«Ναι» σε μια θέση υπουργού!

Ο στενός, στενότατος σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου, με άριστες περγαμηνές στα οικονομικά, με γνώση και αξίες που δεν περιορίζονται μόνο στον τεχνοκρατικό τομέα, ένας άνθρωπος με απίστευτο χιούμορ και αυτοσαρκασμό, μιλάει στο «Π» για τη σχέση του με τον Παπανδρέου, τη λειτουργία του στη Χαριλάου Τρικούπη, τη σχέση του με το πανεπιστήμιο της Βρετανίας όπου διδάσκει, αλλά και για τον Καραμανλή, την ελληνική οικονομία και τις εκλογές. Δεν κρύβει ότι κάποια στιγμή ίσως κληθεί να απαντήσει αν τον ενδιαφέρει το «βουλευτιλίκι» ή κάποια κυβερνητική θέση και απαντά: «Στόχος μου είναι να βελτιωθεί το οικονομικό επίπεδο του μέσου πολίτη, να του δοθούν ευκαιρίες, να του ανοίξουν πόρτες και γι’ αυτό η “μίκρο” και η “μάκρο” οικονομία είναι εργαλεία, μέσα για την επίτευξη αυτών των στόχων». Διαβάζει βιβλία, ταξιδεύει, είναι ανοικτό μυαλό, έχει νέες αντιλήψεις και συνεχώς διευρύνει τους ορίζοντές του. Πάνω απ’ όλα, όμως, διαθέτει πολύ χιούμορ που το χρησιμοποιεί ανάλογα με τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει κάθε φορά.

Απαντώντας σε ερώτησή μας, λέει πως ο Γιώργος Παπανδρέου είναι «καλός μαθητής».

«Καλός μαθητής είναι εκείνος που δεν δέχεται κάτι αν δεν του εξηγήσεις πρώτα, αν δηλαδή η πρόταση που κάνεις δεν έχει ρεαλισμό και δεν είναι εφαρμόσιμη. Με αυτή την έννοια, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τίποτα δεν θεωρεί δεδομένο. Δεν θεωρεί θέσφατο τη μία ή την άλλη άποψη».

Δηλώνει πως μαζί με τη Βάσω Παπανδρέου, που είναι επικεφαλής του Τομέα Οικονομίας του ΠΑΣΟΚ, δρουν σαν μια σκιώδη κυβέρνηση. «Ό,τι αποφάσεις παίρνει και ό,τι προβλήματα αντιμετωπίζει το υπουργείο Οικονομίας, το σκιώδες υπουργείο της κυρίας Παπανδρέου μελετά πώς θα τα αντιμετώπιζε αν ήταν το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση». Ταυτόχρονα, στον ίδιο τομέα, ο κ. Πολεμαρχάκις είναι ένας εκ των βασικών εισηγητών του κ. Παπανδρέου στα οικονομικά ζητήματα.

Τον ενδιαφέρει η ενεργός πολιτική δράση. Θέλει όλα αυτά που τόσα χρόνια έμαθε στα θρανία να τα εφαρμόσει στην Ελλάδα και γι’ αυτό αναφέρει: «Στόχος μου είναι, επιδίωξή μου είναι η βελτίωση του οικονομικού επιπέδου των πολιτών και οι ευκαιρίες που τους προσφέρονται».

Ίσως από τη θέση του υπουργού αύριο μεθαύριο; τον ρωτάμε. Σκέφτεται λίγο και απαντά με σιγουριά: «Ίσως, αλλά όταν βρεθώ προ του διλήμματος και πρέπει να δώσω μια απάντηση, τότε φαντάζομαι ότι θα πω ναι».

Η συνεχής μάθηση, τα πολλά χρόνια στα πανεπιστήμια δεν του έδωσαν αρκετά χρονικά περιθώρια για να ενταχθεί κομματικά σε κάποιον πολιτικό φορέα.

Ωστόσο δεν κρύβει το ενδεχόμενο, όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, να απαντήσει θετικά στην πρόσκληση που θα του γίνει για μια θέση στο ψηφοδέλτιο:

«Δεν με έχει απασχολήσει ακόμη αυτό το ενδεχόμενο. Δεν λέω ότι δεν θα με ενδιέφερε, απλώς δεν είναι κάτι το οποίο σκέφτομαι αυτήν τη στιγμή, αλλά αν μου γίνει μια τέτοια πρόταση, φαντάζομαι ότι θα απαντήσω θετικά».

Ο κ. Πολεμαρχάκις, ως άνθρωπος που έχει μελετήσει πολλά οικονομικά μοντέλα, εξειδικεύει την πρόταση του κ. Παπανδρέου για την εθνική κατώτατη σύνταξη και δίνοντας στο όριο του επιτρεπτού τη γνώμη του, απαντά πως η εθνική κατώτατη σύνταξη σε κάθε περίπτωση δεν θα είναι κατώτατη από τα σημερινά επίπεδα:

«Η συζήτηση για εθνική σύνταξη ξεκινάει από εκεί που βρίσκονται σήμερα οι συντάξεις. Η πρόταση του κ. Παπανδρέου προβλέπει ότι η εθνική κατώτατη σύνταξη για όλους θα ξεκινάει από μια γενική αρχή: τη δίκαιη κατανομή στους χαμηλοσυνταξιούχους. Αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από μια πολιτική που θα εγγυάται μια μίνιμουμ σύνταξη για όλους».

• Θα καταργήσετε άλλα επιδόματα και θα τα εντάξετε στο νέο μέτρο για τις συντάξεις;

«Για να μην υπάρχουν αμφιβολίες, τις επόμενες εβδομάδες θα γίνει σαφής η πρόταση με περισσότερες λεπτομέρειες. Θεωρούμε δεδομένο πως δεν θα υπάρχει κανείς, του οποίου η χαμηλή σύνταξη θα μειωθεί με την εφαρμογή της κατώτατης σύνταξης που προτείνουμε».

Έχοντας έστω μικρή εμπειρία στα κομματικά, για να περάσουμε με αυτόν τον τρόπο για λίγο στο εσωτερικό του κόμματος και να δούμε τις απόψεις που έχει ο σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, δίνει απαντήσεις με έξυπνο τρόπο.

Ο κ. Πολεμαρχάκις απαντά διπλωματικά στην ερώτηση «από τι πάσχει σήμερα το ΠΑΣΟΚ και τι δεν έκανε ο κ. Παπανδρέου όταν ανέλαβε τα ηνία του κόμματος».

«Δεν ξέρω τι είναι αυτό που δεν έκανε, αλλά σε μια διαδικασία αλλαγής, συνεχούς αλλαγής, μέσα σε ένα κόμμα, αντιμετωπίζει κανείς πάντα ένα δίλημμα ανάμεσα σε αυτό που νομίζει σωστή επιλογή και στη σωστή διαδικασία της επιλογής. Είμαι σίγουρος λοιπόν ότι υπήρχαν περιπτώσεις που ο πρόεδρος βρέθηκε προ του διλήμματος για μια επιλογή προσώπου που ο ίδιος θα ήθελε να επιλέξει για μια θέση και στον τρόπο της επιλογής.

Είμαι σίγουρος ότι σε πολλές περιπτώσεις θυσίασε πρόσωπα για να ακολουθήσει αυτό που θεωρούσε σωστές διαδικασίες και άλλες φορές θυσίασε διαδικασίες για να επιλέξει τα πρόσωπα. Αυτό είναι ένα συνεχές δίλημμα που αντιμετωπίζει ο κ. Παπανδρέου».

• Με τη γνώση που έχετε μέχρι τώρα και με τις προσλαμβάνουσες που έχετε, επειδή ταξιδεύετε σε πολλές χώρες, από τι νομίζετε ότι πάσχει σήμερα το ΠΑΣΟΚ;

«Αν πάσχει από κάτι, αν έχει ένα πρόβλημα το ΠΑΣΟΚ αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν έχει αντάξιο αντίπαλο. Εάν πήγαινε καλύτερα και από πλευράς αξιών τις οποίες εκφράζει και από πλευράς ικανότητας διαχειριστικής η ΝΔ, τότε νομίζω ότι και το ΠΑΣΟΚ θα είχε τη δυνατότητα αλλά και την υποχρέωση να εξετάσει προβλήματα και είδος προβλημάτων σε βάθος ανάλυσης με πιο ικανοποιητικό τρόπο από το είδος της αντιπολίτευσης που υποχρεώνεται, αν θέλετε, να ασκεί σήμερα. Θα μπορούσε να κάνει πιο ποιοτική αντιπολίτευση αν υπήρχαν από την πλευρά της ΝΔ οι κατάλληλες προϋποθέσεις».

Και επειδή πάνω στη συζήτηση με τον κ. Πολεμαρχάκι θυμήθηκα τον ντόρο που είχε γίνει τότε από την πρόταση του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για αλλαγή συμβόλων του ΠΑΣΟΚ, μπήκαμε στον πειρασμό και ασχοληθήκαμε για λίγο με το ενδεχόμενο αυτό και η απάντηση που έδωσε ο συνεργάτης του κ. Παπανδρέου ήταν η εξής:

• Στη νέα εποχή τι ρόλο παίζουν τα σύμβολα;

«Τα σύμβολα προσφέρονται σαν εγγυήσεις, για το τι επιλογές θα κάνει κανείς στο μέλλον. Είναι σύμβολα αρχών και οι αρχές μάς προσφέρουν μια βάση, ένα σημείο αναφοράς για το τι είδους αποφάσεις θα πάρουμε για προβλήματα στο μέλλον που αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να εκφράσουμε και να συγκεκριμενοποιήσουμε».

• Πρέπει να αλλάξουν τα σύμβολα στο ΠΑΣΟΚ;

«Προφανώς οι καιροί αλλάζουν, αλλά δεν νομίζω ότι αλλάζουν βασικές αξίες που έχουν να κάνουν με την ελευθερία, την αξιοπρέπεια του ατόμου. Αυτά τα πράγματα, το πώς σέβεσαι δηλαδή τους συμπολίτες σου, δεν αλλάζουν. Αλλά το τι σημαίνει αλλάζει, το τι συνεπάγονται οι αλλαγές είναι αυτό που πρέπει να εξετάσουμε».

Και σε μια συζήτηση για τα εσωτερικά του ΠΑΣΟΚ πάντα υπάρχει μια θεωρητική ερώτηση περί της ηγεσίας, σε περίπτωση που το ΠΑΣΟΚ ηττηθεί για άλλη μια φορά, τι πρέπει να γίνει; Ρωτήσαμε τον κ. Πολεμαρχάκι γι’ αυτό που λένε στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις τους ορισμένοι βουλευτές και μετά από πολλά ο σύμβουλος του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ αναφέρει:

«Κατ’ αρχήν τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ θα τις κερδίσει. Και γι’ αυτό δεν μπορούμε να μιλάμε με υποθετικά σενάρια. Αλλά, αν τέλος πάντων μιλήσουμε υποθετικά, αν προσθέσουμε πολλά «αν», αν δηλαδή χάσει με μεγάλα ποσοστά το ΠΑΣΟΚ από τη ΝΔ, αν μου πείτε ότι τα κόμματα λειτουργούν με βάση την αμφισβήτηση, αν, αν, αν, τότε σε μια τέτοια υπόθεση μπορεί να αμφισβητηθεί ο Παπανδρέου».

Ο κ. Πολεμαρχάκις σχετικά πρόσφατα κατηγορήθηκε από την κυβέρνηση πως μαζί με την κ. Β. Παπανδρέου πήγαν στις Βρυξέλες και μετέφεραν στην Κομισιόν στοιχεία για την πορεία της ελληνικής οικονομίας με τέτοιο τρόπο που θα νόμιζε κανείς ότι τα δύο στελέχη του ΠΑΣΟΚ υπονόμευσαν την οικονομία της χώρας στο εξωτερικό. Η απάντηση που έδωσε ήταν απόλυτη:

«Όταν επισκεφθήκαμε τις Βρυξέλλες, πήγαμε με την κ. Παπανδρέου για να μάθουμε ποια είναι η εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σαφώς η θέση μιας αντιπροσωπείας είναι πάρα πολύ λεπτή, διότι δεν πάει κανείς στην Επιτροπή για να καταθέσει εναντίον της Ελλάδας, αλλά από την άλλη, δεν πάει κανείς για να υποστηρίξει οποιαδήποτε θέση έχει πάρει η κυβέρνηση. Νομίζω λοιπόν ότι αυτός ο ρόλος είναι ένας ρόλος που μπορεί κάποιος να τον παίξει θεσμικά και θεμιτά.
Τι εννοώ: όταν διαφωνείς σε μια επιλογή μιας κυβέρνησης, σε μια σειρά θεμάτων, το λες, το αναφέρεις . Άλλωστε και ο κ. Αλογοσκούφης το ίδιο δεν έκανε όταν είχε συχνές επαφές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όταν ήταν στην αντιπολίτευση;».

• Το συμπέρασμα ποιο ήταν; Τι κλίμα υπήρχε;

«Το κλίμα για την ελληνική οικονομία από τον κ. Αλμούνια ήταν ότι δεν εξέφρασε ενδοιασμούς ως προς τις προθέσεις της κυβέρνησης, εξέφρασε όμως σαφώς ενδοιασμούς όσον αφορά τα στατιστικά στοιχεία για απογραφές, ελλείμματα, χρέη και άλλα. Γενικά για την κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα και για τις λεγόμενες «άσπρες τρύπες», τι γίνεται με τα ασφαλιστικά και για όλα αυτά, όπου οι αμφιβολίες του ήταν έντονες».

Ο κ. Πολεμαρχάκις μιλάει και για το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών:

«Τα περιθώρια είναι μικρά. Δεν νομίζω ότι οι εκλογές θα γίνουν μαζί με τις δημοτικές. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαρτίου του 2007 και Μαρτίου του 2008, πότε ακριβώς δεν ξέρω…
Εάν τα μεγέθη δεν εξελιχθούν θετικά και η κυβέρνηση βλέπει να οδηγείται σε κατάρρευση, τότε ίσως επισπεύσει τις εκλογές. Αλλά όταν αυτό θα γίνει ορατό, ήδη θα έχουμε φτάσει περίπου τον Οκτώβριο ή τον Δεκέμβριο του 2007. Τότε είναι πολύ πιθανό λοιπόν να οδηγηθούμε στις πρόωρες εκλογές».

• Εάν ήσασταν σύμβουλος του κ. Καραμανλή, τι θα τον συμβουλεύατε;

«Θα του έλεγα ακριβώς να μιλήσει καθαρά και ανοικτά για τα προβλήματα χωρίς να λέει ότι υπάρχουν λύσεις, γιατί ξέρει ότι οι απαντήσεις και οι λύσεις που προτείνει τουλάχιστον δεν είναι σαφείς. Δεν πρέπει ούτε ο κ. Καραμανλής ούτε άλλος πολιτικός να φοβάται να πει στον κόσμο ότι για κάποιο πρόβλημα δεν έχει έτοιμη απάντηση. Με μια λέξη, χρειάζεται ειλικρίνεια από τον πρωθυπουργό».

• Με ποια αφορμή ξεκίνησε η συνεργασία σας με τον κ. Παπανδρέου;

«Απαντώ χωρίς την προσωπική διάσταση που με συνδέει με τον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ από τότε που ήμασταν συμμαθητές στο δημοτικό. Μέχρι τώρα η δουλειά που έκανα ήταν ακαδημαϊκή και θεωρητική στα οικονομικά. Έμαθα πότε οι αγορές δεν οδηγούν σε αυτές που οι οικονομολόγοι λένε “άριστες κατανομές”.

Και επειδή τα κλασικά θεωρήματα πάντα ξεκινάνε από τις περιπτώσεις που οι αγορές οδηγούν σε άριστες κατανομές, όλα αυτά, επειδή τα είχα κοιτάξει, τα είχα μελετήσει σε θεωρητικό επίπεδο, πίστεψα και πίστευα ότι σε κάποιο σημείο θα έπρεπε να πάψω να τα κοιτώ μόνο με τον θεωρητικό τρόπο και να περάσω στον πρακτικό.

Γι’ αυτό, επειδή οι αγορές έχουν ρόλο σημαντικό να παίξουν σε μια ανεπτυγμένη οικονομία, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει κανείς -είναι λάθος, άγνοια τουλάχιστον- να νομίζει ότι πρέπει να βασιζόμαστε αποκλειστικά στις αγορές. Παρεμβάσεις μπορούν να βελτιώσουν το επίπεδο όλων».

Ο σύμβουλος του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ θεωρεί ότι ο κ. Παπανδρέου είναι ένας πολιτικός που ξέρει πού θέλει να πάει και έχει σαφείς πολιτικές θέσεις, ενώ δεν συμβιβάζεται εύκολα.

• Ποια ήταν η εντύπωση που αποκομίσατε την πρώτη φορά που βρεθήκατε στα κομματικά όργανα του ΠΑΣΟΚ;

«Δεν περίμενα κάτι διαφορετικό. Αυτό που περίμενα είναι ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Αλλά υπάρχουν βασικοί άξονες και αρχές που δεν εκφράζονται κάθε φορά, αλλά προφανώς βρίσκονται πίσω από τις θέσεις των στελεχών του Πολιτικού Συμβουλίου».

• Πώς αποτιμάτε τα στελέχη του κόμματος του οποίου συμμετέχετε;

«Χωρίς να μιλήσω για συγκεκριμένα άτομα, βρίσκω ότι και στο Πολιτικό Συμβούλιο και στους Συντονιστές λέγονται σημαντικά πράγματα και οι απόψεις που εκφράζονται με ικανοποιούν. Νομίζω πως οι συζητήσεις είναι επί της ουσίας».

Κρίνει τον Καραμανλή ως αυταρχικό που απαξιώνει θεσμούς και διαδικασίες και φέρνει ως παράδειγμα την άρνηση του κ. Αράπογλου να παραστεί στη Βουλή.

«Με εκνεύρισε το γεγονός ότι ο κ. Αράπογλου επέλεξε να μην ενημερώσει την Βουλή. Δείχνει μια απαξίωση των θεσμών και διερωτώμαι εάν έχει την πολιτική κάλυψη του κ. Καραμανλή».

• Πώς θα περιγράφατε σήμερα την ελληνική οικονομία;

«Βλέπω ότι υπάρχει ένα ανθρώπινο δυναμικό και το ζητούμενο είναι το δυναμικό αυτό να πάει μπροστά, να αναπτυχθεί και να παράγει το επιθυμητό αποτέλεσμα».

Ο κ. Ηρακλής Πολεμαρχάκις στην αρχή είχε προκαλέσει με την παρουσία του διχογνωμίες στο ΠΑΣΟΚ και ορισμένοι με ειρωνικό τρόπο μιλούσαν για αμερικανοσπούδαστους καθηγητές που φέρνει στο ΠΑΣΟΚ ο Γιώργος Παπανδρέου.

Όμως ο καιρός αποδείχθηκε ο καλύτερος σύμβουλος για όλους αυτούς, που κατάλαβαν πόσο λάθος έκαναν με τις εκτιμήσεις τους, καθώς ο κ. Πολεμαρχάκις συν τοις άλλοις διαθέτει απίστευτο χιούμορ και συχνά αυτοσαρκάζεται. Τελευταίο βιβλίο που ξεφύλλισε μόλις πρόσφατα ήταν ενός συγγραφέα που ασχολείται με την οικονομική ιστορία και συγκεκριμένα τον ρόλο της γνώσης στην οικονομική ανάπτυξη, του Joel Mokyr, ενώ πολλές φορές ανταλλάσσει μηνύματα με τον κ. Παπανδρέου άγρια χαράματα, γιατί, ως γνωστόν, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ δουλεύει όπως και εκείνος το βράδυ, ιδίως το καλοκαίρι.

Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Γουόρικ της Βρετανίας και αυτό που φιλοδοξεί περισσότερο είναι οι φοιτητές του κάποια στιγμή να έχουν τα εφόδια να ανοίξουν μόνοι τους τους ορίζοντές τους. «Αυτό είναι τιμητικό για έναν καθηγητή πανεπιστημίου», αναφέρει με καμάρι.

Επειδή ο κ. Πολεμαρχάκις διαθέτει, όπως είπαμε, χιούμορ, θα ήθελε ομολογεί με νόημα και το ΠΑΣΟΚ να είχε περισσότερο: «Δεν θα ήταν κακό κάτι τέτοιο» αναφέρει ο σύμβουλος του κ. Παπανδρέου…