί τους Ταλιμπάν που έχουν υπό τη διοίκησή τους είκοσι επαρχίες του νότου και χωρίς να υποτιμάει κανείς τον σκοταδισμό που αντιπροσωπεύουν, στη συνείδηση πολλών Αφγανών οι Ταλιμπάν εκπροσωπούν την τάξη μέσα σε ένα καθεστώς γενικευμένης αταξίας και χάους που επιβάλλουν οι φύλαρχοι. «Τα δικαστήρια είναι διεφθαρμένα, έτσι οι άνθρωποι πάνε στους Ταλιμπάν για να βρουν δικαιοσύνη», δήλωνε στον βρετανικό «Εκόνομιστ» της 8ης Ιουλίου αφγανός βουλευτής. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι οι φύλαρχοι, τους οποίους επέλεξαν για να συμμαχήσουν οι Αμερικανοί όταν ανέτρεψαν τους Ταλιμπάν, επιχειρώντας να εξασφαλίσουν τη νομιμοποίηση της παρουσίας τους, δεν ήταν καλύτεροι από τους Ταλιμπάν! Πολλοί ήταν απείρως χειρότεροι -λήσταρχοι, επικεφαλής συμμοριών που εμπλέκονται σε κάθε είδους έγκλημα- και οι ίδιοι οι Αμερικανοί στη συνέχεια τους εκχώρησαν την εξουσία, για να καταδυναστεύουν σήμερα τους Αφγανούς και να έχουν έτσι το κεφάλι τους ήσυχο! Έγραφε χαρακτηριστικά ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό άρθρο για το Αφγανιστάν του πάντα ενήμερου αμερικανικού περιοδικού «Φόρεϊν Αφαίαρς», τον Ιούνιο του 2004, ότι τα σημαντικότερα υπουργεία της κυβέρνησης του Καρζαΐ είχαν επικεφαλής φύλαρχους εγκληματίες, όπως ο υπουργός Άμυνας, Μοχάμεντ Φαχίμ, ο ειδικός σύμβουλος του αφγανού προέδρου για το βόρειο Αφγανιστάν Αμπντούλ Ρασίντ Ντόστουμ, και ο πρώην Πρόεδρος Ραμπανί. «Όλοι αυτοί οι άνθρωποι φέρουν ευθύνη για τις θηριώδεις δολοφονίες που έγιναν στα μέσα της δεκαετίας του ’90. Εξακολουθούν να διατηρούν ιδιωτικούς στρατούς και ιδιωτικές φυλακές και αποκομίζουν τεράστια χρηματικά ποσά από το παράνομο εμπόριο οπίου του Αφγανιστάν, όπως επίσης από εκβιασμούς και άλλες απάτες.

Αυτοί οι άνθρωποι επίσης τώρα κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον ΟΗΕ και άλλα μέλη της αφγανικής κυβέρνησης μοιράζοντας την εξουσία… Η αίσθηση ότι «αυτό κάπου το έχουμε ξαναδεί» είναι τόσο ισχυρή, ώστε ο ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν, Λακντάρ Μπραχίμι, προειδοποίησε πρόσφατα πως η κατάσταση του «θυμίζει όσα είχε δει ο ίδιος μετά την ανάληψη της εξουσίας από την κυβέρνηση των μουτζαχεντίν το 1992», που λίγα χρόνια αργότερα οδήγησε στην άνοδο των Ταλιμπάν»! Ο αναλυτής του «Φόρεϊν Αφαίαρς» τονίζει με αφοπλιστική σαφήνεια ότι «στους νέους συμμάχους των Αμερικανών περιλαμβάνονταν ορισμένοι από τους ίδιους ανθρώπους που είχαν προκαλέσει δεινά στο Αφγανιστάν πριν έρθουν οι Ταλιμπάν στην εξουσία και ορισμένοι από αυτούς ήταν τόσο φονταμενταλιστές στην ιδεολογία τους όσο οι ίδιοι οι Ταλιμπάν (ο Ραμπανί, που ήταν Πρόεδρος από το 1992 μέχρι το 1996, ακόμη χρηματοδοτούσε περισσότερους από 600 άραβες μαχητές με αφγανικά διαβατήρια)». Ως συνέπεια όλων αυτών, «παρότι η Ουάσινγκτον ισχυρίζεται ότι υποστηρίζει τον Καρζαΐ συνέχισε να στηρίζεται στους ανεξάρτητους φυλάρχους για να συλλάβει τις εναπομείνασες μονάδες των Ταλιμπάν και της Αλ Κάιντα. Αυτή η διττή στρατηγική είχε ως μοναδικό αποτέλεσμα να ενισχυθεί η πρώην Βόρεια Συμμαχία, καθώς οι ΗΠΑ τούς παρείχαν όπλα, χρήματα και κύρος, την ίδια ώρα που φαλκίδευαν την ήδη αδύναμη κεντρική εξουσία του Καρζαΐ»!

Στρατιωτικό φυλάκιο το Αφγανιστάν

Κατά συνέπεια η εξέγερση την οποία επιχειρούν τώρα να καταστείλουν τα κατοχικά στρατεύματα με την εξελισσόμενη επιχείρηση «Ορεινή εφόρμηση» δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Όλα τα προηγούμενα χρόνια που οι Αμερικανοί έδιναν την εντύπωση στον Δυτικό κόσμο ότι επιχειρούσαν να δημιουργήσουν εκ του μηδενός στο Αφγανιστάν μια πρότυπη φιλελεύθερη δημοκρατία που θα σέβεται τα ατομικά δικαιώματα, έτσι ώστε να νομιμοποιήσουν την κατοχή, στην πραγματικότητα συνδιοικούσαν τη χώρα με τους ντόπιους κατσαπλιάδες εμπόρους ναρκωτικών, έχοντας αποκλειστικό τους μέλημα να συνεχίσει το Αφγανιστάν να αποτελεί προκεχωρημένο στρατιωτικό φυλάκιο του σχεδίου κατάκτησης των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής και εφαλτήριο νέων επεμβάσεων. Προς επίρρωσιν, η απροθυμία τους να αποκαταστήσουν τις υποδομές για να βελτιωθεί το βιοτικό επίπεδο των Αφγανών, όπως μαρτυρά το γεγονός ότι ηλεκτρικό έχει μόνο το 6% των κατοίκων της χώρας. Λιγότεροι δηλαδή και απ’ όσους είχαν ρεύμα επί Ταλιμπάν. Το ίδιο συμπέρασμα υπογραμμίζει επίσης η απροθυμία τους να παράσχουν οικονομική βοήθεια, που σε τέτοιες περιπτώσεις χρυσώνει το χάπι της κατοχής και δημιουργεί τις απαραίτητες συμμαχίες με τον ντόπιο πληθυσμό. Το «Φόρεϊν Αφαίαρς» ανέφερε ότι η ξένη βοήθεια το 2002 ανερχόταν σε 75 δολάρια ανά κάτοικο και η πρόβλεψη για τα επόμενα πέντε χρόνια ήταν να μειωθεί στα 42 δολάρια, όταν στη Βοσνία, το Ανατολικό Τιμόρ, το Κόσοβο και τη Ρουάντα η ξένη βοήθεια ανερχόταν σε 250 δολάρια ανά κάτοικο!

Τέλος, αν οι Αμερικανοί αναγκάστηκαν τώρα να βγουν έξω από τα διοικητικά όρια της Καμπούλ είναι γιατί είδαν να αμφισβητείται η εξουσία τους ακόμη και μέσα σε αυτήν από τους κατσαπλιάδες πρώην συμμάχους τους που ζητούν μεγαλύτερα μερίδια εξουσίας, ανατρέποντας τις προηγούμενες συμφωνίες, εκφράζοντας κατά ένα σημαντικό μέρος και τα αυξανόμενα αντικατοχικά αισθήματα του αφγανικού λαού.