Υποτονικές εκδηλώσεις θεωρητικού χαρακτήρα για τον λαϊκό ηγέτη

Ας παραδεχθούμε πως ζούμε στον αστερισμό των αντιπαπανδρεϊκών δυνάμεων, έτσι όπως αυτές εκφράστηκαν από την εποχή του Ωνασείου και μετά (Ιανουάριος 1996) από τον Κώστα Σημίτη και την ομάδα του. Στενή ομάδα σε ό,τι αφορά το δέσιμο και τον συνωμοτισμό της, ευρεία ομάδα σε ό,τι αφορά τους στόχους ανατροπής της κοινωνικής πολιτικής και αντίληψης του Α.Γ. Παπανδρέου. Το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ κυβερνάται από τον γιο του ιδρυτή Γιώργο Παπανδρέου δεν λέει πολλά πράγματα, καθώς ο ίδιος ο Γ. Παπανδρέου διέπεται από σχεδόν φιλελεύθερες πολιτικά αντιλήψεις που μικρή συγγένεια έχουν με τις ιδέες του πατέρα του.

Ο τελευταίος δεν έβλεπε με κακό μάτι τον πολιτικό φιλελευθερισμό, αλλά δεν εξαντλούσε την πολιτική του στα όρια αυτού του φιλελευθερισμού, στον βαθμό που θεωρούσε ότι συγγενεύει περισσότερο με λέσχη ιδεών παρά με πολιτικό κόμμα. Και είναι προφανές ότι είναι άριστο να ενδιαφέρεσαι για την προστασία των κοινωνικών μειονοτήτων, αλλά δεν είναι τούτο αρκετό σε καμιά περίπτωση για να διαμορφώσει πειστική πολιτική πρόταση εξουσίας. Είναι αξιέπαινο το ενδιαφέρον για τις αποκλεισμένες κοινωνικά ομάδες, αλλά δεν οδηγείσαι στην εξουσία με αυτό το όχημα. Σήμερα το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου θυμίζει έντονα (πολιτική) λέσχη ιδεών και λιγότερο κόμμα που διεκδικεί με σοβαρές πιθανότητες την εξουσία. Συγχρόνως η μη ουσιαστική αποδυνάμωση (για να μη μιλήσουμε ευθέως για ενδυνάμωση) της ομάδας των εκσυγχρονιστών, που κυβέρνησαν τη χώρα επί οκτώ χρόνια με πρωθυπουργό τον Κ. Σημίτη, στερεί από το ΠΑΣΟΚ τα παπανδρεϊκά χαρακτηριστικά του.

Γιατί βέβαια δεν είναι αποδυνάμωση του εκσυγχρονιστικού μπλοκ η μέχρι πρότινος μη αξιοποίηση σε ηγετικές κομματικά θέσεις των Π. Ευθυμίου και Ν. Χριστοδουλάκη, ενώ ο συνολικός λόγος του ηγετικού ΠΑΣΟΚ δεν θυμίζει πολλά πράγματα από κοινωνικό ΠΑΣΟΚ. Έτσι, οι εορτασμοί μνήμης για τα δέκα χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Γ. Παπανδρέου θυμίζουν περισσότερο μισοπεθαμένες «αξιοπρεπείς» φιλολογικές βραδιές στον «Παρνασσό» παρά εκδηλώσεις πάθους και εξωτερίκευσης, όπως θα άρμοζε στον νεκρό ιδρυτή και φυσικό ηγέτη του ΠΑΣΟΚ.

Ο ίδιος, αν μπορούσε να ξέρει τι συμβαίνει, μάλλον θα ανατρίχιαζε από την «κρυάδα» και θα απέρριπτε αμέσως οποιαδήποτε συνέχεια των εκδηλώσεων αυτών. Με την ίδια ακριβώς λογική που δεν έγραψε απομνημονεύματα, ιστορία και κείμενα που θα διέσωζαν την υστεροφημία του, θα απαγόρευε τη διοργάνωση εκδηλώσεων στις οποίες το ένα τρίτο των παρευρισκομένων θα γιόρταζε μέσα του ακριβώς τον θάνατό του και δεν θα βίωνε την εθνική και πολιτική απώλεια που προκύπτει από αυτόν. Άλλωστε, μερικές φορές η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια με αποτέλεσμα να αναδεικνύονται περίεργες συμπτώσεις.

Όπως το γεγονός ότι ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου συνέβη στις 23 Ιουνίου, ημέρα γενεθλίων του Κ. Σημίτη. Ίσως κρύβει μεγάλη αλήθεια αυτό που είπε ένας από τους παρευρισκόμενους για να τιμήσει ειλικρινά και όχι συμβατικά τη μνήμη του ηγέτη. «Από τους μισούς που είναι εδώ μέσα πιο παπανδρεϊκός είναι ο Καραμανλής», μουρμούρισε, αναφερόμενος στην παρουσία του πρωθυπουργού κατά την πρώτη μέρα των εκδηλώσεων μνήμης.

Και είναι αλήθεια ότι ο Κ. Καραμανλής ποτέ δεν έκρυψε τον θαυμασμό του για τον Ανδρέα. Σε κάθε περίπτωση αυτό που λιγότερο απ’ όλα ταιριάζει στον Ανδρέα είναι ένα «φιλολογικό» μνημόσυνο, αποστειρωμένο μάλιστα από τις «γωνίες» του χαρακτήρα του και από τις ρηξικέλευθες απόψεις και αποφάσεις του. Αλλά όλα αυτά είναι κατά πάσα πιθανότητα σημεία των καιρών.