Το ελικόπτερο, η κυβέρνηση και η εκδίκηση των σιωπηλών
Και ξαφνικά, εκεί που όλα έδειχναν ήρεμα και ομαλά για την κυβέρνηση, με το ΠΑΣΟΚ να κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο και να απομακρύνεται με τρόπο μαθηματικό από την ουσιαστική διεκδίκηση της εξουσίας, έρχεται ο και λαϊκός ήρωας Παλαιοκώστας και τα ανατρέπει όλα.
Η μεγαλοπρέπεια του τυχαίου και η κυριαρχία σε συγκεκριμένο χρόνο του απροσδόκητου επιβεβαιώνουν ότι ακόμα και ο καλύτερος σχεδιασμός αποτυγχάνει. Ο κακοποιός έκανε ρεζίλι ένα κράτος ολόκληρο, όταν το ελικόπτερο που επέλεξε για το εγχείρημα πάρκαρε στην αυλή των φυλακών του Κορυδαλλού για να πάρει μαζί του ως επιβάτες δύο φυλακισμένους, τον αδελφό του και έναν αλβανό επαγγελματία δολοφόνο-εκτελεστή, όπως αναφέρεται. Δεν έχει καμιά σημασία πώς συνέβη αυτό, σημασία έχει ότι συνέβη. Μόνο για τους ιστορικούς μπορεί να έχει βαρύτητα η περιγραφή και για τους δημοσιογράφους που πρέπει να βγάλουν ρεπορτάζ με πλήρεις αναφορές και εικόνες.
Το γεγονός ότι στις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Κορυδαλλού προσγειώθηκε ένα ελικόπτερο και πήρε δύο κρατούμενους χωρίς ν’ ανοίξει ούτε μύτη «φωτογραφίζει» τη διάλυση που έχει επέλθει στον κρατικό ιστό, διάλυση που αντανακλά άμεσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Η κυβέρνηση βρίσκεται ξαφνικά εκτεθειμένη στα μάτια των πολιτών και όχι από κάποιο κορυφαίο γεγονός. Αλλά από ένα «ανέκδοτο» ουσιαστικά που εξελίχθηκε σε κορυφαίο γεγονός. Η εικόνα αυτή λειτουργεί πολύ περισσότερο μειωτικά για την κυβέρνηση απ’ όσο ένα γεγονός μεγαλύτερης σημασίας αλλά μικρότερης επικοινωνιακά εμβέλειας, διότι ως περιστατικό προκαλεί θυμηδία στο κοινό, έχει χαρακτηριστικά που τα καταλαβαίνουν όλοι και εμπεριέχει το στοιχείο της γελοιοποίησης του κράτους, στοιχείο που συναρπάζει την πλειονότητα του λαού. Αν σε αυτά προσθέσουμε την αίσθηση ότι ο Παλαιοκώστας είναι ένα είδος Ρωχάμη (κρυβόταν και κανείς δεν τον «έδινε»), που συγκινεί το λαϊκό αίσθημα με τη βοήθεια που προσφέρει σε πάμφτωχους ανθρώπους και οικογένειες με προβλήματα, τότε εύκολα καταλαβαίνουμε ότι όσα συνέβησαν εκτός από διασκέδαση προσέφεραν και μιαν ικανοποίηση στους πολίτες.
Είναι περισσότερο από βέβαιο ότι το κράτος παρά τον προστατευτικό του χαρακτήρα εξακολουθεί να αποτελεί για τον κόσμο σημείο συγκρουσιακής αναφοράς και αντιπαράθεσης, έτσι ώστε κάθε φορά που κάποιος τολμάει να τα βάλει μαζί του να γίνεται σχεδόν ήρωας για τους υπόλοιπους. Στην περίπτωση αυτή καταργείται το ενδιαφέρον που ακούει στον προσδιορισμό εκείνου που τα έβαλε με το κράτος. Αρκεί ότι το έκανε. Ασφαλώς οι κοινωνικές συμβάσεις και η υποκρισία της συμπεριφοράς δεν επιτρέπουν την εκδήλωση και καταγραφή παρόμοιων σκέψεων, μια και ο καθωσπρεπισμός αλλά και ο φόβος μιας αόρατης τιμωρίας που επικρέμαται περιορίζουν τις σχετικές συζητήσεις.
Η Νέα Δημοκρατία ως πολιτική και ιδεολογική λειτουργία αδυνατεί να αντιμετωπίσει τέτοια κοινωνικά φαινόμενα. Πρώτον, διότι έχει τεράστια αμηχανία να χειριστεί περιπτώσεις ανθρώπων όπως ο Παλαιοκώστας και, δεύτερον, διότι αδυνατεί να αντιληφθεί την ιδιότυπη κοινωνική αποδοχή που έχουν ορισμένοι άνθρωποι με καθ’ έξιν παραβατική συμπεριφορά. Η έννοια του «κοινωνικά ορθού» για τη συντηρητική παράταξη (όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού) αποκλείει την ύπαρξη χώρου για άλλες εκδοχές, μια και αυτές ενδέχεται να συνδέονται ευθέως με αμφισβήτησή της, με αμφισβήτηση του ίδιου του οικοδομήματος. Και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να το αντέξει (δεν της περνάει καν από το μυαλό), διότι η τεχνοκρατική της αντίληψη για την εξουσία είναι περιορισμένη. Φθάνει, όπως άλλωστε είναι φυσικό, μέχρι εκεί που της επιτρέπει η αντίληψή της για τη ζωή και τον τρόπο που (πρέπει να) υπάρχουν τα πράγματα.
Τα προηγούμενα δεν απαλλάσσουν το ΠΑΣΟΚ από τη βαθιά του αδράνεια, απλώς το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης καρπώνεται σε αυτή τη φάση την αδυναμία της ΝΔ να χειριστεί την κατάσταση και τον διασυρμό της ως αναποτελεσματικής κυβέρνησης στο κοινωνικό σύνολο. Και μάλιστα σε ένα πεδίο που αποτελεί το ευαίσθητο σημείο της, μια και είναι γνωστό πόσο μεγάλη σημασία δίνει η συντηρητική παράταξη σε ζητήματα ασφάλειας και τάξης. Και είναι γνωστό πόσο είχε επιτεθεί στο ΠΑΣΟΚ για τη δική του ανικανότητα ως κυβέρνησης να ελέγξει αποτελεσματικά συμμορίες, εκδηλώσεις βίας στις φυλακές και περιστατικά που έθεταν σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια.
Είναι από την άποψη αυτή πολύ χρήσιμο να συνεκτιμά κανείς τα περιστατικά και τον απρόβλεπτο παράγοντα προκειμένου να αποφασίσει πού πάει το πράγμα πολιτικά. Μια λεπτομέρεια της δημόσιας ζωής μπορεί να συμβάλλει στην αντιστροφή κλίματος και αν ο πρόσκαιρα ωφελημένος έχει την ικανότητα και τις προδιαγραφές να μεταβάλλει το κλίμα σε πιο σταθερή βάση, μπορεί όλες οι έως τότε εκτιμήσεις να ανήκουν στον ιστορικό χρόνο. Να μην έχουν δηλαδή καμιά λειτουργικότητα και χρησιμότητα γι’ αυτό που έρχεται. Τούτο δεν σημαίνει απαραιτήτως ότι το ΠΑΣΟΚ έχει τις προδιαγραφές, σημαίνει ότι μπορεί να δοκιμάσει σε περιβάλλον πιο ευνοϊκό να αρθρώσει λόγο πιο συγκροτημένο απ’ ό,τι μέχρι σήμερα. Λόγο που να παραπέμπει σε κόμμα εξουσίας και όχι σε λέσχη φιλελεύθερων αναζητήσεων.