«Όταν θέλουν οι Έλληνες να καυχηθούν»
Η πάνδημος αναγνώριση στο πρόσωπο του Μανώλη Γλέζου της ζώσας αγωνιστικής ιστορικής συνείδησης του λαού μας απέτρεψε, προς τιμήν τού σήμερα, ν’ αφεθεί αυτό το έργο, ο πρέπων δημόσιος έπαινος, «στον θάνατο και τον χρόνο που παρέχουν την απόσταση, η οποία επιτρέπει στην Ιστορία να αναλάβει το έργο της».
Και η πρόσφατη στιγμή, παρούσης της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας, στην απόδοση του πρέποντος δημόσιου επαίνου «δεν άφησε μόνο τον θρύλο να διηγείται τη δόξα της Αντίστασης», αλλά καταξιώνει και την ωριμότητα της Δημοκρατίας μας.
«Και ημείς -κατά τη μεγαλοπρεπή φράση του Γεωργίου Παπανδρέου του πρεσβυτέρου- οι άνθρωποι της σημερινής γενεάς, ευγνωμονούμεν την αγαθήν Μοίραν ότι εζήσαμεν» στον απόηχο της εποχής της Εθνικής Αντίστασης και συναπαντηθήκαμε με τους ανώνυμους και τους επώνυμους εκείνους που «από την πίστη της ψυχής τους, σε χρόνους χαλεπούς, μετάγγισαν πίστη στην ψυχή του έθνους»!
Στον τιμώμενο, τον Μανώλη Γλέζο, στο πρόσωπο του οποίου τιμάται η Εθνική Αντίσταση, αν και με καθυστέρηση 65 χρόνων, πρέπει το Εγκώμιο που ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, η άλλη πλευρά της Αντίστασης, αλλά και η άλλη όχθη του αιματηρού εμφύλιου που αμαύρωσε το αντιστασιακό έπος, αφιέρωσε στον μακρινό αντιστασιακό απόγονο, τον Αχαιό Δίαιο, που όρθωσε το ανάστημά του στις σιδερόφρακτες ρωμαϊκές λεγεώνες, το 146 π.Χ., στη μάχη της Κορίνθου:
«Όταν τα πάντα είχαν χαθεί, εσύ σήκωσες κεφάλι. Αντιτάχθηκες στο βίαιο ρεύμα της ιστορίας, όταν όλοι -σε ολόκληρη την Ελλάδα- είχαν συμμορφωθεί. Αρνήθηκες να υπακούσεις στο θέλημα της Ρώμης, αν και είχε περάσει για την Ελλάδα κι αυτή ακόμη η δωδέκατη ώρα…
– …Την ώρα εκείνη έδειξες μέγα θάρρος και καταπληκτική δραστηριότητα. Ήξερες ότι ο ρωμαίος Μέτελλος από στιγμή σε στιγμή θα εμφανιζόταν μπροστά στην Κόρινθο. Ήξερες, επίσης, ότι έφθανε ο ύπατος Λεύκιος Μόμμιος με τις λεγεώνες του και ότι δυνάμεις Περγαμηνών και Κρητών είχαν κληθεί να τον βοηθήσουν. Μέσα σ’ ελάχιστο χρόνο κατάφερες να συγκροτήσεις, σχεδόν εκ του μηδενός, μια μεγάλη στρατιά. Απελευθέρωσες τους δούλους και τους όπλισες. Και οι αντιδράσεις ήταν μεγάλες. Οι Αχαιοί είχαν διαιρεθεί σε δύο μερίδες… Πολλοί σε επίεσαν να σταματήσεις τον πόλεμο. Σου έστειλαν και οι Ρωμαίοι έναν Θεσσαλό -τον Φίλωνα- με καλές προτάσεις για συμβιβασμό. Εσύ, όμως, στάθηκες ανένδοτος…
• Μπορεί να φέρθηκες άσχημα -την ώρα εκείνη που ο πανίσχυρος ήταν προ των πυλών- και να ήσουν ίσως και άδικος… Δεν θεωρώ εδώ αναγκαίο να μνημονεύσω τα ονόματα των ειρηνόφιλων. Μπορεί να ήταν έντιμοι άνδρες και πιο συνετοί από σένα. Εμένα μου αρκούν τα ονόματα των ανυπόληπτων που, με επικεφαλής εσένα, ήταν οι τελευταίοι Έλληνες που αποφάσισαν να μην ενδώσουν στην κοσμοκράτειρα Ρώμη…
• Όταν έφθασε ο Μέτελλος στον Ισθμό, σου έστειλε και πάλι προτάσεις για ειρήνη κι υποταγή… Εσύ τις απέρριψες…
• Τι έκαμες την ώρα εκείνη, όταν είδες ότι είχες υποχρεώσει την παντοδύναμη Ρώμη να σε αντιμετωπίσει;
• Προβλέποντας ότι υπήρχε ο κίνδυνος να λήξει η τελευταία αντίσταση των Ελλήνων προς τους Ρωμαίους με εσωτερική κατάρρευση, με μια ντροπή, αποφάσισες να δώσεις τη μάχη του ένδοξου θανάτου από την καταισχύνη της υποταγής…
• Και ήρθε ο χρόνος και η Ιστορία που θα καταγράψει: ʽʽΗ Αχαΐα δεν είχε λόγο να αισθάνεται ντροπή για την τελευταία της μάχη. Και δεν αισθάνθηκε ντροπή…ʼʼ
• Υπάρχει ένα μοναδικό επίγραμμα που αφιέρωσε ο ποιητής στη μνήμη εκείνων που έπεσαν είτε υπό τον Κριτόλαο πέρα από τον Ισθμό είτε υπό τη δική σου ηγεσία, μπροστά στην Κόρινθο. Το επίγραμμα λέει:
• Ανδρείοι σεις που πολεμήσατε και πέσατ’ ευκλεώς.
Τους πανταχού νικήσαντες μη φοβηθέντες.
Άμωμοι σεις, αν έπταισαν ο Δίαιος κι ο Κριτόλαος.
Όταν θα θέλουν οι Έλληνες να καυχηθούν,
“Τέτοιους βγάζει το έθνος μας”, θα λένε
για σας. Έτσι θαυμάσιος θα ‘ναι ο έπαινός σας…».